Bệnh Viêm Khớp Ngón Chân

Viêm khớp ngón chân có thể xảy ra ở bất kỳ ngón chân nào, nhưng phổ biến nhất là ở ngón chân cái. Bệnh xảy ra do rất nhiều tác nhân như chấn thương, nhiễm trùng hoặc ảnh hưởng từ các bệnh lý tiềm ẩn. Tổn thương tại khớp khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc cử động do khớp sưng đau, căng cứng khó chịu. Tùy vào mức độ tổn thương, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật khi cần thiết. 

Viêm khớp ngón chân (Arthritis in Toes) là tình trạng các khớp ngón chân bị kích thích quá mức do tổn thương và phát sinh phản ứng viêm. Ngoài ra, các cấu trúc xung quanh như mô mềm, cơ, dây chằng... cũng có thể bị ảnh hưởng. Vị trí khớp ngón chân phổ biến nhất là các khớp ở bàn chân trước, điển hình là khớp metatarsophalangeal (MTP). Khớp này có nhiệm vụ nối ngón chân cái với các phần còn lại của bàn chân.

Tương tự như nhiều dạng viêm khớp khác, các triệu chứng của viêm khớp ngón chân thường gặp là sưng đau, cứng khớp, khó cử động... Tác nhân chính gây viêm khớp ngón chân có thể là do sụn ở khớp ngón chân bị bào mòn, thoái hóa...

Theo một thống kê, tỷ lệ mắc viêm khớp ngón chân chủ yếu xảy ra ở người trưởng thành. Do ảnh hưởng từ các chấn thương hoặc bệnh lý gây tổn thương khớp ngón chân, chẳng hạn như các bệnh viêm khớp tự miễn, gout, thoái hóa khớp... Tỷ lệ mắc viêm khớp ngón chân đồng đều ở cả nam và nữ.

Tình trạng viêm tại khớp ngón chân có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Có thể là do những tác động ngoại lực từ bên ngoài hoặc các phát triển bất thường từ bên trong cơ thể.

Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra viêm khớp ngón chân:

Chấn thương 

Đây là nguyên nhân phổ biến hàng đầu gây ra viêm khớp ngón chân. Các chấn thương có thể xảy ra do gặp tai nạn lao động, tai nạn giao thông, chịu một cú đấm mạnh vào ngón chân, va chạm mạnh khi chơi thể thao... Những tổn thương cụ thể thường là gãy xương, bong gân, trật khớp...

Ảnh hưởng từ các bệnh lý

Những phát sinh bất thường phát triển từ bên trong cơ thể cũng làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp ngón chân. Điển hình như một số bệnh lý sau:

• Viêm khớp dạng thấp: Đây là căn bệnh mãn tính xảy ra do cơ chế rối loạn hệ thống tự miễn dịch. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến rất nhiều khớp trong cơ thể, thường là các khớp nhỏ như bàn chân, cổ chân, mắt cá chân, bàn tay, ngón tay, ngón chân...
• Viêm khớp vảy nến: Tương tự viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến cũng là một bệnh lý tự miễn khá phổ biến. Điểm đặc trưng của bệnh là sự kết hợp giữa tổn thương viêm khớp và vảy nến, vừa gây đau nhức, sưng viêm khớp vừa hình thành các mảng da ửng đỏ, bong tróc vảy.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn: Nhiễm trùng do một số tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus hoặc nấm cũng làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp ngón chân. Nhiễm khuẩn ban đầu thường đi từ dòng máu và xâm nhập trực tiếp vào khớp. Đa số các trường hợp viêm khớp nhiễm khuẩn thường xảy ra ở khớp hông, khớp gối. Một vài trường hợp hiếm có thể xảy ra ở khớp ngón chân.
• Thoái hóa khớp: Tình trạng này xảy ra khi các mô sụn khớp và xương dưới sụn bị tổn thương thoái hóa theo thời gian. Lớp sụn khớp này đóng vai trò quan trọng trong việc bôi trơn bề mặt xương, giảm ma sát giữa các xương khi cử động. Tuy nhiên, khi bị thoái hóa, lớp sụn này dần bị bào mòn làm lộ bề mặt xương bên dưới. Tổn thương và phản ứng viêm cũng từ đó mà phát sinh, gây ra các triệu chứng sưng đau, cứng khớp... Bất kỳ khớp nào cũng có thể bị thoái hóa, trong đó có khớp ngón chân.
• Bệnh gout: Đây cũng là một dạng viêm khớp phổ biến, làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp ngón chân. Điểm đặc trưng của bệnh là sự tích tụ acid uric quá mức trong máu, khiến các tinh thể muối urat lắng đọng trong khớp và khởi phát phản ứng viêm. Sưng đau ngón chân cái là một trong những dấu hiệu đầu tiên của bệnh gout.

