Dấu Hiệu Đột Quỵ Khi Ngủ: Nguy Hiểm Cần Biết Chớ Bỏ Qua

Đột quỵ khi ngủ không hiếm gặp, chiếm tỷ lệ từ 8 – 28% tổng số ca đột quỵ. Những người bị đột quỵ khi ngủ có nguy cơ tử vong cao hơn những người đột quỵ lúc thức do không được sớm phát hiện và điều trị kịp thời. Những người sống sót sau cơn đột quỵ khi ngủ cũng có nguy cơ tàn tật vĩnh viễn cao hơn những đối tượng khác. Do đó, chúng ta nên nắm được các dấu hiệu sớm để nhận biết và có biện pháp xử lý kịp thời khi bản thân hoặc người thân bị đột quỵ. 

Đột quỵ khi ngủ là gì? 

Đột quỵ hay tai biến mạch máu não là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong hoặc tàn tật hàng đầu trên thế giới. Bệnh xảy ra khi quá trình cung cấp máu cho não bị gián đoạn, suy giảm đáng kể hoặc bị vỡ một mạch máu trong não gây xuất huyết não, tắc nghẽn mạch máu cục bộ làm các tế bào não bị chết đi do thiếu oxy, dưỡng chất nuôi dưỡng. Đột quỵ có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, kể cả khi người bệnh đang tỉnh táo hoặc ngay trong lúc ngủ.

Bệnh lý này nếu không được kịp thời phát hiện thì nguy cơ tử vong là cực kỳ cao, hiện nay, tỷ lệ người tử vong do đột quỵ ở Việt Nam cao hơn nhiều so với thế giới. Đột quỵ khi ngủ là tình trạng tổn thương não xảy ra ngay trong lúc bệnh nhân đang ngủ. Trường hợp này thường phát hiện muộn, có thể nguy hiểm đến tính mạng hoặc gây tàn tật nghiêm trọng cho người bệnh. Đối với đột quỵ khi ngủ, chúng ta sẽ rất khó để biết chính xác thời điểm mà cơn đột quỵ xảy ra. Trong khi đó, để điều trị căn bệnh này, việc nắm được chính xác thời gian khởi phát và sớm áp dụng các biện pháp điều trị là vô cùng cần thiết. 

Có nhiều trường hợp người bệnh bị đột quỵ trong đêm nhưng không được sớm phát hiện, làm bỏ lỡ “thời gian vàng” để cấp cứu đột quỵ, hậu quả là khoảng 90% trường hợp người còn sống sót sau đột quỵ khi ngủ gánh chịu các di chứng nặng nề của bệnh như mất trí nhớ, liệt nửa người, méo miệng… Đột quỵ khi ngủ còn được gọi là đột quỵ đánh thức, xảy ra trong giấc ngủ của người bệnh. Phát hiện đột quỵ trong khi ngủ rất khó khăn, tuy nhiên chúng ta có thể dựa vào một số dấu hiệu cảnh báo để dự phòng căn bệnh này.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ khi ngủ 

Rất khó để nhận biết đột quỵ, càng khó hơn khi nhận biết các dấu hiệu đột quỵ khi ngủ. Tuy nhiên, nếu có các triệu chứng này thường xuyên xảy ra, lặp đi lặp lại nhiều lần thì bạn nên phòng ngừa vì rất có thể đây chính là dấu hiệu cảnh báo trước đột quỵ:

1. Chóng mặt, hoa mắt đột ngột

Một trong những dấu hiệu cảnh báo đột quỵ chính là thường xuyên bị hoa mắt, chóng mặt đột ngột. Đây là dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đang gặp phải tình trạng suy giảm lượng máu lên não nghiêm trọng. Có thể khiến người bệnh hay bị xây xẩm mặt mày, choáng váng, đứng không vững, nhất là khi đứng lên hoặc ngồi xuống. Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần, bạn nên đặc biệt cẩn thận vì rất có thể đây là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ.

