Tình trạng ho khan kéo dài không chỉ gây đau rát cổ họng, gây khó khăn cho việc nói, nuốt thức ăn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đặc biệt, ho khan kéo dài không dứt còn có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm cần được sớm thăm khám và điều trị.

Nguyên nhân ho khan kéo dài

Ho là một phản ứng bình thường của cơ thể, không phải bệnh mà là triệu chứng. Ho khan là tình trạng ho kéo dài, không khạc ra đờm thường liên quan đến bệnh lý. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp nuốt đờm, không muốn khạc hoặc không biết khạc đờm. 

Tình trạng này thường xuất phát từ những nguyên nhân như:

• Do đường hô hấp bị kích thích vì hít phải khói bụi, chất gây dị ứng hoặc thường xuyên hít phải hóa chất.
• Do tác dụng phụ của thuốc đặc biệt là thuốc hạ huyết áp hoặc do nhiễm lạnh, nhiễm virus, cảm cúm…
• Do bệnh lý gây ra như suy tim, viêm tai, trào ngược dạ dày thực quản, hen phế quản…

Ho khan kéo dài là bệnh gì?

Nếu tình trạng ho khan kéo dài trên 2 tuần thì rất có thể bạn đã mắc phải một trong các bệnh lý dưới đây:

1. Viêm phế quản

Nguyên nhân chủ yếu gây viêm phế quản là do các kích thích bên ngoài như ô nhiễm không khí, khí độc, bụi, hút thuốc lá, nhiễm virus. Là tình trạng tổn thương ớ lớp niêm mạc ống phế quản, có thời gian phát bệnh nhanh nhưng có thể điều trị dứt điểm nếu kịp thời phát hiện.

Triệu chứng thường gặp:

• Ho kéo dài
• Ho có lẫn máu hoặc chất nhầy
• Người mệt mỏi, khó thở
• Tức ngực, sốt.

Thông thường, tình trạng ho khan của bệnh viêm phế quản sẽ kéo dài trong vài tuần sau khi chứng viêm hết. Tuy nhiên, nếu mắc viêm phế quản mãn tính thì thời gian ho cũng kéo dài, dai dẳng và khó điều trị hơn. 

2. Viêm họng

Viêm họng là tình trạng tổn thương ở niêm mạc họng làm cổ họng bị kích thích, trầy xước dẫn đến đau đớn khi ăn hoặc khi nói chuyện. Có nhiều nguyên nhân gây viêm họng như nhiễm virus, vi khuẩn, nấm, không khí hanh khô, chấn thương hoặc do nhiễm phải chất kích thích từ môi trường bị ô nhiễm…

Triệu chứng thường gặp:

• Tăng nhiệt độ dẫn đến sốt nhiệt
• Ho khan, đau họng, vòm họng ngứa rát
• Khó nuốt, ăn mất ngon
• Đau đầu, nhức mỏi cơ thể
• Buồn nôn, nôn, hắt xì nhiều

3. Viêm phổi

Viêm phổi là bệnh hô hấp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả người lớn và trẻ nhỏ. Là tình trạng nhiễm khuẩn và viêm ở ống phế nang, tiểu phế quản, các tổ chức kẽ, túi phế nang. Có khả năng lây nhiễm trong không khí, qua những cơ quan lân cận, đường máu hoặc hít phải chất dịch. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh viêm phổi như nhiễm vi trùng, virus, ký sinh trùng, nấm hoặc biến chứng của các bệnh viêm phế quản, hen phế quản, bệnh sởi, cúm, ho gà, viêm xoang, viêm amidan…

Triệu chứng thường gặp:

• Ho khan kéo dài sau chuyển thành ho có đờm có thể có màu gỉ sắt
• Rét run khoảng 30 phút, sốt cao từ 39 – 40 độ, mặt đỏ, mạch nhanh
• Khó thở người toát mồ hôi môi tím tái
• Đau ngực ở vùng phổi bị tổn thương
• Nôn mửa, chướng bụng

Ở bệnh viêm phổi, một số trường hợp có các triệu chứng không rõ ràng chủ yếu ho khan, rát cổ, đau một bên ngực. Để tránh tổn thương phổi, cách tốt nhất là thường xuyên giữ ấm cơ thể, hạn chế tiếp xúc với khói bụi, khám tổng quát định kỳ 6 tháng/lần. 

