U nang buồng trứng khi mang thai có nguy hiểm không?

U nang buồng trứng trong thời gian mang thai có mức độ nguy hiểm và tiến triển rất phức tạp. Nếu không kịp thời can thiệp, u nang có khả năng phát triển lớn gây chèn ép thai nhi, tăng nguy cơ xoắn nang, sinh non và sảy thai.

U nang buồng trứng khi mang thai là gì?

U nang buồng trứng là hiện tượng buồng trứng xuất hiện các khối u dạng nang. Thông thường u nang buồng trứng được chia thành 3 dạng sau:

• U cơ năng (u lành tính/ nang cơ năng): U cơ năng là loại u lành tính có kích thước nhỏ hơn 5cm. Loại u này hầu như không gây ảnh hưởng đến thai nhi hay chức năng buồng trứng. Nang cơ năng có thể tự thuyên giảm sau một thời gian ngắn mà không cần phải can thiệp điều trị.
• U thực thể: U thực thể là dạng u thường gặp nhất, bao gồm u nang bì, u nang nước và u nang nhầy. U nang bì là tổ chức nang có chứa dịch màu trắng đục, hơi sánh và có lẫn mảnh xương, răng và tóc. U nang nhầy là tổ chức u có vỏ ngoài dày, bên trong chứa dịch nhầy và sánh, một số nang có vách chia thành nhiều thùy khác nhau. U nang nước buồng trứng có vỏ ngoài mỏng, bên trong chứa dịch màu trong suốt và loãng như nước.
• Lạc nội mạc tử cung dạng u: Đây được xem là loại u nguy hiểm nhất đối với nữ giới nói chung và phụ nữ mang thai nói riêng. Lạc nội mạc tử cung là tình trạng phát triển các tế bào nội mạc tử cung ở buồng trứng. Sau đó các tế bào bong ra qua mỗi chu kỳ và tạo thành ổ nang chứa dịch màu đen sánh.

U nang buồng trứng khi mang thai thường có mức độ nghiêm trọng hơn so với u nang buồng trứng ở phụ nữ bình thường.

Nếu xảy ra u cơ năng, loại u này hầu như không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của sản phụ và thai nhi. Ngược lại nếu u dạng thực thể hoặc lạc nội mạc tử cung dạng u, bác sĩ cần phải theo dõi chặt chẽ và có các biện pháp điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây nang buồng trứng khi mang thai

Hiện tại các bác sĩ vẫn chưa tìm được nguyên nhân trực tiếp gây ra u nang buồng trứng khi mang thai. Tuy nhiên đã có 5 giả thuyết được công nhận trên phương diện khoa học, bao gồm:

• Sự sản sinh quá mức của luteinizing hormone (LH). LH là hormone được sản xuất ở tuyến yên, có vai trò kiểm soát hoạt động và chức năng của buồng trứng. Tuy nhiên nếu LH được sản xuất quá mức, chức năng của buồng trứng có thể bị rối loạn và  làm tăng nguy cơ phát triển các khối u dạng nang.
• Dư thừa hormone chorionic gonadotropin (HCG). HCG là hormone được sản sinh trong thời gian mang thai, có chức năng kích thích bào thai phát triển, kích thích tiết hormone sinh dục và quyết định giới tính của thai nhi. Việc tăng hormone HCG đột ngột có thể ảnh hưởng đến buồng trứng và kích thích u nang hình thành.
• Mạch máu bên trong tế bào lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng bị vỡ, dẫn đến hiện tượng xuất huyết và hình thành các u dạng nang.
• Nang trứng không rụng, không phát triển đồng đều hoặc không hấp thu được chất lỏng trong buồng trứng cũng là nguyên nhân hình thành u nang trong thời gian mang thai.
• Thể vàng phát triển quá mức làm tăng nguy cơ hình thành u hoàng thể.

Ngoài ra có khá nhiều trường hợp đã hình thành u nang buồng trứng trước khi mang thai nhưng không kịp thời phát hiện. Trong trường hợp này, khối u thường được phát hiện khi bác sĩ tiến hành siêu âm bào thai.

Triệu chứng u nang buồng trứng khi mang thai

U nang buồng trứng hầu như không gây ra bất cứ triệu chứng lâm sàng nào. Tuy nhiên một số sản phụ có thể cảm nhận thấy các triệu chứng có mức độ nhẹ như mỏi lưng, đau lưng, tức bụng và đau nhẹ bụng dưới. Do triệu chứng không có tính điển hình nên hầu hết mẹ bầu đều nhầm lẫn với các biểu hiện phát sinh do quá trình thụ thai.

Tuy nhiên khi đã xuất hiện biến chứng, sản phụ có thể nhận thấy các triệu chứng như sau:

• Sốt cao
• Đau lưng do khối u chèn ép lên bụng dưới
• Khó khăn trong quá trình tiểu tiện (do khối u chèn ép lên bàng quang)
• Sốt cao
• Buồn nôn
• Đau ngực
• Sụt cân
• Mệt mỏi
• Người gầy yếu

U nang buồng trứng khi mang thai có nguy hiểm không?

U nang buồng trứng khi mang thai có mức độ rất nguy hiểm – đặc biệt là đối với khối u có nguy cơ ác tính cao. Thông thường u cơ năng và một số u thực thể lành tính đều không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu xảy ra ở phụ nữ mang thai, khối u có khả năng gia tăng kích thước trong thời gian mang thai và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi.