2. Đau đầu dữ dội, buồn nôn hoặc nôn

Nếu người bệnh xuất hiện các dấu hiệu như hoa mắt chóng mặt, kèm theo những cơn đau đầu dữ dội và hay bị buồn nôn hoặc nôn về đêm thì nên thận trọng với cơn đột quỵ, nhất là những người có tiền sử bị đau nửa đầu. Lý do là vào ban đêm, các hoạt động khác của cơ thể giảm đi, máu có độ nhớt cao hơn bình thường nên dễ dẫn đến sự hình thành của huyết khối, là nguyên nhân gây ra tắc nghẽn máu não gây đột quỵ. Được biết, các cơn đau đầu dữ dội, dai dẳng kèm theo buồn nôn là một trong những triệu chứng khá phổ biến ở bệnh nhân đột quỵ. 

3. Cơ thể mệt mỏi, tê cứng một hoặc hai bên mặt, tê bì tay chân

Người thường xuyên bị tê bị chân tay, cơ thể mệt mỏi khó chịu thì cần đặc biệt thận trọng. Tê bì tay chân, tê cứng một hoặc hai bên mặt, tê cứng một bên cơ thể là dấu hiệu đặc trưng của đột quỵ. Người bệnh còn có thể xuất hiện các triệu chứng như không thể cần nắm vào đồ vật, đột nhiên cảm thấy không có sức lực, không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng lúc, cử động khó khăn ở một bên cơ thể. 

4. Rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ cũng là một trong những dấu hiệu cảnh báo đột quỵ khi ngủ mà bạn không nên bỏ qua. Khi bị rối loạn giấc ngủ, người bệnh thường có các triệu chứng như người mệt mỏi uể oải, thường xuyên xuất hiện các cơn đau đầu dai dẳng, buồn nôn… Các triệu chứng này là do người bệnh ngủ không sâu giấc, ngủ chập chờn, khó đi vào giấc ngủ, chất lượng giấc ngủ không đảm bảo, hay bị tỉnh giấc giữa đêm… Tình trạng này kéo dài làm người bệnh trở nên dễ cáu gắt, cơ thể thiếu hụt năng lượng, giảm khả năng tập trung, khả năng ghi nhớ và là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ. 

5. Chảy nước dãi một bên

Một dấu hiệu chớ coi thường, là triệu chứng đặc trưng cảnh báo sớm đột quỵ chính là chảy nước dãi một bên, mắt xếch, nhếch miệng. Các triệu chứng này xảy ra do não thường xuyên bị thiếu máu, thiếu oxy làm ảnh hưởng đến vùng vỏ não, gây rối loạn chức năng dưới lưỡi. Trường hợp thiếu máu lên não, thiếu oxy khi bị xơ cứng động mạch sẽ khiến bệnh nhân thường xuyên ngáp ngủ mặc dù đã ngủ đủ giấc hoặc đi ngủ đúng giờ.

6. Dấu hiệu nhận biết khác

Bên cạnh các triệu chứng đặc trưng đã đề cập, các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ khi ngủ khác có thể kể đến như:

• Thị lực giảm sút bất thường, mắt nhìn mờ, nhìn không rõ
• Khó phát âm, đôi khi nói không rõ, bị ngọng bất thường, không thể lặp lại một câu nói đơn giản của người đối diện 
• Tay chân lạnh, dù có đắp nhiều chân cũng khó khiến tay chân ấm lên do mạch máu não bị tắc nghẽn, lượng máu đến tay chân bị ít đi… 

Các yếu tố làm gia tăng nguy cơ đột quỵ khi ngủ 

Đột quỵ khi ngủ được xem là có cùng nguyên nhân và cơ chế với các trường hợp đột quỵ khác. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu khoa học, các yếu tố là gia tăng nguy đột quỵ khi ngủ có thể kể đến như:

• Tuổi tác: Tuổi tác càng cao thì nguy cơ đột quỵ khi ngủ càng cao, độ tuổi dễ bị đột quỵ khi ngủ nhất là từ 72 tuổi trở lên. Thế nhưng, một số nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, những người sống sót sau đột quỵ khi ngủ, trẻ hơn nhiều so với người bị đột quỵ khi tỉnh. Ngoài ra, hiện nay, tình trạng đột quỵ khi ngủ cũng đang có xu hướng gia tăng ở người trẻ. 
• Huyết áp: Huyết áp cao hay tăng huyết áp là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra đột quỵ. Nhiều nghiên cứu còn phát hiện ra rằng, tăng huyết áp là nguyên nhân làm tăng nguy cơ nhồi máu não và gây ra đột quỵ khi ngủ. 
• Rối loạn giấc ngủ: Rối loạn giấc ngủ là dấu hiệu cũng là yếu tố làm gia tăng nguy cơ đột quỵ khi ngủ, đến nay vai trò của rối loạn giấc ngủ vẫn trong đột quỵ vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2020 chỉ ra rằng, chứng ngưng thở khi ngủ chính là yếu tố nguy cơ gây bệnh, đồng thời, những người ngủ ngáy có nhiều khả năng bị đột quỵ khi ngủ hơn những đối tượng khác. 
• Lipid: Người sống sót sau đột quỵ khi ngủ có lượng lipid thấp hơn so với những người sống sót sau đột quỵ khi tỉnh. Cholesterol cao, mỡ máu, thừa cân, béo phì là một trong những nguyên nhân gây tắc nghẽn mạch máu, do đó, chúng ta cũng cần thận trọng với các yếu tố này. 
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ xuất huyết não, một trong những dạng đột quỵ phổ biến thường xảy ra khi ngủ. Các triệu chứng của đột quỵ khi ngủ không được phát hiện cho đến khi ngủ bền tỉnh dậy. Những người bị đột quỵ khi ngủ chỉ biết họ bị giảm thị lực khi thức dậy, cánh tay mềm nhũn không thể ngồi dậy được… 
• Yếu tố khác: Một số yếu tố khác có thể kể đến như thường xuyên ăn đêm nhất là các thực phẩm nhiều dầu mỡ, uống nhiều rượu bia, sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ, tắm đêm với nước lạnh hoặc khi thời tiết lạnh, tâm trạng thay đổi thất thường… 

Có gì khác giữa đột quỵ khi ngủ và các dạng đột quỵ khác 

Điểm khác biệt giữa đột quỵ khi ngủ và các dạng đột quỵ khác là về thời gian xuất hiện cơn đột quỵ, còn các triệu chứng nhận biết thì hoàn toàn giống nhau. Các triệu chứng đặc trưng của đột quỵ bao gồm chóng mặt, khó nhìn ở một hoặc cả hai mắt, đau đầu dữ dội đột ngột, mất thăng bằng, đột ngột tê hoặc yếu mặt, tê bì tay chân đặc biệt là ở một bên của cơ thể… 

Đối với người bị đột quỵ khi ngủ rất khó để nhận biết chính xác thời gian mà các triệu chứng của bệnh bắt đầu. Do đó phương pháp điều trị đột quỵ khi ngủ tương đối khác với các loại đột quỵ khác. Đa phần, bệnh nhân sẽ không được sử dụng thuốc làm tan cục máu đông màu sẽ tiến hành sử dụng thiết bị chuyên dụng để loại bỏ cục máu đông một cách cơ hoạc hoặc tiến hành phẫu thuật cắt huyết khối. 

Tuy nhiên, theo các bác sĩ chuyên khoa, nhìn chung, đột quỵ khi thức dậy cũng được điều trị tương đối giống với các dạng đột quỵ cấp tính khác. Đều sẽ được cấp cứu, chụp não, xét nghiệm nhằm xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất. Khi có người thân có dấu hiệu đột quỵ, điều cần thiết nhất là gọi cấp cứu ngay lập tức. Đồng thời, cố gắng giúp bệnh nhân nới rộng quần áo, làm thông thoáng đường thở, để bệnh nhân nằm nghiêng đầu sang một bệnh.

