Ung thư buồng trứng là gì? Triệu chứng và cách điều trị

Ung thư buồng trứng là bệnh lý nguy hiểm thường gặp ở phụ nữ sau tuổi mãn kinh. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản mà còn có thể cướp đi sinh mạng của người bệnh nếu được chẩn đoán và điều trị chậm trễ. Dưới đây là thông tin tổng quan về nguyên nhân, triệu chứng của các phương pháp chữa ung thư buồng trứng đang được áp dụng.

Ung thư buồng trứng là gì?

Ung thư buồng trứng là bệnh lý chỉ xuất hiện của các tế bào ác tính ở buồng trứng – cơ quan sinh sản quan trọng của nữ giới.

Theo cấu tạo của hệ thống sinh sản, mỗi người phụ nữ thường có hai buồng trứng nằm ở hai bên tử cung. Mỗi buồng trứng có kích cỡ tương đương với một quả hạnh nhân chịu trách nhiệm sản sinh ra trứng và các loại hormone nữ gồm estrogen và progesterone. 

 Các tế bào ác tính có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai buồng trứng. Chúng phân chia và tăng nhanh về số lượng hình thành lên khối u. Khi không được phát hiện và điều trị sớm, khối u ác tính sẽ ngày càng phát triển lớn hơn và lan rộng đến các cơ quan lân cận trong khung chậu và ổ bụng.

Bệnh ung thư buồng trứng ảnh hưởng chủ yếu đến phụ nữ đã qua tuổi mãn kinh. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp phát hiện bệnh ngay từ khi còn trẻ. 

Ở giai đoạn sớm, khi tế bào ung thư chỉ ảnh hưởng trong phạm vi buồng trứng và chưa di căn thì người bệnh có cơ hội được điều trị thành công bằng các phương pháp như hóa trị liệu hay phẫu thuật. 

Nguyên nhân gây ung thư buồng trứng

Bệnh ung thư buồng trứng bắt đầu khi DNA của một tế bào bị đột biến khiến cho nó phát triển bất thường. Sau đó, tế bào này tiếp tục nhân lên tạo thành khối u ác tính trong buồng trứng và tiếp tục sống trong khi các tế bào khỏe mạnh lần lượt chết đi. 

Đến nay, nguyên nhân gây ung thư buồng trứng vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã xác định được một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:

• Tuổi tác: Phụ nữ trong độ tuổi từ 50 – 60 chiếm tỷ lệ mắc ung thư buồng trứng nhiều nhất.
• Di truyền gen đột biến: Một số ít trường hợp bị ung thư buồng trứng do thừa hưởng các đột biến gen BRCA1 và BRCA2 từ cha mẹ của họ.
• Có tiền sử bị ung thư buồng trứng trong gia đình: Nguy cơ bị ung thư buồng trứng xảy ra cao hơn ở những phụ nữ có người thân từng mắc căn bệnh này.
• Sử dụng liệu pháp thay thế hormone estrogen: Phương pháp này được thực hiện trong thời gian dài với liều lượng lớn có thể khởi phát bệnh ung thư buồng trứng.
• Thời điểm có kinh và mãn kinh: Nữ giới bắt đầu có kinh nguyệt khi tuổi còn quá nhỏ hoặc mãn kinh trễ hơn so với lứa tuổi thì dễ mắc ung thư buồng trứng hơn.
• Các yếu tố khác: Bị lạc nội mạc tử cung, thừa cân, hút thuốc lá, ít vận động, tiếp xúc thường xuyên với amiăng

Các giai đoạn của ung thư buồng trứng

 Bệnh ung thư buồng trứng có 4 giai đoạn phát triển được xác định dựa trên kích thước của khối u và mức độ xâm lấn của các tế bào ác tính.

• Giai đoạn 1:

Tế bào ung thư xuất hiện tại một hoặc cả hai bên buồng trứng, trong ống dẫn trứng. Tuy nhiên nó chưa ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết và các cơ quan lân cận.

