Bệnh Nấm nách

Nấm nách là một bệnh nhiễm trùng do nấm khá phổ biến, xảy ra ở vùng da nách, bên dưới cánh tay. Đây là căn bệnh vô cùng phổ biến, dễ mắc phải do các yếu tố như thời tiết nóng ẩm, đổ nhiều mồ hôi, mặc quần áo bó sát hoặc cơ địa miễn dịch kém, bị tiểu đường... Chỉ cần phát hiện sớm, đa số các trường hợp đều có thể điều trị khỏi hẳn bằng thuốc chống nấm. 

Nấm nách (Armpit Yeast Infection) là tình trạng nhiễm trùng vùng da nách, gây ra bởi một loại nấm men có tên là Candida. Trong điều kiện bình thường, chúng tồn tại và phát triển ở da cùng lớp màng nhầy với chức năng bảo vệ. Tuy nhiên, khi hệ thống miễn dịch của cơ thể suy yếu, nấm có điều kiện phát triển đáng kể về số lượng dẫn đến nhiễm trùng.

So với các vị trí nhiễm nấm khác như móng tay, bàn chân, bẹn, miệng, âm đạo..., thì nấm nách ít phổ biến hơn. Nhưng nếu đã mắc phải sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày.

Đa số trường hợp bị nhiễm nấm nách thường không lây nhiễm. Tuy nhiên, những người có hệ thống miễn dịch yếu kém thường có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn, chẳng hạn như người già, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người mắc các bệnh gây suy giảm miễn dịch...

Sự phát triển quá mức của nấm Candida ở vùng da nách là nguyên nhân chính gây ra bệnh nhiễm trùng nấm nách. Candida là một loại nấm trú ngụ trên da với số lượng nhỏ, nhưng khi gặp điều kiện thích hợp, nấm có thể sinh sôi và phát triển nhanh chóng, dẫn đến nhiễm trùng.

Tình trạng này có thể được kích hoạt bởi nhiều yếu tố sau:

• Các yếu tố gây nóng, ẩm vùng nách: Thời tiết nóng bức hoặc ẩm, mặc quần áo bó sát là những yếu tố hàng đầu khiến cho vùng nách luôn trong tình trạng tiết mồ hôi và ẩm ướt. Mồ hôi và chất nhầy, bã nhờn tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida càng phát triển nhiều hơn, dẫn đến nhiễm trùng nặng.
• Vệ sinh kém: Những người có thói quen tắm rửa qua loa, không vệ sinh vùng nách kỹ lưỡng, nhất là sau một ngày vận động dài, có thể dẫn đến tích tụ mồ hôi và vi khuẩn. Từ đó, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
• Ảnh hưởng từ các bệnh lý: Một số bệnh lý gây ảnh hưởng đến sức khỏe và làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ phát triển nấm nách như:
  • Bệnh tiểu đường;
  • Ung thư;
  • Nhiễm HIV/AIDS;
• Tác dụng phụ của thuốc: Lạm dụng các loại thuốc kháng sinh kéo dài để điều trị bệnh vô tình làm phá vỡ sự cân bằng vi khuẩn và nấm trên da. Dẫn đến tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển mất kiểm soát.
• Một số đối tượng khác:
  • Phụ nữ mang thai;
  • Người thừa cân béo phì;

Triệu chứng 

Nhiễm nấm nách gây cảm giác khó chịu cho vùng da bị ảnh hưởng. Điển hình với các triệu chứng sau:

• Nổi mẩn đỏ dưới nách;
• Phát ban trên nếp gấp da gây ngứa ngáy;
• Cảm giác nóng rát khó chịu;
• Nổi các đốm nhỏ như mụn nhọt xung quanh vết phát ban;
• Da nách khô ráp và bong tróc;

Chẩn đoán

Các triệu chứng nhiễm trùng nấm nách tương đối giống với các tình trạng nhiễm trùng khác do vi khuẩn hoặc virus. Điều này gây khó khăn cho việc chẩn đoán chính xác tác nhân gây nhiễm trùng và làm sai lệch hướng điều trị. Do đó, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được thăm khám và làm các xét nghiệm cụ thể.