Với những trường hợp chậm trễ trong việc điều trị, u nang buồng trứng có thể tiến triển và gây ra các biến chứng sau:

• Chèn ép thai nhi: Biến chứng này thường gặp ở những tháng cuối thai kỳ vì lúc này thai nhi bắt đầu phát triển nhanh chóng. Sự xuất hiện của khối u trong buồng trứng có thể chèn ép lên thai nhi và gây khó khăn khi thai nhi bình chỉnh trong tử cung (thai nhi quay đầu để chuẩn bị chào đời). Với những khối u lớn, thai nhi thường không thể quay đầu và gây khó khăn cho quá trình sinh sản.
• Xoắn u nang: Thông thường khối u sẽ ở yên bên trong buồng trứng. Tuy nhiên khi thai nhi phát triển, khối u có thể bị đẩy vào ổ bụng. Lúc này nhu động ruột sẽ tác động đến khối u và tăng nguy cơ xoắn u nang. Với trường hợp này, bác sĩ cần phải mổ gấp nhằm bảo toàn tính mạng cho sản phụ.
• Tăng nguy cơ sảy thai và sinh non: Sảy thai và sinh non là biến chứng thường gặp đối với u nang buồng trứng khi mang thai. Biến chứng này xảy ra với những trường hợp u ác tính và khối u có kích thước lớn.

Điều trị u nang buồng trứng khi mang thai

Thông thường, các trường hợp u nang buồng trứng sẽ được chỉ định phẫu thuật trong thời gian sớm nhất (trừ u cơ năng). Tuy nhiên nếu u nang xảy ra trong khi mang thai, bác sĩ cần cân nhắc và xem xét nhiều yếu tố nhằm đảm bảo tính mạng cho sản phụ và thai nhi.

1. Điều trị u nang trong 3 tháng đầu thai kỳ

Thông thường, u nang buồng trứng được phát hiện trong 3 tháng đầu thai kỳ thông qua kỹ thuật siêu âm. Nếu nhận thấy sự xuất hiện của khối u, bác sĩ có thể đề nghị sản phụ thực hiện các xét nghiệm cần thiết nhằm xác định độ lành tính, vị trí và kích thước của u nang.

Với những trường hợp u lành tính và có kích thước nhỏ, bác sĩ sẽ không can thiệp phẫu thuật mà tiếp tục theo dõi. Trong trường hợp bất đắc dĩ, khối u có nguy cơ ung thư hóa, xoắn hoặc vỡ, bác sĩ buộc phải phẫu thuật để bảo toàn tính mạng của sản phụ.

Tuy nhiên việc phẫu thuật trong 3 tháng đầu thai kỳ có khả năng gây sảy thai cao. Do đó trước khi thực hiện, bác sĩ sẽ tiến hành trao đổi với sản phụ về lợi ích và rủi ro của cuộc phẫu thuật.

2. Điều trị nang buồng trứng trong 3 tháng giữa thai kỳ

Ba tháng giữa thai kỳ là thời điểm khá ổn định. Lúc này thai nhi chưa phát triển quá lớn và đã bám chắc vào niêm mạc tử cung. Do đó đây là thời điểm thích hợp để bác sĩ phẫu thuật loại bỏ u nang khỏi buồng trứng.

Sau khi bóc tách khối u khỏi buồng trứng, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết mô để xác định mức độ lành tính. Nếu u lành, sản phụ có thể giữ thai và sinh nở như bình thường. Ngược lại nếu xác định u ác tính, bác sĩ sẽ cân nhắc tình trạng của thai nhi và tiến hành các phương pháp điều trị thích hợp như hóa trị, xạ trị, cắt buồng trứng, mổ lấy thai,…

3. Điều trị u nang buồng trứng ở 3 tháng cuối thai kỳ

Với khối u lành tính, bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi và bóc tách khối u trong quá trình sinh nở. Lúc này bác sĩ sẽ kết hợp mổ lấy thai và bóc tách khối u ra khỏi buồng trứng nhằm hạn chế rủi ro lên thai nhi.

Tuy nhiên nếu u ác tính, bác sĩ buộc phải chẩn đoán thời gian thích hợp nhằm chủ động mổ lấy thai và cắt bỏ khối u để dự phòng các biến chứng nguy hiểm.

Lưu ý: Trong một số trường hợp bất đắc sĩ (u ác tính, u có dấu hiệu xoắn, vỡ,…), bác sĩ sẽ đặt vấn đề cứu sản phụ lên hàng đầu và bắt buộc phải phẫu thuật khi cần thiết.

Phòng ngừa u nang buồng trứng khi mang thai

Hiện tại chưa có biện pháp ngăn ngừa hoàn toàn u nang buồng trứng trong thời gian mang thai. Tuy nhiên bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng nguy hiểm với những biện pháp sau:

• Trước khi mang thai cần tiến hành thăm khám tổng quát. Sàng lọc trước khi mang thai sẽ giúp bạn đảm bảo sức khỏe của thai nhi và hạn chế được các rủi ro phát sinh trong suốt thai kỳ.
• Khi có thai phải tiến hành thăm khám càng sớm càng tốt. Bởi đây là thời điểm bác sĩ dễ phát hiện sự hiện diện của khối u và có các biện pháp kiểm soát kịp thời. Thăm khám thai sau tháng thứ 3 thường gây khó khăn trong quá trình chẩn đoán và tăng nguy cơ phát sinh các hậu quả nghiêm trọng.
• Chủ động tìm gặp bác sĩ ngay khi phát sinh các dấu hiệu bất thường trong thai gian thai kỳ như đau bụng, buồn nôn, sốt, khó khăn khi tiểu tiện,…

Mức độ nghiêm trọng của u nang buồng trứng khi mang thai phụ thuộc vào loại u nang, kích thước và tiến triển của từng trường hợp. Tuy nhiên để giảm thiểu rủi ro và biến chứng nguy hiểm, bạn nên thăm khám ngay sau khi phát hiện có thai nhằm giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh lý và có các biện pháp điều trị tương ứng.