Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là bệnh lý đường hô hấp phổ biến ở trẻ có cơ địa dị ứng, thường xuyên tái đi phát lại khi tiếp xúc với yếu tố dị nguyên. Mặc dù không quá nguy hiểm và khó trị dứt điểm nhưng nếu biết cách điều trị và phòng ngừa, bệnh có thể ổn định trong một thời gian dài.
Bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là gì?
Viêm mũi dị ứng là thuật ngữ đề cập đến tình trạng viêm niêm mạc mũi, đặc trưng bởi các triệu chứng như: hắt hơi, tắc mũi, ngứa mũi, chảy nước mũi do phản ứng trung gian IGE khi cơ thể tiếp xúc với các dị nguyên (chất gây dị ứng). Các biểu hiện của viêm mũi dị ứng có thể biến mất hoặc thuyên giảm nhờ điều trị.
Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng bệnh gây nhiều phiền toái đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày. Viêm mũi dị ứng là bệnh chiếm tỉ lệ cao nhất trong tất các các loại viêm mũi, đây cũng là một trong những dạng dị ứng phổ biến nhất trong các rối loạn về dị ứng.
Theo nhiều nghiên cứu và khảo sát, có hơn 20% bệnh nhân trên toàn cầu đang mắc phải vấn đề sức khỏe trên. Tại Việt Nam, tỉ lệ người mắc bệnh chiếm khoảng 12.3% dân số và có xu hướng gia tăng do các yếu tố: chuyển mùa, ô nhiễm môi trường, sự xuất hiện của kháng nguyên lạ. Các con số thống kê cho thấy, ngày càng nhiều trẻ em mắc căn bệnh trên.
Nguyên nhân & triệu chứng bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Viêm mũi dị ứng có thể là do yếu tố dị truyền, dị ứng với các dị nguyên (phổ biến là hóa chất, mạt bụi, phấn hoa, nấm, lông da động vật, lệch cấu trúc vách ngăn mũi…). Bệnh xuất hiện ở đối tượng trẻ em có cơ địa dị ứng. Điều này lý giải tại sao cùng một tác nhân gây kích thích nhưng có trẻ bị, có trẻ không.
Khi tiếp xúc với chất gây dị ứng, cơ thể sẽ giải phóng hàm lượng lớn histamin gây viêm và tiết dịch mũi ở niêm mạc mũi, các hốc xoang, kết mạc gây nên triệu chứng như ngứa mũi, hắt hơi liên tục, thành tràng, khó kiểm soát, kèm theo đó là cảm giác đau đầu do các cơ quan phải co thắt.
Ngoài ra, trẻ cũng có thể xuất hiện một số biểu hiện khác như:
- Ngứa họng, tai, mắt
- Chảy nước mũi trong
- Ngạt mũi
- Chảy nước mắt.
Các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng có thể tương đồng với một số bệnh tai mũi họng khác. Nếu nghi ngờ, bố mẹ nên sớm đưa trẻ đến cơ sở để thăm khám bệnh.
Cách điều trị bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ
Hiện nay, việc điều trị triệt để bệnh viêm mũi dị ứng còn gặp nhiều khó khăn do triệu chứng thường biến mất sau một thời gian nhưng dễ dàng lại tái phát khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Công tác trị bệnh chủ yếu tập trung vào việc cải thiện triệu chứng, giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa tái phát.
Tránh xa tác nhân gây dị ứng
Các triệu chứng viêm mũi dị ứng chỉ được kích hoạt khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Cách tốt nhất để phòng ngừa là hạn chế tiếp xúc hoặc hít phải các dị nguyên.
Nếu không xác định được chính xác tác nhân gây dị ứng là gì, bạn nên ghi chú lại những vật thể tiếp xúc trước thời gian triệu chứng biểu hiện. Hoặc, bạn cũng có thể đến cơ sở y tế để thực hiện các xét nghiệm tìm căn nguyên. Tuy nhiên, do tính chất đa dạng và phức tạp nên bạn cần theo dõi, phối hợp với chuyên gia để tìm ra và thiết lập biện pháp phòng tránh phù hợp.
Dùng thuốc điều trị
Mặc dù không điều trị tận gốc nhưng một số loại thuốc tây có khả năng kiểm soát triệu chứng và giúp bệnh ổn định trong thời gian dài. Các loại thuốc được dùng trong điều trị gồm có:
Thuốc kháng histamin
Thuốc kháng Histamin: Đây là thuốc được dùng phổ biến trong điều trị viêm mũi dị ứng. Thuốc có dạng xịt (điều trị tại chỗ) hoặc dạng uống, cả hai loại đều hoạt động trên cơ chế ngăn chặn sự sản sinh chất trung gian gây viêm. Thuốc có hai loại:
- Thuốc kháng histamin thế hệ 1 như chlorphenamine, có khả năng giảm nhanh triệu chứng ngứa mắt, ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mắt, nước mũi… Tuy nhiên, một số loại có tác dụng an thần nên có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và gây buồn ngủ.
- Thuốc kháng histamin thế hệ 2 như loratadine, desloratadine, cetirizine, levocitirizine, azelastine. Thuốc có khả năng làm giảm nhanh các triệu chứng nhưng ít gây buồn ngủ hơn so với thế hệ 1.
Thuốc thông mũi, thuốc xịt mũi
Phản ứng giữa cơ thể với chất gây dị ứng xâm nhập vào đường thở có thể khiến cho mô mũi bị sưng lên, tạo điều kiện cho chất nhầy tích tụ trong khoang mũi, gây ngạt mũi, sổ mũi, ảnh hưởng đến hoạt động thở bình thường. Một số trường hợp, mạch máu và mắt cũng có biểu hiện sưng, đau nhức. Thuốc thông mũi sẽ được chỉ định để làm thông thoáng đường thở, giúp người bệnh nhanh chóng cảm thấy thoải mái, dễ chịu.
Thuốc thông mũi được bào chế dưới dạng thuốc nhỏ, thuốc xịt mũi, thuốc viên, thường được kê đơn đồng thời với một số loại thuốc khác như thuốc kháng sinh (nhiễm khuẩn, bội nhiễm), thuốc kháng histamin.
Một số loại thuốc thông mũi được dùng phổ biến gồm: Oxymetazoline (thuốc xịt mũi Afrin), Cetirizine (Zyrtec-D), Pseudoephedrine (Sudafed), Phenylephrine (Sudafed PE).
Thuốc thông mũi có thể gây một số tác dụng phụ như tăng huyết áp, mất ngủ, giảm lưu lượng nước tiểu. Dùng thuốc trong thời gian dài có thể gây tịnh trạng lờn thuốc, các triệu chứng của bệnh chuyển biến nghiêm trọng hơn. Do đó, cần thận trọng khi dùng thuốc và dùng đúng thời gian chỉ định.
Thuốc xịt mũi chứa corticosteroid
Corticosteroid là liệu pháp đáp ứng miễn dịch, có tác dụng làm giảm viêm trường hợp bệnh nặng hoặc mạn tính. Phần lớn các loại thuốc thuộc nhóm này đều được bán theo toa. Vì thế, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi cho trẻ dùng. Ngoài ra, thuốc cũng chỉ thích hợp điều trị ngắn ngày. Điều trị lâu dài bằng Corticosteroid có thể làm tăng nguy cơ mắc phải một số tác dụng phụ như loãng xương, suy tuyến thượng thận.
Chất ổn định tế bào Mast
Chất ổn định tế bào Mast có sẵn dưới dạng viên, xịt mũi, được chỉ định cho đối tượng bị viêm mũi dị ứng trung bình – nhẹ. Một số thuốc thuộc nhóm trên bao gồm: Lodoxamide – Tromethamine, Nedocromil (Alocril), Natri Cromolyn…
Chất trên có tác dụng ngăn chặn cơ thể giải phóng histamin, ngăn ngừa triệu chứng ngứa mũi, họng, mắt, hắt hơi… Tuy nhiên, các hoạt chất trong thuốc cần nhiều thời gian để phát huy. Bên cạnh đó, người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng như ho, kích thích cổ họng, cảm giác châm chích khi điều trị bằng dược phẩm thuộc nhóm trên.
Liệu pháp tiêm miễn dịch
Với những trường hợp trẻ bị viêm mũi dị ứng nặng, chuyên gia có thể đề nghị bạn liệu pháp tiêm miễn dịch. Bằng cách đưa vào cơ thể chất gây dị ứng với nồng độ tăng dần, cơ thể sẽ làm quen và thích ứng với các chất gây dị ứng có trong mũi tiêm.
Thông thường, trong 3 – 6 tháng đầu, bác sĩ sẽ tiêm thuốc 3 lần/ tuần để bạn thích nghi với mũi tiêm. Trong các giai đoạn tiếp theo, chuyên gia có thể tiêm 2 – 4 lần/ tuần trong thời gian từ 3 – 5 năm, lúc này các biểu hiện bệnh sẽ xuất hiện ít, mức độ nghiêm trọng thuyên giảm hoặc biến mất hoàn toàn.
Đây là một trong số ít những phương pháp có thể điều trị tận gốc bệnh. Tuy nhiên, một số đối tượng có thể gặp phải phản ứng nghiêm trọng với các mũi tiêm. Ngoài ra, biện pháp trên cũng đòi hỏi sự kiên trì của bệnh nhân.
Liệu pháp miễn dịch đặt dưới lưỡi
Cơ chế hoạt động của liệu pháp miễn dịch đặt dưới lưỡi gần giống với liệu pháp miễn dịch. Tuy nhiên, cách làm này cho phép người bệnh dùng thuốc đặt dưới lưỡi thay vì các mũi tiêm. Trẻ em có thể gặp phải một số tác dụng phụ như kích thích cổ họng, ngứa miệng, lỡ miệng, sốc phản vệ…
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em?
Để phòng ngừa bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em, bạn cần lưu ý một số điều sau đây:
- Tránh xa tác nhân gây dị ứng: Cách hiệu quả nhất để kích hoạt một đợt bệnh bùng phát đó là tránh xa các yếu tố dị nguyên.
- Vệ sinh tai mũi họng thường xuyên.
- Giữ gìn không gian nhà ở sạch sẽ, thoáng mát, tránh nấm mốc.
- Hạn chế để trẻ tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi.
- Giữ ấm cơ thể khi gia mùa, đặc biệt là các vùng nhạy cảm như mũi, họng, cổ…
- Cho trẻ uống nhiều nước để làm loãng dịch nhầy trong hầu, họng, mũi.
- Bổ sung nhiều rau xanh trong thức ăn hằng ngày để nạp thêm vitamin, khoáng chất cần thiết cho cơ thể, tăng cường sức đề kháng.
Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?
Khi nhận thấy triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng chuyển biến nghiêm trọng, bố mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị phù hợp.
Trên đây là một số thông tin về bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em. Trang bị sớm cách điều trị và phòng ngừa để giúp bé sớm thoát khỏi triệu chứng và biến chứng.
Giải đáp thắc mắc của độc giả cùng chuyên gia của chúng tôi!