Một số tế bào ung thư có thể bong ra và được tìm thấy trong dịch ổ bụng hay khu vực xương chậu.

• Giai đoạn 2: 

Tế bào ung thư di căn sang một số cơ quan khác trong vùng chậu. Các hạch bạch huyết và bộ phận nằm ngoài vùng chậu vẫn chưa bị ảnh hưởng.

• Giai đoạn 3: 

Tế bào ung thư trong buồng trứng không chỉ di căn đến các cơ quan khác trong vùng chậu mà còn bắt đầu xâm lấn đến một số hạch bạch huyết ở gần và phúc mạc bụng. Ở cuối giai đoạn 3, khối u ác tính có thể lớn hơn 2 cm.

• Giai đoạn 4:

Ung thư di căn đến các cơ quan xa hơn, chẳng hạn như gan, phổi, lá lách hay xương. Các hạch bạch huyết ở xa cũng bị ảnh hưởng. Có khoảng 59% bệnh nhân được chẩn đoán bị ung thư buồng trứng khi đã ở giai đoạn di căn xa.

Triệu chứng ung thư buồng trứng

Bệnh ung thư buồng trứng khi mới khởi phát thường không gây ra bất kỳ dấu hiệu nào. Sang đến giai đoạn tiến triển, người bệnh có thể nhận thấy một số triệu chứng như:

• Đầy hơi, sưng bụng
• Có cảm giác nhanh no khi ăn
• Sụt giảm cân nặng không rõ nguyên nhân
• Vùng bụng hoặc khu vực xương chậu đau và có cảm giác khó chịu
• Thay đổi thói quen trong đại tiện, ví dụ như táo bón thường xuyên
• Hay mót tiểu
• Cơ thể mệt mỏi
• Âm đạo thường xuyên chảy máu bất thường giữa các kỳ kinh nguyệt
• Đau khi quan hệ tình dục

Các triệu chứng trên không đặc hiệu và có thể xảy ra khi mắc một số bệnh lý khác, chẳng hạn như hội chứng ruột kích thích. Vì vậy, nếu tự chẩn đoán bệnh tại nhà, chị em rất dễ bị nhầm lẫn và không phát hiện ra mình mắc ung thư buồng trứng từ sớm.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bệnh ung thư buồng trứng càng được điều trị sớm thì cơ hội điều trị thành công và sống thêm nhiều năm càng cao. Chính vì vậy, nữ giới nên tới bệnh viện khám khi có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến ung thư. Nhất là các trường hợp có nguy cơ mắc bệnh cao hoặc bị đầy hơi nhiều hơn 12 lần trong một tháng. 

Tiên lượng sống cho bệnh nhân bị ung thư buồng trứng

Tiên lượng sống của bệnh ung thư buồng trứng phụ thuộc vào loại ung thư và giai đoạn phát triển của bệnh.

Bệnh ung thư buồng trứng được chia thành 3 loại gồm:

• Ung thư biểu mô: Tế bào ác tính bắt đầu phát triển ở lớp mô mỏng nằm bao phủ phía ngoài buồng trứng. Đây là loại ung thư buồng trứng phổ biến nhất bởi có khoảng 90% các trường hợp được chuẩn đoán bị bệnh dạng này.
• Ung thư tế bào mầm buồng trứng: Bệnh bắt đầu phát triển từ trong các tế bào đảm nhận chức năng sản xuất ra trứng. Loại ung thư buồng trứng này hiếm gặp và thường ảnh hưởng đến những người phụ nữ trẻ tuổi.
• Ung thư tế bào sản xuất hormone: Bệnh khởi phát từ các khối u sản xuất ra hormone estrogen và progesteron. Dạng ung thư buồng trứng này thường được phát hiện sớm hơn so với hai loại trên và nó ảnh hưởng đến khoảng 7% trong tổng số các ca bệnh.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, tỷ lệ sống tương đối 5 năm của những người mắc thư buồng trứng trung bình là 44%.