4. Tắc nghẽn phổi mãn tính

Còn có tên gọi khác là COPD, một rối loạn dẫn đến tắc nghẽn đường dẫn khí trong phổi. Bệnh được biểu hiện bởi sự giới hạn lưu thông lượng khí thường xảy ra từ từ và phối hợp với một đáp ứng viêm bất thường của phối. Nguyên nhân gây bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là do hút thuốc lá, bụi và hóa chất nghề nghiệp hay do môi trường trong và ngoài nhà ô nhiễm.

Triệu chứng thường gặp: 

• Ho khan, ho khạc đờm kéo dài, số lượng đờm nhỏ dính sau nhiều đợt ho.
• Khó thở dai dẳng, lúc đầu chỉ xảy ra khi gắng sức như chạy lên cầu thang, mang xách đồ nặng. 
• Đau ngực, thở khò khè, da xanh, mệt mỏi.

5. Hen phế quản

Hen phế quản là bệnh mãn tính của phế quản thuộc hệ hô hấp gây sưng phù, sản sinh ra nhiều đờm làm tắc nghẽn luồng khí thở. Bệnh xuất phát từ nhiều nguyên nhân như vi khuẩn, virus cúm, virus hợp bào hô hấp, nấm, di truyền, thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, thay đổi thời tiết, nhiễm trùng đường hô hấp…

Triệu chứng thường gặp: 

• Ho kéo dài đặc biệt là sáng sớm và ban đêm
• Thở khò khè, nhịp thở lúc nhanh lúc chậm
• Co nặng ngực, khó nói, khó thở
• Khó thở từng cơn, khi gần hết, ho tăng dần, khạc đờm trắng, dính quánh
• Nếu bội nhiễm thì đờm nhầy, có mủ màu vàng hoặc xanh

6. Ung thư phổi

Ung thư phổi là loại ung thư ác tính nguyên phát bắt nguồn từ lớp da trên niêm mạc của phế quản. Bệnh xuất phát từ các nguyên nhân như hút thuốc; yếu tố nghề nghiệp do tiếp xúc với các chất phóng xạ như radium, thạch tín, crom niken, urani; các bệnh mãn tính ở phổi hoặc do di truyền hay suy giảm khả năng miễn dịch.

Triệu chứng thường gặp:

• Ho khan, kéo dài dai dẳng 
• Sốt nhẹ
• Đau ngực
• Đờm có máu

7. Ho lao

Nếu tình trạng ho trên 3 tuần không phải nhưng không phải do viêm phế quản, giãn phế quản, viêm phổi ung thư phổi, mặc dù đã sử dụng kháng sinh nhưng tình trạng ho vẫn không giảm thì cần nghĩ đến ho lao. Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, có thể phát tán ra ngoài khi người mắc lao ho, hắt hơi, khạc nhổ, nói… 

Triệu chứng thường gặp:

• Ho kéo dài hơn 3 tuần có thể là ho khan, ho có đờm hoặc ho ra máu
• Đau ngực, tức ngực thỉnh thoảng kèm theo khó thở
• Người mệt mỏi, dễ đổ mồ hôi trộm về đêm
• Sốt nhẹ, ớn lạnh về chiều, người gầy sút chán ăn

8. Ho gà

Ho gà là một bệnh truyền nhiễm cấp tính có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất là trẻ sơ sinh. Bệnh do vi khuẩn ho gà có tên khoa học là Bordetella pertussis. Thời gian ủ bệnh thường từ 7 – 10 ngày, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp qua nước bọt của người nhiễm bệnh khi nói chuyện hoặc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm dịch tiết đường hô hấp của người bệnh.