Phương pháp điều trị đột quỵ khi ngủ

Đối với người bị đột quỵ khi ngủ, do không xác định được thời gian khởi phát của cơn đột quỵ nên đa phần người bệnh thường không đủ điều kiện để điều trị bằng phương pháp tiêu sợi huyết. Đây là phương pháp được đánh giá cao về hiệu quả, có thể giúp khôi phục lưu lượng máu đến não, tuy nhiên, phương pháp này chỉ mang đến hiệu quả tốt nhất khi được dùng trong 3 – 4 giờ kể từ khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng đầu tiên.

Để xác định thời điểm khởi phát đột quỵ và có hướng điều trị tốt nhất, các chuyên gia sẽ tiến hành chẩn đoán hình ảnh bằng cách chụp CT và MRI. Chẳng hạn, ban đầu sẽ tiến hành chụp cắt lớp vi tính (CT) để loại trừ các nguyên nhân khác, sau đó tiến hành xét nghiệm tia X, dùng máy quét CT để tạo hình ảnh của các mạch máu và mô một cách chi tiết. Đối với các bệnh nhân đủ điều kiện thì sẽ được phẫu thuật để cắt bỏ huyết khối. 

Sau cùng bác sĩ sẽ tìm kiếm, đưa ra phương pháp truyền máu nã đến khu vực não là lưu lượng máu bị giảm đột ngột. Sau các đánh giá, nếu bệnh nhân đủ điều kiện sẽ được tiến hành phẫu thuật cắt huyết khối. Khi bệnh nhân đã ổn định về mặt y tế, việc điều trị đột quỵ khi ngủ cũng tương tự các dạng đột quỵ khác. Tiếp đó sẽ tiến hành trị liệu ngôn ngữ, vật lý trị liệu, liệu pháp vận động và thực hiện các kế hoạch điều trị chuyên sâu giúp bệnh nhân phục hồi sau khi sống sót qua cơn đột quỵ. Những người bị đột quỵ khi ngủ thường để lại các di chứng nghiêm trọng nhưng không có sự khác biệt về tỷ lệ tử vong so với các loại đột quỵ khác.

Biện pháp phòng ngừa đột quỵ khi ngủ 

Đột quỵ là căn bệnh đặc biệt nguy hiểm, xảy ra đột ngột, là nguyên nhân gây tử vong và tàn tật hàng đầu trên thế giới hiện nay. Mặc dù vậy, chúng ta có thể phòng ngừa căn bệnh này qua những biện pháp sau đây:

Xây dựng lối sống lành mạnh

Một lối sống lành mạnh sẽ giúp làm giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ. Không chỉ vậy, nó còn giúp chúng ta nâng cao sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống. Để ngừa đột quỵ, chúng ta nên: 

• Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, tốt nhất là 30 phút mỗi ngày với các bài tập vừa sức, phù hợp với độ tuổi để tăng cường tuần hoàn máu, giúp cơ thể, đặc biệt là trái tim khỏe mạnh hơn
• Hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính, tivi, điện thoại, ipad… trước khi đi ngủ vì ánh sáng xanh từ màn hình sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, gây rối loạn giấc ngủ, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ
• Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích, hạn chế sử dụng thuốc lá để tránh nguy cơ đột quỵ. Tốt nhất nên tăng cường uống nhiều nước, đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể mỗi ngày.
• Từ bỏ các thói quen xấu như tắm đêm trước khi đi ngủ, thức khuya, ngủ không đúng giờ… Đặc biệt, cần chú trọng giữ ấm cơ thể cho người già nhất là khi thời tiết chuyển lạnh.
• Thăm khám, kiểm tra sức khỏe định kỳ, điều trị sớm các bệnh lý như tiểu đường, mỡ máu, tăng huyết áp… để phòng tránh nguy cơ đột quỵ khi ngủ. 

Điều chỉnh giấc ngủ 

Giấc ngủ có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe, rối loạn giấc ngủ làm gia tăng nguy cơ mắc đột quỵ. Theo một nghiên cứu của Hiệp hội Tăng huyết áp Hoa Kỳ, ngủ không đủ 5 tiếng mỗi đêm sẽ làm tăng 83% nguy cơ mắc đột quỵ. Do đó, tốt nhất bạn nên rèn luyện thói quen ngủ trước 23 giờ và nên ngủ đủ 7 – 8 tiếng/ngày. Việc cơ thể thiếu ngủ, ngủ không đủ giấc, thường xuyên thức khuya làm cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng, mệt mỏi, hệ thần kinh giao cảm bị kích thích rất không tốt với sức khỏe. 