Các trường hợp được chẩn đoán bệnh từ sớm sẽ có triển vọng sống tốt hơn. Nếu được điều trị ung thư ở giai đoạn 1, tỷ lệ sống tương đối 5 năm cho bệnh nhân là 92 %. Tuy nhiên trên thực tế, chỉ có khoảng 15% bệnh nhân được phát hiện và chữa trị ung thư buồng trứng ở giai đoạn này.

Tỷ lệ sống tương đối 5 năm của các loại ung thư buồng trứng theo giai đoạn bệnh:

• Ung thư biểu mô buồng trứng:
• Giai đoạn 1: 90%
• Giai đoạn 2: 70%
• Giai đoạn 3: 39%
• Giai đoạn 4: 17%

• Giai đoạn 1: 95%
• Giai đoạn 2: 78%
• Giai đoạn 3: 65%
• Giai đoạn 4: 35%

– Ung thư tế bào mầm buồng trứng:

Chẩn đoán bệnh ung thư buồng trứng

Bệnh ung thư buồng trứng sẽ được điều trị dễ dàng hơn nếu được chẩn đoán ngay ở giai đoạn đầu. Thế nhưng có rất ít trường hợp phát hiện ra bệnh ngay từ khi mới khởi phát.

Buồng trứng của phụ nữ vốn nằm sâu trong khoang bụng nên việc cảm nhận thấy sự xuất hiện của khối u là rất khó, đặc biệt là khi nó còn nhỏ. Chính vì vậy, nữ giới cần chú ý đến sức khỏe của bản thân để kịp thời phát hiện các triệu chứng bất thường có liên quan và thông báo cho bác sĩ biết khi đi khám bệnh.

Nếu nghi ngờ một cá nhân bị ung thư buồng trứng, bác sĩ có thể đề nghị khám phụ khoa. Việc kiểm tra vùng chậu có thể giúp phát hiện ra những bất thường đối với các khối u buồng trứng có kích thước lớn khi chúng chèn ép vào bàng quang và trực tràng.

Các xét nghiệm sau cũng có thể được chỉ định để chẩn đoán ung thư buồng trứng:

• Siêu âm đầu dò: Còn được gọi là siêu âm qua ngã âm đạo. Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này sử dụng sóng siêu âm cho phép bác sĩ quan sát được toàn bộ cấu trúc bên trong cơ quan sinh sản, trong đó bao gồm cả buồng trứng. Nó có thể giúp phát hiện ra sự xuất hiện của khối u trong buồng trứng. Tuy nhiên cần lưu ý rằng phương pháp này không thể giúp phân biệt được khối u là lành tính hay ác tính.
• Chụp CT ổ bụng và xương chậu
• Chụp MRI vùng chậu: Áp dụng cho các trường hợp bị dị ứng với thuốc nhuộm không thể chụp CT.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được thực hiện nhằm mục đích kiểm tra mức kháng nguyên ung thư CA-125.
• Sinh thiết: Một mẫu mô nhỏ trong buồng trứng sẽ được lấy ra và đem phân tích dưới kính hiển vi. Kỹ thuật này sẽ giúp bác sĩ phát hiện ra tế bào ung thư. 

Cách điều trị bệnh ung thư buồng trứng

Bệnh ung thư buồng trứng thường được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật và hóa trị hoặc đôi khi kết hợp cả hai phương pháp với nhau. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được xạ trị hoặc chữa ung thư buồng trứng bằng liệu pháp nhắm mục tiêu.

Phẫu thuật chữa ung thư buồng trứng

Phẫu thuật được chỉ định cho hầu hết các trường hợp bị ung thư buồng trứng. Phương pháp này có thể được tiến hành đơn độc hoặc thực hiện sau khi áp dụng phương pháp hóa trị. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ buồng trứng và các cơ quan bị ảnh hưởng, chẳng hạn như tử cung.