Triệu chứng thường gặp:

• Khởi đầu là sốt nhẹ hoặc không sốt
• Ho càng ngày càng nặng, kéo dài 1 – 2 tháng hoặc lâu hơn
• Ho rũ rượi không thể kìm hãm được, sau cơn ho có lúc ngừng thở, tím tái
• Thở rít, nôn sau cơn ho, đầu tiên là nôn thức ăn sau đó đến nước dãi
• Kết thúc cơn ho, trẻ thường bơ phờ, thở gấp, mình đẫm mồ hôi

9. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng các chất trong dạ dày như acid, dịch mật, pepsin lẫn thức ăn trào ngược lên thực quản gây tổn thương ở hầu, cổ họng, thực quản. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể gây các biến chứng khó lường như viêm loét, barrett thực quản, hẹp ống thực quản, ung thư thực quản… 

Triệu chứng thường gặp: 

• Ho khan về đêm do tư thế nằm dễ gây trào ngược dịch vị dạ dày
• Khó nuốt, trớ, ợ nóng, ợ chua
• Đau tức ngực, đắng miệng, nước bọt tiết nhiều
• Nóng rát vùng ngực

Làm gì khi bị ho khan kéo dài?

Nếu tình trạng ho khan dưới 3 ngày mà không kèm theo sốt hoặc đờm thì không cần lo lắng. Nếu tình trạng này kéo dài, cần:

Biện pháp chăm sóc sức khỏe

Khi tình trạng ho kéo dài, cách tốt nhất để giảm ho là phải có biện pháp chăm sóc cơ thể phù hợp. Cụ thể:

• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết hanh khô, trời chuyển lạnh nhất là mùa mưa hoặc mùa đông
• Tránh các yếu tố gây kích thích như khói thuốc, khói than, bụi phấn, khói bụi, phấn hoa, lông động vật, mùi hóa chất…
• Dành thời gian nghỉ ngơi, xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, tăng cường rèn luyện thân thể để nâng cao hệ miễn dịch
• Không sử dụng đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh.

Thăm khám bác sĩ

Nếu tình trạng ho khan kéo dài, nghi ngờ mắc phải các triệu chứng của những bệnh đã được đề cập hoặc có các triệu chứng dưới đây thì nên nhanh chóng thăm khám sĩ. Các triệu chứng cần điều trị ngay lập tức là:

• Ho khan kéo dài, chóng mặt, thay đổi giọng nói
• Nhiệt độ cơ thể tăng quá cao
• Đau tức ngực khi thở ra hoặc hít vào
• Khó thở, đánh trống ngực
• Đi tiểu thường xuyên

Cách điều trị ho khan kéo dài tại nhà

Mỗi tình trạng sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau, nếu ho khan kéo dài không liên quan đến bệnh lý hoặc không có các triệu chứng bất thường, người bệnh có thể điều trị bằng cách phương pháp dân gian hoặc sử dụng các phương pháp này để hỗ trợ. Có thể chữa ho khan tại nhà bằng:

• Xông hơi: Lấy 1 nắm lá bạc hà rửa sạch, đun sôi 5 – 10 phút rồi dùng khăn to trùm kín đầu để xông hơi. Cần giữ nhiệt độ ở mức phù hợp tránh nhiệt độ quá nóng gây bỏng.
• Gừng: Lấy 1 củ gừng tươi gọt vỏ, rửa sạch, thái lát mỏng nhai nuốt trực tiếp vài lát gừng sau khi lên cơn ho hoặc dùng gừng tươi hãm với nước nóng, thêm chút mật ong nuốt từ từ từng ngụm.
• Rau má: Lấy 20g rau máu, 16g vỏ rễ dâu tằm, 14g lá tre, 10g lá chanh, 10g cam thảo, 6g quả dành dành sắc với 500ml nước, thấy còn 200ml thì chắt lấy nước, uống mỗi ngày. 
• Tỏi: Lấy 1 củ tỏi, bóc vỏ, thái thành lát mỏng, đắp lên lòng bàn chân đã rửa sạch, dùng gạc y tế quấn chặt để qua đêm, rửa sạch bằng nước ấm.

Tóm lại ho khan kéo dài lâu ngày không khỏi xuất phát từ nhiều nguyên nhân đồng thời cũng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý như viêm phế quản, viêm phổi, lao phổi, ung thư phổi… Khi tình trạng ho khan kéo dài nhiều ngày hoặc có kèm theo nhiều triệu chứng khác thì nên nhanh chóng thăm khám để tìm ra nguyên nhân và có biện pháp điều trị phù hợp.

Có thể bạn quan tâm

• 10 cách chữa ho khan nhanh nhất, hết ngứa cổ, rát họng
• Cách chữa ho khan về đêm hiệu quả, dứt ngay cơn ho