Sau bước thăm khám và kiểm tra các triệu chứng lâm sàng, đặt các câu hỏi về tiền sử bệnh cá nhân, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm sau đây:

• Nuôi cấy da: Nhân viên y tế sẽ tiến hành lấy mẫu da để kiểm tra sự hiện diện của nấm Candida. Được thực hiện bằng kỹ thuật nuôi cấy da trong phòng thí nghiệm.
• Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp cần thiết, bệnh nhân có thể thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra sự hiện diện của các kháng thể chống nấm Candida trong cơ thể. Xét nghiệm này không chỉ giúp xác nhận chẩn đoán nhiễm trùng nấm nách mà còn giúp loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng tương tự.

Nhiễm trùng nấm nách được đánh giá không phải bệnh lý quá nguy hiểm, nó xảy ra rất phổ biến ở mọi đối tượng và có xu hướng thuyên giảm tích cực trong thời gian ngắn nếu được điều trị tích cực.

Ngược lại, nếu người bệnh chủ quan, bỏ qua các triệu chứng nhiễm trùng ở nách trong thời gian dài có thể gây ra các biến chứng khó lường. Chẳng hạn như:

• Bội nhiễm hoặc hình thành các khối áp xe, túi mủ gây khó chịu;
• Hình thành sẹo nách, sỉn màu gây mất thẩm mỹ cho nách;
• Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát hoặc nhiễm trùng mãn tính;
• Lây lan nhiễm trùng sang các cơ quan khác;
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, khiến người bệnh tự ti về ngoại hình;

Tiên lượng đối với hầu hết các trường hợp bị nhiễm trùng nấm nách đều rất khả quan, có thể điều trị khỏi dứt điểm hoàn toàn mà không để lại bất kỳ di chứng nào. Tuy nhiên, để đạt được điều này, nguyên tắc quan trọng mà người bệnh cần tuân thủ đó chính là phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và can thiệp điều trị y tế kịp thời, đúng cách.

Điều trị nhiễm trùng nấm nách không quá khó khăn, tuy nhiên bệnh nhân cần phải kiên trì và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số phương pháp điều trị tiêu chuẩn, đem lại hiệu quả cao:

Dùng thuốc 

Để loại bỏ tình trạng nhiễm trùng do nấm, bác sĩ da liễu thường kê toa sử dụng thuốc chống nấm. Có 3 loại thuốc chống nấm là dạng bôi, dạng bột và dạng uống:

• Kem bôi chống nấm tại chỗ: Đa số các loại kem bôi hoặc thuốc mỡ chống nấm tại chỗ không kê đơn hoặc kê đơn dành riêng cho vùng nách thường có chứa các hoạt chất như clotrimazole, miconazole, ketoconazole... Ưu điểm của chúng là được điều chế dạng bôi tại chỗ dễ sử dụng, giúp loại bỏ nấm và hỗ trợ cải thiện triệu chứng nhiễm trùng.
• Bột chống nấm: So với dạng kem hoặc thuốc mỡ, dạng bột chống nấm tuy cũng chứa các thành phần diệt nấm tiêu chuẩn như clotrimazole hoặc miconazole, nhưng với dạng bột vùng nách của bạn sẽ luôn được giữ cho khô ráo, ngăn ngừa sự tích tụ độ ẩm và hỗ trợ ngăn ngừa tái nhiễm trùng.
• Thuốc kháng nấm dạng uống: Những trường hợp nhiễm trùng nấm nách dai dẳng và nghiêm trọng, nên sử dụng thuốc chống nấm dạng uống để đạt hiệu quả cao hơn. Có 2 loại thường dùng nhất là fluconazole và itraconazole. Thuốc hoạt động từ bên trong cơ thể để loại bỏ nấm men gây nhiễm trùng và cải thiện triệu chứng.

Kết hợp chăm sóc tại nhà

Song song với điều trị y tế, bệnh nhân bị nhiễm trùng nấm nách cần chú ý thực hiện một số biện pháp chăm sóc tích cực tại nhà sau đây để hỗ trợ kiểm soát bệnh:

• Tắm hoặc ngâm bồn với nước muối ấm, kỳ cọ nhẹ nhàng vùng nách để làm sạch vùng da bị nhiễm trùng, hỗ trợ giảm ngứa tạm thời.
• Luôn giữ cho vùng da nách bị nhiễm trùng luôn sạch sẽ và khô ráo, thường xuyên rửa bằng xà phòng dịu nhẹ, sau đó vỗ nhẹ hoặc thấm khô bằng khăn sạch để ngăn ngừa sự phát triển lây lan của nấm men.
• Bôi kem dưỡng ẩm da lành tính lên vùng da nách giúp giảm khô, bong tróc, nên chọn sản phẩm không chứa chất kích ứng hay hóa chất tẩy mạnh.
• Tuyệt đối không nên sử dụng các sản phẩm chứa hóa chất gây kích ứng mạnh cho vùng nách bị nhiễm trùng như lăn khử mùi, xà phòng tẩy hoặc nước hoa.
• Kiểm soát mồ hôi bằng cách mặc quần áo rộng rãi, thoáng khí, sử dụng băng thấm hoặc miếng lót để kiểm soát độ ẩm cho vùng nách.

Các bác sĩ da liễu đưa ra một số lời khuyên thiết thực giúp bạn phòng ngừa nhiễm trùng nấm nách hiệu quả như sau:

• Nếu có cơ địa ra nhiều mồ hôi, hãy ưu tiên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, chất liệu thấm hút mồ hôi như cotton hoặc lanh. Điều này giúp không khí lưu thông tốt hơn và giảm thiểu tối đa sự tích tụ độ ẩm.
• Không nên mặc quần áo bó sát với chất liệu len dày rất dễ gây kích ứng cho da.
• Khi nách đổ mồ hôi, hãy đi tắm ngay, nhất là vào mùa hè. Sau đó lau khô nách sạch sẽ, tránh để bị ẩm ướt.
• Không nên gãi, ngoáy nách mạnh để tránh gây tổn thương, trầy xước da, tạo điều kiện cho nấm men phát triển mạnh mẽ gây nhiễm trùng.
• Không nên sử dụng các chất chống mồ hôi mạnh cho vùng da nách.
• Có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, giảm cân khi cần thiết và kiểm soát các dấu hiệu bệnh tiểu đường.
• Giặt giũ và thay mới đồ lót thường xuyên, chỉ mặc quần áo sạch để giảm nguy cơ phát triển nấm và vi khuẩn.

1. Tại sao vùng nách của tôi nổi mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy và đau rát?

2. Nguyên nhân khiến tôi bị nhiễm trùng nấm nách?

3. Tôi cần làm những xét nghiệm nào để xác định tác nhân gây nhiễm trùng nách là nấm?

4. Tình trạng nhiễm trùng nấm nách của tôi có phức tạp không?

5. Bị nhiễm trùng nấm nách có tự khỏi dù không điều trị không?

6. Điều trị nhiễm trùng nấm nách bằng phương pháp nào tốt nhất?

7. Tôi nên dùng thuốc chống nấm dạng uống hay dạng bôi?

8. Sử dụng thuốc chống nấm có gây ra tác dụng phụ nào không?

9. Điều trị nhiễm trùng nấm nách mất bao lâu thì khỏi hẳn?

10. Tôi cần làm gì để phòng ngừa tái phát nhiễm trùng nấm nách sau điều trị?

Nhiễm trùng nấm nách không phải căn bệnh quá nguy hiểm. Có thể điều trị khỏi dứt điểm hoàn toàn mà không để lại bất kỳ di chứng nào, với điều kiện phát hiện sớm. Do đó, đừng chủ quan khi vùng da dưới cánh tay xuất hiện các dấu hiệu bất thường. Việc thăm khám và điều trị sớm sẽ giúp bạn sớm thoát khỏi các triệu chứng khó chịu và lấy lại sự tự tin ngoại hình.