Các phương pháp phẫu thuật hiện đang được áp dụng trong điều trị ung thư buồng trứng bao gồm:

– Mổ cắt một bên buồng trứng: 

Ở giai đoạn sớm, các tế bào ung thư chỉ mới ảnh hưởng đến một bên buồng trứng. Bác sĩ sẽ đề nghị phẫu thuật để cắt bỏ đi bên bị bệnh và ống dẫn trứng của nó. Buồng trứng còn lại cho phép bệnh nhân tiếp tục duy trì được khả năng sinh sản của mình.

– Phẫu thuật cắt cả hai buồng trứng

Trường hợp bị ung thư cả hai bên buồng trứng, bộ phận này cùng với ống dẫn trứng đều sẽ được cắt bỏ trong quá trình phẫu thuật. Sau phẫu thuật, tử cung vẫn còn giữ được nguyên vẹn. Bệnh nhân nếu muốn mang thai trong tương lai thì có thể dùng phôi hay trứng đông lạnh của bản thân hoặc dùng trứng của người hiến tặng.

– Phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng và tử cung:

Nếu tế bào ung thư lan rộng hơn và bệnh nhân không còn nguyện vọng có con thì bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ cả hai buồng trứng cùng với ống dẫn trứng, tử cung cũng như các hạch bạch huyết lân cận.

– Phẫu thuật điều trị cho các trường hợp bị ung thư buồng trứng tiến triển:

Đối với các trường hợp ung thư đã bước vào giai đoạn tiến triển, bệnh nhân sẽ được hóa trị liệu một thời gian rồi phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư còn sót lại.

Hóa trị ung thư buồng trứng

Hóa trị ung thư buồng trứng là phương pháp sử dụng hóa chất có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư đang phát triển nhanh trong buồng trứng. Thuốc có thể được sử dụng theo đường tiêm tĩnh mạch hoặc đường uống. Một số trường hợp có thể được hóa trị phúc mạc bằng cách tiêm hóa chất trực tiếp vào bụng.

Đôi khi hóa trị còn được tiến hành sau khi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng để tiêu diệt các tế bào ác tính còn sót lại.

 Thuốc hóa chất hoạt động bằng cách tiêu diệt tế bào ung thư nhưng cũng tác động tiêu cực đến cả các tế bào khỏe mạnh. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân có thể gặp một số tác dụng phụ, mức độ nghiêm trọng còn tùy thuộc vào loại thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng.

Các tác dụng phụ của thuốc hóa trị ung thư buồng trứng thường gặp nhất bao gồm:

• Buồn nôn hoặc nôn ói
• Chán ăn
• Rụng tóc
• Nhức đầu
• Bàn tay, bàn chân thường xuyên có cảm giác tê mỏi, châm chích
• Sạm da…

Cách điều trị ung thư buồng trứng bằng xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng tia phóng xạ có năng lượng cao để tiêu diệt khối u ác tính trong buồng trứng hoặc các tế bào ung thư di căn. Với phương pháp này, bệnh nhân cũng có thể gặp một số tác dụng phụ như:

• Mệt mỏi
• Chán ăn, mất cảm giác ngon miệng
• Nôn ói hoặc buồn nôn
• Tiểu khó
• Tiêu lỏng nhiều lần trong ngày
• Da ở vùng bụng bị biến đổi
• Đau bụng hoặc tắc ruột đối với các trường hợp được xạ trị ở phúc mạc.

Điều trị bệnh ung thư buồng trứng bằng liệu pháp nhắm mục tiêu

Liệu pháp nhắm mục tiêu được chỉ định cho các trường hợp bị ung thư buồng trứng tái phát hoặc không đáp ứng được với các phương pháp điều trị khác. Phương pháp này sử dụng các loại thuốc tấn công trực tiếp vào trong các lỗ hổng của tế bào ung thư. 