Kiểm soát cảm xúc và huyết áp

Những người tính khí hung hăng, hay tức giận, phụ nữ mắc chứng phiền muộn, người bị huyết áp cao có nguy cơ tai biến mạch máu não cao hơn so với các đối tượng khác. Do đó, chúng ta nên học cách kiểm soát cảm xúc, sống vui tươi, lạc quan, học cách giải tỏa những lo âu, muộn phiền không đáng có. Khi cơ thể rơi vào trạng thái tức giận, bực bội, lo lắng, buồn bã, cơ thể sẽ gia tăng sản sinh adrenalin, làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết và gia tăng nguy cơ nhồi máu, tai biến mạch máu não.

Bên cạnh đó, theo thống kê, có một nửa số bệnh nhân mắc đột quỵ liên quan đến tình trạng tăng huyết áp. Vì vậy, với người cao huyết áp, để phòng ngừa đột quỵ thì nên thường xuyên theo dõi, kiểm soát huyết áp, cần uống thuốc hạ huyết áp đúng giờ để tránh gia tăng huyết áp đột ngột. 

Để hỗ trợ kiểm soát cảm xúc và huyết áp, chúng ta nên học cách thư giãn, giải tỏa căng thẳng. Có thể tập yoga, ngồi thiền, nghe nhạc thư giãn, đọc sách… Với người cao tuổi, có thể tập dưỡng sinh, duy trì thói quen làm vườn, chăm sóc cây cỏ để giữ cho tâm trạng vui vẻ, nâng cao sức khỏe lại giúp ổn định huyết áp. Có thể chia sẻ khó khăn với người thân bạn bè, cố gắng học cách bình tĩnh, kiềm chế cơn nóng giận, hồi hộp, tránh suy nghĩ tích cực để giúp bản thân luôn thanh thản, vui tươi.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học

Bên cạnh những biện pháp phòng ngừa trên, để tránh đột quỵ khi ngủ, một chế độ dinh dưỡng khoa cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Bởi lẽ thường xuyên ăn đêm, nạp quá nhiều thực phẩm không tốt cho sức khỏe sẽ làm gia tăng quá trình xơ vữa động mạch máu, gây tắc mạch máu não và gây ra đột quỵ. Để phòng ngừa đột quỵ, chúng ta nên:

• Tránh ăn đêm, hạn chế sử dụng các thực phẩm không tốt cho sức khỏe như thức ăn nhanh, đồ ăn nhiều dầu mỡ, các thực phẩm quá mặn, mì tôm, nước ngọt có gas, các thực phẩm có quá nhiều gia vị
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm lành mạnh, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, đa dạng chế độ dinh dưỡng để ngăn ngừa xơ vữa động mạch
• Nên ưu tiên sử dụng các loại cá, thịt gia cầm, thịt nạc, hạn chế sử dụng thịt đỏ để hạn chế nạp vào cơ thể các chất béo, cholesterol xấu đồng thời hỗ trợ triệt tiêu mảng xơ vữa trên thành mạch máu… 

Đột quỵ khi ngủ vô cùng nguy hiểm, khó nhận biết và kiểm soát. Hy vọng những thông tin về dấu hiệu nhận biết, yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng ngừa bệnh sẽ giúp bạn hạn chế tối đa nguy cơ gặp phải tình trạng này, đồng thời có thể sớm nhận biết khi bản thân hoặc người thân có nguy cơ đột quỵ nhằm có biện pháp xử lý kịp thời, phù hợp.

Có thể bạn quan tâm:

• Đột quỵ: Nguyên nhân, dấu hiệu và các cách phòng chống 
• Nhận biết những dấu hiệu này trước một tháng để tránh đột quỵ