Một số yếu tố nguy cơ khác

Ngoài những nguyên nhân chính trên, còn nhiều yếu tố nguy cơ khác gây ra viêm khớp ngón chân. Chẳng hạn như:

• Tính chất công việc đòi hỏi phải sử dụng khớp ngón chân nhiều, thường xảy ra ở những người lao động tay chân;
• Chơi các môn thể thao dễ gây chấn thương như bóng đá, đấu vật, đá cầu, chạy bộ...;
• Thói quen lười vận động hoặc khả năng vận động bị hạn chế cũng làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp ngón chân;
• Chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất, nhất là các hoạt chất cần thiết cho xương khớp cũng làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp;
• Người lớn tuổi có nguy cơ bị viêm khớp ngón chân cao hơn người trẻ tuổi;

Triệu chứng

Những triệu chứng thường gặp khi bị viêm khớp ngón chân như:

• Đau nhức các khớp ngón chân;
• Cứng khớp, thường là vào buổi sáng;
• Sưng phù tại vị trí viêm;
• Phát ra âm thanh răng rắc khi cử động;
• Gặp khó khăn khi đi lại;
• Biến dạng khớp;

Chẩn đoán

Dựa vào đánh giá những dấu hiệu trên, những bác sĩ có kinh nghiệm thường nghi ngờ bị viêm khớp ngón chân. Nhưng để tìm ra nguyên nhân chính xác dẫn đến tình trạng này, bệnh nhân cần thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết dưới đây:

• Xét nghiệm thường quy: Tùy theo từng dấu hiệu mà bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm phù hợp. Mục đích nhằm phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng gây viêm khớp, các kháng thể axit uric gây bệnh gout... Các xét nghiệm thường áp dụng như:
  • Xét nghiệm máu;
  • Kiểm tra chọc hút dịch khớp;
• Kiểm tra hình ảnh: Để xác định rõ vị trí tổn thương bất thường tại khớp ngón chân, bệnh nhân cần thực hiện một số các kỹ thuật hình ảnh như: chụp X quang, CT scan hoặc chụp cộng hưởng từ MRI. Bên cạnh đó, những hình ảnh này còn giúp đánh giá khá chính xác mức độ tổn thương của hệ thống mô mềm, sụn, xương dưới sụn và các bất thường khác.

Bản chất của bệnh viêm khớp ngón chân không quá nguy hiểm, không đe dọa đến tính mạng con người. Tuy nhiên, trong quá trình phát bệnh, các triệu chứng như sưng đau, cứng khớp, đi lại khó khăn... sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất cũng như tinh thần của người bệnh, làm giảm sút nghiêm trọng chất lượng cuộc sống.

Đa phần các trường hợp bị viêm khớp ngón chân đều có tiên lượng tốt, chỉ cần điều trị đúng nguyên nhân, các triệu chứng sẽ dần biến mất mà không để lại bất kỳ di chứng gì. Thời gian phục hồi sau tổn thương thường chỉ mất vài ngày, người bệnh có thể đi lại và sinh hoạt bình thường.