Có nhiều liệu pháp nhắm mục tiêu đang được áp dụng để điều trị ung thư buồng trứng. Trước khi tiến hành điều trị, bác sĩ sẽ kiểm tra các tế bào ác tính để xác định liệu pháp hiệu quả nhất cho từng trường hợp.

Chăm sóc hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng bệnh

Chăm sóc giảm nhẹ là phương pháp chăm sóc y tế được áp dụng chuyên biệt cho bệnh nhân bị ung thư buồng trứng. Nó giúp giảm đau đớn cho người bệnh, cải thiện các triệu chứng khác của ung thư và hỗ trợ nâng cao hiệu quả của phương pháp điều trị. 

Bệnh nhân cũng như người nhà sẽ được làm việc trực tiếp cùng các bác sĩ, y tá hay chuyên gia chăm sóc giảm nhẹ để được tư vấn, bổ sung kiến thức có liên quan đến vấn đề này.

Phương pháp chăm sóc giảm nhẹ có thể được áp dụng sau khi bệnh nhân đã trải qua một quá trình điều trị tích cực. Nếu được thực hiện một cách khoa học, nghiêm túc sẽ giúp bệnh nhân ung thư buồng trứng cảm thấy tốt hơn và có thể kéo dài sự sống.

Bảo tồn khả năng sinh sản cho người bị ung thư buồng trứng

Bất kỳ phương pháp điều trị nào được áp dụng trên bệnh nhân bị ung thư buồng trứng đều có thể gây hủy hoại, tổn thương ở cơ quan sinh sản và khiến bệnh nhân gặp khó khăn khi mang thai, thậm chí không còn khả năng sinh con.

Trong trường hợp vẫn còn nguyện vọng sinh con, bệnh nhân nên nói chuyện với bác sĩ trước khi tiến hành điều trị để được tư vấn, lựa chọn một phương pháp chữa bệnh có thể giúp bảo toàn khả năng sinh sản trong tương lai.

Một số phương pháp có thể giúp bảo tồn khả năng sinh sản cho bệnh nhân bị ung thư buồng trứng bao gồm:

• Đông lạnh phôi: Trứng đã được thụ tinh của bệnh nhân sẽ được đông lạnh và bảo quản để sử dụng khi cần thiết.
• Đông lạnh noãn bào: Kỹ thuật này liên quan đến việc hút noãn từ trong buồng trứng của người bệnh và đông lạnh nó.
• Phẫu thuật bảo tồn: Được áp dụng cho người bị ung thư buồng trứng ở giai đoạn đầu. Khi phẫu thuật, chỉ bên buồng trứng bị ung thư mới bị cắt bỏ và giữ lại buồng trứng khỏe mạnh.
• Bảo quản mô buồng trứng: Mô buồng trứng sẽ được đóng băng để sử dụng khi cần.
• Ức chế buồng trứng: Chức năng buồng trứng sẽ tạm thời được ức chế bằng cách dùng hormone.

Bệnh ung thư buồng trứng có thể phòng ngừa được không?

Không có giải pháp nào giúp ngăn ngừa được tuyệt đối sự phát triển của ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, phụ nữ có thể giảm thiểu được nguy cơ mắc bệnh bằng cách xây dựng lối sống lành mạnh và loại bỏ các yếu tố nguy cơ. Chẳng hạn như:

• Cho con bú sữa mẹ
• Uống thuốc tránh thai
• Tránh hút thuốc lá thụ động lẫn chủ động
• Tập thể dục hàng ngày
• Tránh xa môi trường có nhiều hóa chất độc hại, amiăng
• Trường hợp trong gia đình có tiền sử bị ung thư buồng trứng, chị em nên tới bệnh viện kiểm tra, làm xét nghiệm di truyền để kiểm tra nguy cơ bị ung thư trong tương lai.

Thông tin hữu ích liên quan

• Các bài thuốc điều trị ung thư buồng trứng đông y
• Bị ung thư buồng trứng nên ăn và kiêng gì giảm bệnh?