Cảm giác ngứa mũi, chảy nước mũi là triệu chứng rất phổ biến và rất khó chịu. Không chỉ khiến người bệnh mệt mỏi mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh sinh hoạt trong đời sống hàng ngày. Mặc dù không nguy hiểm nhưng nếu không được xử lý sớm có thể chuyển thành mãn tính và gây nhiều bệnh lý khác nguy hiểm hơn.
Nguyên nhân gây ngứa mũi, chảy nước mũi
Cấu trúc hốc mũi được lót bằng một lớp niêm mạc, trên lớp niêm mạc này có thêm một lớp màng nhầy với nhiệm vụ giữ lại bụi bẩn, các chất dị ứng, các loại vi khuẩn gây hại cho cơ thể. Tuy nhiên, vì một nguyên nhân nào đó khiến lớp mô này bị kích thích, gây ngứa ngáy và làm tuyến chế tiết nằm trong lớp biểu mô hoạt động mạnh mẽ hơn, từ đó tiết ra nhiều dịch nhầy hơn hay còn được gọi là hiện tượng ngứa mũi, chảy nước mũi.
Thực chất, ngứa mũi, chảy nước mũi chỉ là một phản ứng sinh lý bình thường nhằm bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân có hại. Tuy nhiên, vô tình lại khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, khó thở và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là trong giao tiếp.
Các nguyên nhân gây ra ngứa mũi, chảy nước mũi có thể xuất phát từ những yếu tố tác nhân từ môi trường, thời tiết hoặc do các bệnh lý tai mũi họng thông thường. Chẳng hạn như:
1. Các tác nhân kích thích từ môi trường
Môi trường ngày càng ô nhiễm, chứa nhiều các dị nguyên, chất kích thích có hại khiến mũi khó chịu và gây ra ngứa mũi, chảy nước mũi. Tình trạng này còn được gọi là viêm mũi không dị ứng, các triệu chứng thường giống với dị ứng theo mùa, tuy nhiên cơ thể không xảy ra phản ứng miễn dịch. Người bệnh chỉ bị kích thích mũi gây ngứa mũi, sổ mũi hoặc một số dạng kích ứng khác. Một số chất kích thích mũi thường gặp như khói bụi, khói thuốc lá, mùi nước hoa, mùi hóa chất…
2. Viêm mũi dị ứng
Khác với tình trạng viêm mũi không dị ứng, viêm mũi dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn những chất kích thích từ môi trường bên ngoài có khả năng gây hại cho cơ thể. Tình trạng này được biểu hiện thông qua các triệu chứng dị ứng như ngứa mũi hắt xì liên tục, chảy nước mũi, nghẹt mũi…
Có rất nhiều dị nguyên có thể làm phát sinh phản ứng miễn dịch của cơ thể như phấn hoa, bụi bẩn, vảy da, lông thú cưng… Tùy vào cơ địa nhạy cảm của từng người mà tình trạng này có thể xảy ra theo đợt, theo mùa hoặc kéo dài suốt cả năm, tăng nguy cơ viêm nhiễm gây hại cho sức khỏe của người bệnh.
3. Cảm mạo do virus
Cảm mạo, cảm lạnh do nhiễm virus có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, nhưng phổ biến nhấ là vào mùa xuân và mùa đông. Bệnh có thể xảy ra ở cả trẻ em lẫn người lớn, nếu không được chăm sóc và điều trị sẽ gây ảnh hưởng nhiều thể trạng sức khỏe và tinh thần của người bệnh.
Trong rất nhiều các triệu chứng cảm lạnh, thì ngứa mũi, chảy nước mũi chính là triệu chứng phổ biến nhất, dấu hiệu cảnh báo bạn đang mắc bệnh. Lúc này, virus cảm xâm nhập vào cơ thể thông qua mũi và xoang, lớp màng nhầy phát hiện và cố gắng loại bỏ chúng nên mới phát sinh triệu chứng ngứa mũi, hắt hơi và chảy nước mũi.