Ngược lại, những trường hợp bị viêm khớp ngón chân nặng, xuất phát từ những nguyên nhân bệnh lý nghiêm trọng như viêm khớp tự miễn, thoái hóa khớp hay gout. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, không chỉ gây ra các tổn thương nặng ở khớp (biến dạng khớp, teo khớp, mà còn phát sinh một số biến chứng các cơ quan nội tạng như tim, phổi, mắt, da, hệ thống mạch máu...

Do đó, người bệnh cần chú ý theo dõi tình trạng sức khỏe của cơ thể. Phát hiện các dấu hiệu bất thường dù là nhỏ nhất và chủ động thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán ra nguyên nhân, áp dụng biện pháp điều trị phù hợp.

Tổn thương viêm khớp ngón chân có thể phát triển từ nhẹ đến nặng tùy từng trường hợp khác nhau. Do đó, cách chữa trị ở từng bệnh nhân cũng sẽ khác nhau, dựa vào kết quả chẩn đoán và chỉ định chuyên môn của bác sĩ.

Một số cách điều trị viêm khớp ngón chân hiệu quả nhất hiện nay như:

Điều trị nội khoa 

Hầu hết các trường hợp bị viêm khớp ngón chân đều đáp ứng tốt với các biện pháp điều trị nội khoa. Đặc điểm chung của những phương pháp này đó là cải thiện hiệu quả triệu chứng sưng viêm, đau nhức, hỗ trợ phục hồi chức năng vận động, bảo tồn tối đa chức năng khớp.

Dưới đây là một số cách điều trị cơ bản:

• Chườm nhiệt: Khi tổn thương vừa mới xuất hiện, để giảm nhanh triệu chứng, bạn có thể tiến hành chườm nhiệt ấm hoặc nhiệt lạnh. Trường hợp muốn giảm sưng nhanh có thể chườm lạnh, nếu muốn giảm đau khó chịu có thể chườm ấm. Nên thực hiện nhiều lần trong ngày, mỗi lần kéo dài từ 15 - 20 phút để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Vật lý trị liệu: Cách này đem lại hiệu quả không nhỏ nhằm giúp bệnh nhân phục hồi khả năng cử động và tăng phạm vi chuyển động. Các bài tập vật lý trị liệu sẽ được chuyên gia hướng dẫn thực hiện, từ cơ bản đến nâng cao sao cho phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ: Đối với tổn thương ở khớp chân nói chung và khớp ngón chân nói riêng, bệnh nhân có thể sử dụng các loại nẹp chỉnh hình để cải thiện cử động. Nẹp chỉnh hình được thiết kế phù hợp với hình dạng bàn chân, giúp nâng đỡ và giảm thiểu áp lực lên khớp bị tổn thương. Hoặc trong một số trường hợp, bạn có thể sử dụng miếng lót giày dép để thay thế.
• Dùng thuốc: Để cải thiện nhanh các triệu chứng sưng viêm, đau nhức, cứng khớp khó chịu, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng các loại thuốc phù hợp. Một vài loại thuốc thường dùng như: thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc giảm đau thông thường, thuốc chống thấp khớp, thuốc kiểm soát nồng độ acid uric trong máu...
• Tiêm Steroid: Loại thuốc này được điều chế dưới dạng tiêm trực tiếp vào khớp ngón chân để kiểm soát nhanh cơn đau. Các chuyên gia cảnh báo tuyệt đối không được lạm dụng tiêm Steroid, liều khuyến cáo không quá 3 lần/ năm hoặc không quá 1 lần trong vòng 4 tháng. Vì thuốc chỉ có tác dụng giảm đau tạm thời, không thể chữa khỏi dứt điểm.

Phẫu thuật

Không có nhiều trường hợp bị viêm khớp ngón chân được ghi nhận phải phẫu thuật. Tuy nhiên, dựa vào các thông tin y khoa, nếu mức độ tổn thương khớp ngón chân quá nghiêm trọng, có biến chứng, việc phẫu thuật có thể được chỉ định vào thời điểm phù hợp.

Một số kỹ thuật phẫu thuật điều trị viêm khớp ngón chân thường được áp dụng gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ: Việc cắt bỏ có thể liên quan đến việc cắt bỏ các gai xương hình thành xung quanh khớp bị viêm hoặc loại bỏ toàn bộ khớp. Tùy mức độ tổn thương của từng trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định áp dụng kỹ thuật phù hợp.
• Phẫu thuật chỉnh hình: Sau khi loại bỏ khớp bị tổn thương, bác sĩ sẽ tiến hành thay thế bằng khớp nhân tạo và chỉnh hình sao cho giống với khớp ngón chân nhất có thể. Khả năng đi lại có thể phục hồi nhưng không thể linh hoạt như ban đầu. Do đó, phương pháp này chủ yếu dành cho người lớn tuổi ít hoạt động thể chất.
• Phẫu thuật kết hợp: Kỹ thuật này được thực hiện nhằm kích thích sự phát triển của xương gai trên khớp ngón chân hoặc khi mọc nó sẽ không bị cong. Các mối nối sẽ được gắn chặt với nhau vĩnh viễn bằng đinh ghim, ốc vít hoặc tấm. Nhờ đó, khi khớp liền lại cơn đau nhức cũng sẽ nhanh chóng thuyên giảm.

So với các biện pháp nội khoa, phẫu thuật là phương pháp không được tùy tiện thực hiện khi chưa có chỉ định. Hoặc nếu được chỉ định phẫu thuật, bệnh nhân cần tuân thủ tuyệt đối những hướng dẫn và yêu cầu của bác sĩ để đạt kết quả cao, giảm thiểu tối đa nguy cơ phát sinh biến chứng.

Tổn thương viêm khớp ngón chân là tình trạng rất phổ biến, xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau nên rất khó có thể phòng ngừa tuyệt đối. Nhất là khi tình trạng này có khả năng tái phát cao khi gặp điều kiện thuận lợi.

Tốt nhất mỗi người cần nâng cao ý thức trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe xương khớp nói chung để phòng ngừa viêm khớp ngón chân.

• Duy trì trọng lượng cơ thể phù hợp, tránh tăng cân béo phì đột ngột gây ảnh hưởng đến hệ thống xương khớp.
• Chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất, ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm giúp chống viêm, tốt cho sức khỏe xương khớp nói chung.
• Vận động và tập thể dục thể thao thường xuyên giúp nâng cao sức khỏe thể chất, duy trì sự linh hoạt cho khớp ngón chân và giảm thiểu nguy cơ chấn thương.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh, điều này giúp giảm thiểu tần suất tái phát các triệu chứng sưng đau cứng khớp.
• Xây dựng thời gian biểu khoa học, sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc, đúng giờ, không thức khuya, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, hạn chế làm việc nặng...

1. Tại sao khớp ngón chân của tôi bị sưng đỏ, đau nhức, căng cứng và khó cử động?

2. Tôi cần làm những xét nghiệm nào để chẩn đoán căn nguyên của những dấu hiệu này?

3. Lý do tại sao tôi mắc bệnh viêm khớp ngón chân?

4. Tình trạng viêm khớp ngón chân của tôi có nguy hiểm không?

5. Có cần điều trị viêm khớp ngón chân không hay chỉ cần theo dõi?

6. Phương pháp điều trị viêm khớp ngón chân tốt nhất dành cho tôi?

7. Tình trạng của tôi có cần phẫu thuật không? Nên áp dụng kỹ thuật phẫu thuật nào phù hợp?

8. Chi phí phẫu thuật có đắt không? BHYT có hỗ trợ chi trả không?

9. