Bệnh Viêm Nang Lông

Viêm nang lông là bệnh về da thường xuất hiện phổ biến vào mùa hè. Bất kỳ vị trí nào có lông trên cơ thể đều có nguy cơ bị viêm nang lông. Viêm nang lông tuy không quá nguy hiểm nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây biến chứng nhiễm trùng lan rộng, tổn thương da và để lại sẹo mất thẩm mỹ. 

Viêm nang lông hay viêm lỗ chân lông (tên tiếng Anh là Folliculitis) là tình trạng viêm nhiễm một hoặc nhiều nang lông trên cơ thể. Bệnh được hình thành do sự tích tụ bã nhờn, mồ hôi trong cơ thể, nhưng lại không thể đào thải qua các lỗ chân lông. Theo thời gian, chúng mắc kẹt tại đây gây bí da, tắc nghẽn, lông mọc ngược... Cộng với sự phát triển của vi khuẩn, nấm gây ra viêm nang lông.

Đây là một dạng rối loạn chức năng da khá phổ biến, xảy ra ở cả người lớn và trẻ em. Trừ lòng bàn tay, bàn chân, tất cả những vùng da còn lại trên cơ thể đều có thể bị viêm nang lông. Trường hợp viêm nang lông thường gặp nhất là ở mặt, da đầu, da tay, da chân, mông, bắp đùi, nách, cơ quan sinh dục...

Bệnh đặc trưng với các triệu chứng viêm nhiễm như ngứa ngáy, đau rát, đỏ da khó chịu... Viêm nang lông không quá nguy hiểm và quá trình điều trị cũng không quá phức tạp. Nhưng nếu chủ quan không điều trị có thể gây biến chứng bội nhiễm, hình thành áp xe, cụm nhọt, viêm mô dưới da, gây rụng lông và để lại sẹo thâm vĩnh viễn.

Viêm nang lông được chia làm 2 dạng chính gồm:

• Viêm nang lông nông (Superficial folliculitis): Tình trạng viêm nhiễm và tổn thương chỉ hình thành ở phần trên của lỗ chân lông hoặc lan sang một số vùng da bên cạnh. Nguyên nhân gây ra chính là do nhiễm khuẩn, nấm, tắc lỗ chân lông do lông mọc ngược...
• Viêm nang lông sâu (Deep folliculitis): Ngược lại với viêm nang lông nông, viêm nang lông sâu ảnh hưởng đến toàn bộ lỗ chân lông với mức độ nặng hơn. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn gram âm, viêm nang râu, nổi u nhọt hoặc mắc chứng viêm nang lông do tăng bạch cầu ái toan...

Bản chất của viêm nang lông chính là viêm nhiễm tại nang lông. Có nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng viêm nhiễm này. Bao gồm:

1. Nguyên nhân 

• Nhiễm vi khuẩn: Loại vi khuẩn gây viêm nang lông phổ biến nhất là:
  • Staphylococcus aureus (vi khuẩn tụ cầu vàng): Chúng luôn tồn tại trên da người và dễ dàng xâm nhập vào bên trong cơ thể thông qua các vết thương hở. Chúng tấn công sâu vào lỗ chân lông, gây nhiễm trùng, hình thành mụn nhọt chứa dịch mủ đau nhức.
  • Pseudomonas aeruginosa: Loại vi khuẩn này tồn tại chủ yếu ở các bồn tắm chứa nước nóng nhưng nồng độ Clo và độ pH không phù hợp. Trường hợp nhiễm vi khuẩn này còn được gọi là viêm nang lông do tắm bồn nóng.
  • Vi khuẩn gram âm: Sự tồn tại của loại vi khuẩn này sâu trong lỗ chân lông gây ra viêm nang lông khá nặng. Thường xảy ra ở những người đã hoặc đang điều trị mụn trứng cá bằng kháng sinh trong khoảng thời gian dài.
  • Các loại vi khuẩn, nấm khác: như Demodex folliculorum, nấm men Malassezia, nấm Candida, nấm sợi...
• Nhiễm nấm: Nấm cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm nang lông. Có nhiều loại nấm khác nhau, nhưng thường gặp nhất là Pityrosporum.
• Do lông mọc ngược: Thói quen cạo râu quá sát (viêm nang râu) hoặc cạo, wax lông vùng kín không đúng cách rất dễ khiến lông mọc ngược. Tình trạng này kéo dài gây tắc lỗ chân lông và gây viêm nang lông, dễ gây ra sẹo lồi, sẹo thâm.
• Tăng bạch cầu ái toan: Viêm nang lông do tăng bạch cầu ái toan là thể bệnh khá hiếm gặp, thường xảy ra ở những người mắc bệnh HIV/ AIDS. Vị trí bùng phát triệu chứng viêm nang lông chủ yếu là ở lưng, mặt hoặc cánh tay, đặc trưng với các nốt sần, mụn nhọt và ngứa ngáy dữ dội.

2. Yếu tố nguy cơ

Ngoài những nguyên nhân trên, viêm nang lông cũng có thể bùng phát ở bất kỳ đối tượng nào do các yếu tố nguy cơ sau:

• Yếu tố di truyền: Khoảng 60% trường hợp bệnh nhân bị viêm nang lông là do mang gen bệnh từ người thân;
• Có tiền sử mắc các bệnh về da liễu trước đó như mụn trứng cá, viêm da, chàm da...;
• Tiền sử mắc các bệnh mãn tính như chàm thể tạng, đái tháo đường, HIV/AIDS, ung thư máu dòng bạch cầu, suy giảm miễn dịch...;
• Lạm dụng thuốc kháng sinh, kem bôi chứa steroid khiến hệ thống miễn dịch tự nhiên suy giảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây viêm nang lông;
• Bị ảnh hưởng từ các rối loạn trong cơ thể như rối loạn nội tiết, rối loạn chức năng tuyến bã nhờn...;
• Vệ sinh da kém, thói quen cạo, wax lông không đúng cách;
• Mặc quần áo bó sát, chất liệu quần áo dễ gây kích ứng da;
• Thừa cân béo phì;
• Trầy xước tổn thương ngoài da hoặc phẫu thuật ghép tạng;
• Sinh sống ở khu vực có khí hậu nóng, ẩm;
• Tiếp xúc da kề da với người bệnh, sử dụng chung đồ dùng cá nhân, tắm chung bồn tắm hoặc hồ bơi;
• Nổi mụn trứng cá: đây cũng được xem là dạng viêm nang lông phổ biến nhưng không do nhiễm trùng;

1. Triệu chứng

Các triệu chứng đặc trưng của viêm nang lông như:

• Nổi mụn nhọt đơn lẻ hoặc mọc thành từng cụm, chứa dịch mủ ở chân lông và sưng đỏ;
• Mụn nhọt có thể vỡ ra, chảy dịch hoặc rỉ máu;
• Đau nhức, ngứa rát tại chỗ hoặc lan sang các khu vực xung quanh;
• Kèm theo mệt mỏi, tăng thân nhiệt;

Đây là những triệu chứng cơ bản mà hầu hết người bệnh viêm nang lông đều mắc phải. Tiến triển bệnh tăng dần mức độ qua từng giai đoạn, ban đầu chỉ có những nốt phát ban trắng, sau khi viêm nhiễm nặng sẽ chuyển thành đỏ, lan sang nhiều nang lông xung quanh, hình thành vết loét nhiễm trùng nặng.

2. Chẩn đoán

Thông qua triệu chứng lâm sàng của từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán chính xác loại viêm nang lông nhiễm khuẩn:

• Viêm nang lông nông:
  • Xuất hiện các đốm mụn mủ nhỏ, kích thước 1 - 4mm;
  • Đóng mảng mài trên nền da phát ban, ửng đỏ;
  • Mụn chứa dịch mủ, dễ vỡ, nhô lên ngay chính giữa đầu nang lông;
  • Thường xuất hiện ở da đầu, chân, nách, vùng cằm, mông...;
  • Tổn thương sau khi lành thường không để lại sẹo;
• Viêm nang lông sâu: Thường là viêm nang râu với các triệu chứng gồm:
  • Nổi các nốt sẩn hồng, căng bóng, tương đối lớn, chứa dịch mủ chính giữa;
  • Tụ thành từng mảng lớn hoặc đóng mài;
  • Gây ngứa, kích ứng da, sợi lông dễ đứt, không đau;

Ngoài ra, bác sĩ sẽ tiến hành soi da và lấy mẫu dịch mủ tại lỗ chân lông bị viêm để làm xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn hoặc nhuộm gram âm nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây viêm nang lông. Nhất là trong những trường hợp bệnh bùng phát nặng trở lại sau điều trị.

Hầu hết các trường hợp bị viêm nang lông đều không quá nghiêm trọng, không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, nếu để bệnh kéo dài mà không can thiệp điều trị có thể tạo tiền đề cho sự phát sinh các biến chứng nguy hiểm như:

• U nhọt dưới da gây nhiễm trùng sâu, cấp tính, biến chứng hoại tử nang lông khu trú và xung quanh;
• Biến chứng nhiễm trùng da, viêm mô tế bào;
• Các tổn thương hoặc thâm sẹo trên da hoặc gây rụng tóc, hói đầu, rụng lông vĩnh viễn làm mất thẩm mỹ, khiến người bệnh e ngại, tự ti;

Viêm nang lông hoàn toàn có thể chữa trị khỏi được nếu người bệnh phát hiện và thăm khám sớm, điều trị đúng phương pháp.

1. Trường hợp viêm nang lông nhẹ

Đa phần các trường hợp viêm nang lông đều chỉ ở mức độ nhẹ và tự khỏi sau 1 - 2 tuần. Người bệnh cần chú ý chăm sóc da kỹ lưỡng, kết hợp điều trị các triệu chứng khó chịu bằng các biện pháp tại nhà như:

• Vệ sinh làn da: Vệ sinh vùng da bị viêm nang lông bằng xà phòng diệt khuẩn để loại bỏ vi khuẩn, nấm gây bệnh. Đồng thời, giúp cân bằng hệ vi sinh vật trên da, ngăn ngừa tiến triển nặng của bệnh.
• Chườm ấm: Nhiệt ấm giúp các nốt mụn mủ giãn nở và tự thoát ra khỏi mà không cần phải nặn hay chọc. Chườm ấm cũng giúp xoa dịu kích ứng ngoài da, giảm đau, ngứa tại vùng da viêm nang lông. Thực hiện chườm 3 lần/ ngày, mỗi lần 15 phút.
• Bôi kem dưỡng ẩm: Kem dưỡng ẩm chiết xuất tự nhiên lành tính có đặc tính dưỡng ẩm, giảm kích ứng và xoa dịu triệu chứng nổi mẩn đỏ, sưng viêm, ngứa ngáy tại vùng nang lông bị viêm. Một số loại còn giúp chống lại sự phát triển của các loại vi khuẩn, nấm da hiệu quả. Nên bôi kem dưỡng ẩm 1-2 lần/ ngày, bôi sau khi đã vệ sinh vùng da bệnh sạch sẽ bằng nước và xà phòng.
• Dầu gội đầu trị viêm nang lông: Một số trường hợp bị viêm nang lông da đầu, có thể sử dụng dầu gội đầu có chứa hoạt chất chống nấm như Ketoconazole, Selenium sulfide, Ciclopirox, Zinc pyrithione, acid salicylic hoặc hắc ín... để cải thiện triệu chứng bệnh. Dùng 2 lần/ tuần, liên tục trong vòng 1 tháng hoặc dùng lâu dài tùy theo diễn tiến của bệnh.

2. Trường hợp viêm nang lông nặng

Trường hợp các triệu chứng viêm nang lông tiến triển ngày càng nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị ban đầu, hãy chủ động đến bệnh viện thăm khám chẩn đoán và được chỉ định phương pháp điều trị tốt nhất. Tùy theo nguyên nhân, mức độ viêm nang lông và cơ địa từng người mà phác đồ điều trị sẽ khác nhau.

Dùng thuốc 

Các loại thuốc trị viêm nang lông được sử dụng phổ biến như:

• Thuốc kháng sinh: dạng kem bôi ngoài da hoặc dạng uống chứa thành phần kháng viêm, chống khuẩn tại vùng da bị viêm nang lông. Thuốc chỉ được dùng cho trường hợp nhiễm trùng nghiêm trọng, tái đi tái lại thường xuyên. thuốc được dùng điều trị ngắn hạn, tối đa 7 ngày để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc kháng nấm: Trong trường hợp viêm nang lông nặng, bạn sẽ được chỉ định dùng kem bôi hoặc thuốc uống kháng nấm với liều dùng phù hợp. Thuốc dùng cho trường hợp bị viêm nang lông do nhiễm nấm.
• Thuốc chống viêm: Dùng cho bệnh nhân bị viêm nang lông do tang bạch cầu ái toan nhẹ. Một số trường hợp kết hợp thêm thuốc steroid dạng kem bôi giúp cải thiện triệu chứng ngứa. Ngoài ra, người bị viêm nang lông do nhiễm HIV/ AIDS cũng có thể sử dụng thuốc này để trị bệnh.

Điều trị ngoại khoa

Một số biện pháp điều trị viêm nang lông phổ biến khác như:

• Tiểu phẫu: Được thực hiện nhằm xử lý loại bỏ các đốm hoặc cụm mụn nhọt có kích thước lớn gây đau nhức dữ dội và ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày. Tiểu phẫu được tiến hành bằng cách chích rạch trực tiếp lên nhọt, dẫn lưu mủ ra ngoài và sát trùng. Sau tiểu phẫu, vị trí nang lông bị viêm sẽ dần phục hồi, không còn đau nhức và hạn chế nguy cơ để lại sẹo thâm, sẹo lồi.
• Triệt lông laser: Để đẩy lùi các triệu chứng viêm nang lông, bác sĩ có thể cân nhắc cho người bệnh thực hiện liệu pháp triệt lông bằng laser để ngăn chặn tiến triển nhiễm trùng. Chỉ qua vài lần trị liệu bằng laser, nang lông được loại bỏ vĩnh viễn, giảm mật độ lông, tóc tại vùng da bị viêm, đẩy nhanh quá trình phục hồi da. Tuy nhiên, cách này có thể gây ra biến chứng làm đổi màu da, ửng đỏ, phòng rộp, để lại sẹo...

Để phòng ngừa viêm nang lông, bạn hãy thực hiện các biện pháp chăm sóc tích cực và sinh hoạt khoa học như sau:

• Chọn cách triệt lông hiệu quả và an toàn, nam giới cạo râu vùng cằm nhẹ nhàng, không cạo quá sát, tần suất cạo phù hợp, không nên quá thường xuyên.
• Không nên sử dụng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, khăn mặt, dao cạo râu.
• Không tắm chung hồ bơi hoặc bồn tắm với người khác. Chọn những hồ bơi và bể tắm sạch sẽ, đảm bảo tiêu chuẩn về an toàn.
• Vệ sinh thân thể sạch sẽ từ đầu đến chân, gội đầu 2 lần/ tuần, tránh gội quá thường xuyên, tắm nước ấm vừa phải để giảm thiểu kích ứng da.
• Luôn giữ làn da khô thoáng, lau khô ngay sau khi tắm.
• Tránh mặc quần áo quá chật, việc ma sát giữa da và vải quần áo rất dễ gây kích ứng, phát sinh viêm nang lông.
• Găng tay, ủng bảo hộ sau khi sử dụng phải rửa sạch, lộn ngược lại và phơi khô cho lần sử dụng tiếp theo.
• Dưỡng ẩm da mỗi da mỗi ngày, nhất là ở những vùng da nhạy cảm để giảm nguy cơ viêm nhiễm. Ưu tiên chọn những loại kem dưỡng ẩm lành tính, không cứa hóa chất mạnh, khó thấm dễ gây tắc nghẽn lỗ chân lông.

1. Tôi bị viêm nang lông do nguyên nhân gì?

2. Bị viêm nang lông ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe và công việc, sinh hoạt của tôi?

3. Cần làm những xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh viêm nang lông?

4. Tiên lượng điều trị viêm nang lông đối với tình trạng bệnh của tôi?

5. Phương pháp điều trị viêm nang lông tốt nhất là gì?

6. Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không điều trị viêm nang lông?

7. Chế độ ăn uống, sinh hoạt và chăm sóc da như thế nào để hỗ trợ điều trị viêm nang lông?

8. Mất bao lâu để có thể chữa trị dứt điểm viêm nang lông?

9. Thuốc trị viêm nang lông có gây tác dụng phụ không? Cần làm gì để xử lý?

10. Tôi có cần tái khám sau điều trị không?

Viêm nang lông là căn bệnh da liễu không quá phức tạp. Có thể dễ dàng kiểm soát nếu người bệnh can thiệp điều trị kịp thời và áp dụng đúng phương pháp. Không nên chủ quan vì nghĩ bệnh sẽ tự khỏi để phòng ngừa biến chứng, gây nhiễm trùng nặng và kéo dài khó chữa hơn.