4. Viêm xoang
Viêm xoang được chia làm 2 dạng là viêm xoang cấp tính hoặc mãn tính. Trường hợp nếu xảy ra triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi kèm theo nhiều triệu chứng khác rất có thể bạn đang bị viêm xoang mãn tính. Đây là tình trạng đường mũi và hốc xoang bị sưng viêm, kéo dài ít nhất trong 12 tuần và có kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, đau và nhạy cảm quanh mắt, mệt mỏi…
Điều trị viêm xoang mãn tính để làm giảm triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi chủ yếu sử dụng các loại thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ mũi. Nếu có dấu hiệu sưng phù hay ngứa ngáy, đau nhức có thể dùng paracetamol, thuốc corticosteroid hoặc thuốc kháng histamine.
5. Polyp mũi
Tình trạng ngứa mũi, chảy nước mũi do polyp mũi thường xảy ra ở những người bị viêm xoang mạn tính. Đây là tình trạng các khối polyp xuất hiện trong các hốc mũi nhưng không phải khối u ung thư. Ngoài viêm xoang, tình trạng polyp mũi cũng có thể là do dị ứng, bệnh hen suyễn hoặc nhạy cảm quá mức với một số loại thuốc, các loại miễn dịch khác. Nếu không được can thiệp xử lý khối polyp kịp thời, làm tăng kích thước và phát sinh nhiều vấn đề về hô hấp.
6. Chứng đau nửa đầu
Chứng đau nửa đầu không chỉ gây ra những cơn đau đầu khó chịu mà còn kéo theo nhiều triệu chứng khác như ngứa mũi, sổ mũi, chảy nước mũi sau họng có mùi hôi, chảy nước mắt…
7. Bị khô mũi
Khô mũi thường xảy ra do bạn xì mũi quá nhiều khi trời lạnh hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc dị ứng. Tình trạng này khiến mũi bị kích thích, gây ngứa ngáy, đau đớn và chảy nhiều dịch mũi rất khó chịu. Trường hợp này không quá nguy hiểm, có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được chăm sóc kỹ lưỡng và đúng cách.
8. Có khối u trong mũi
Sự xuất hiện của khối u trong mũi, có thể là lành tính hoặc ác tính là trường hợp khá hiếm gặp và thường rất ít triệu chứng trong giai đoạn đầu. Các triệu chứng ung thư đường mũi thường mờ nhạt và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý mũi khác, gồm ngứa mũi, nghẹt mũi, chảy nước mũi, không ngửi được mùi, lở loét bên trong mũi, nhiễm trùng xoang…
Việc điều trị xử lý khối u trong mũi có thể đạt hiệu quả cao nếu người bệnh phát hiện sớm và chủ động thăm khám, điều trị kịp thời. Một số phương pháp điều trị thường dùng là phẫu thuật loại bỏ khối u, xạ trị hoặc hóa trị liệu.
9. Sử dụng máy áp lực dương thường xuyên
Máy áp lực dương (continuous positive airway pressure – CPAP) là một loại máy thở được sử dụng cho những người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ. Tuy nhiên, việc sử dụng loại máy này liên tục có thể gây ra ngứa mũi, khô mũi và chảy nước mũi. Vấn đề này được hầu hết những người sử dụng máy này phản ánh. Và để khắc phục bạn hãy thông báo cho bác sĩ biết để được điều chỉnh tăng độ ẩm của máy hoặc kết hợp sử dụng mặt nạ lót để giảm ngứa mũi, chảy nước mũi.
Nên làm gì để xử lý tình trạng ngứa mũi, chảy nước mũi?
Để xử lý nhanh chóng triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi, người bệnh nên thực hiện các biện pháp sau đây:
1. Điều trị bằng thuốc
Dùng thuốc Tây là cách hiệu quả và nhanh chóng nhất để đẩy lùi tình trạng ngứa mũi, chảy nước mũi. Các loại thuốc thường dùng là:
- Thuốc kháng histamine
- Thuốc xịt corticoseroid tại chỗ
- Thuốc trị cảm lạnh, cảm cúm …
Ngoài ra, nếu đối tượng bị bệnh là trẻ nhỏ không thể uống thuốc, bố mẹ có thể sử dụng máy khí dung để đưa thuốc vào cơ thể thông qua đường hô hấp.
Lưu ý: Việc sử dụng bất kỳ loại thuốc trị bệnh nào cũng đều cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối tuân thủ liều dùng phù hợp và không lạm dụng để tránh gây nhờn thuốc, rối loạn tiêu hóa, nóng trong người, ảnh hưởng chức năng gan, thận…
2. Chăm sóc điều trị tại nhà
Bên cạnh dùng thuốc theo chỉ định hoặc các liệu pháp miễn dịch chuyên biệt, người bệnh cũng cần chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc làm giảm triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi. Đồng thời, bảo vệ bản thân trước những nguy cơ gây bệnh khó lường:
Xịt mũi, rửa mũi bằng nước muối sinh lý
Đây là một trong những biện pháp hiệu quả được các chuyên gia, bác sĩ tai – mũi – họng khuyến khích áp dụng. Rửa mũi, xịt mũi sẽ giúp rửa trôi các chất dị ứng nằm trong khoang mũi, hốc mũi, làm giảm triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi hiệu quả. Đồng thời, vệ sinh mũi sạch sẽ còn giúp xoa dịu niêm mạc mũi, giảm kích ứng tổn thương và phòng ngừa tái phát khi thời tiết thay đổi.
Đối với trẻ nhỏ, tránh sử dụng các loại bình rửa có áp lực mạnh, khi rửa tạo thành lường vì rất dễ gây đau nhức, ảnh hưởng đến tai. Thay vào đó, nên dùng bình xịt mũi để tạo áp lực nhẹ dạng phun sương để làm loãng dịch mũi, sau đó sử dụng dụng cụ hút mũi để lấy hết dịch mũi ra ngoài.
Để đem lại hiệu quả điều trị cao bằng cách này, nên chọn lựa các loại dung dịch sát khuẩn mũi có chứa nước muối biển và các nguyên tố vi lượng có nồng độ vừa phải. Nhờ đó vừa giúp làm sạch khoang mũi vừa làm săn se, tốt cho niêm mạc mũi. Ngoài ra, hạn chế xì mũi, ngoáy mũi vì có thể khiến niêm mạc mũi càng khô hơn, dẫn đến kích ứng và tổn thương nghiêm trọng.
Giữ ấm cơ thể
Thời tiết chuyển lạnh hoặc không khí quá khô hanh là những nguyên nhân hàng đầu gây ngứa mũi, chảy nước mũi. Vì vậy, người bệnh cần chú ý giữ ấm cơ thể, nhất là ở những vùng như mũi, miện, cổ họng, ngực bằng cách cách sau:
- Mặc áo ấm, đeo khăn quàng che kín cổ, quấn khăn quanh mũi và miệng hoặc đeo khẩu trang để làm ấm không khí trước khi hít vào mũi.
- Kết hợp massage nhẹ nhàng vào hai bên cánh mũi, vừa thực hiện vừa hít vào thở ra để làm ấm mũi.
- Vệ sinh cơ thể hàng ngày bằng nước ấm cũng là một cách giữ ấm tốt. Luôn tắm ở những nơi kín, không có gió lùa. Sau khi tắm thì nhanh chóng lau khô người và mặc quần áo để tránh nhiễm lạnh, cảm cúm.
- Để tăng sức đề kháng và phòng ngừa ngứa mũi, chảy nước mũi khi thời tiết thay đổi, bạn có thể sử dụng một số loại các loại thảo dược như bạc hà, kim ngân hoa, thương nhĩ tử…
Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp
Người thường xuyên bị ngứa mũi, chảy nước mũi nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch giàu vitamin A, B,C, D, E, kẽm, sắt, selen omega-3… Cụ thể với các loại thực phẩm như:
- Vitamin A: có khả năng ngăn chặn sự tấn công xâm nhập của các loại vi khuẩn, phòng ngừa các triệu chứng viêm mũi. Vitamin A có nhiều trong rau dền, rau ngót, quả gấc, gan gà…
- Vitamin B: Các loại vitamin nhóm B, điển hình như B9 (folate) và B6 (pyridoxin) rất quan trọng trong quá trình tham gia cơ chế miễn dịch của cơ thể. Thiếu các chất này khiến chức năng miễn dịch hoạt động chậm, dễ mắc các bệnh viêm nhiễm. Một số thực phẩm giàu vitamin A như các loại đậu, hạt, ngũ cốc, hạt vừng, mầm lúa mì…
- Vitamin C: Đây là hoạt chất quan trọng giúp tăng cường hệ miễn dịch, tăng mức độ nhạy cảm cho các tế bào miễn dịch lympho T và bạch cầu, nhờ đó làm tăng chức năng miễn dịch. Vitamin C có nhiều trong các loại thực phẩm như bông cải xanh, rau đay, rau mồng tơi, cam, quýt, bưởi, đu đủ…
- Vitamin D: Là một loại vitamin tan trong chất béo và có liên quan mật thiết đến hệ thống miễn dịch. Ngoài cách tắm nắng để tăng cường vitamin D, người bệnh cũng có thể bổ sung thông qua một số loại thực phẩm như hải sản, lòng đỏ trứng gà, gan cá…
- Sắt: Bổ sung đủ sắt giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, hạn chế mắc các bệnh viêm nhiễm, điển hình như viêm mũi dị ứng, viêm xoang… Sắt có nhiều trong các loại thực phẩm như đậu tương, nấm hương, nấm mèo, lòng đỏ trứn vịt, cua đồng…
- Kẽm: Kẽm vốn có khả năng tăng cường miễn dịch và giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp. Có thể kể đến như thịt, cá, trứng, hàu, tôm, nghêu, sò, sữa…
- Selen: Thiếu hụt selen rất dễ gây suy giảm hệ miễn dịch và khả năng chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng. Một số loại thực phẩm giàu selen như cá thu, cá ngừ, cá cơm, cà hồi, hải sản, ngũ cốc nguyên hạt, nấm, mầm lúa, thịt bò, thịt gà…
Các biện pháp khác
Bên cạnh thực hiện các biện pháp vệ sinh, chế độ dinh dưỡng khoa học, những người thường xuyên bị ngứa mũi, chảy nước mũi do mắc các bệnh đường hô hấp cũng cần chú ý thực hiện những thói quen sau đây để dứt điểm và chủ động phòng ngừa bệnh:
- Tránh tiếp xúc với nguồn lây vi khuẩn, các dị nguyên dị ứng, tạo thói quen rửa tay, vệ sinh cá nhân sạch sẽ hàng ngày. Nếu bắt buộc tiếp xúc với tác nhân dị ứng nên sử dụng đồ bảo hộ, đeo khẩu trang, găng tay y tế…
- Đối với cá nhân người bệnh, nên đánh răng ít nhất 2 lần/ ngày, sau khi ngủ dậy và trước khi đi ngủ.
- Vệ sinh nhà cửa thường xuyên để loại bỏ các tác nhân gây bệnh như nấm mốc, bụi bẩn. Có thể sử dụng máy lọc không khí, máy phun sương, máy hút bụi… để đem lại hiệu quả tối ưu hơn.
- Tạo thói quen ăn chín uống sôi, cung cấp đủ nước cho cơ thể mỗi ngày.
- Tập thể dục đều đặn mỗi ngày bằng các bài tập nhẹ nhàng, vừa sức nhằm tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể dễ dàng thích nghi với các điều kiện thay đổi của thời tiết, môi trường, giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Sống lành mạnh, ngủ đúng giờ, đủ giấc, tránh thức khuya, làm việc quá sức, tránh stress kéo dài và giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ.
Ngứa mũi, chảy nước mũi là tình trạng phổ biến, không quá nguy hiểm nhưng không nên vì thế mà người bệnh có thể chủ quan, lơ là và bỏ qua. Thay vào đó, hãy chủ động thăm khám để được hướng dẫn cách điều trị dứt điểm, tránh tự điều trị hay tự dùng thuốc khiến bệnh tái đi tái lại nhiều lần.
Có thể bạn quan tâm
Giải đáp thắc mắc của độc giả cùng chuyên gia của chúng tôi!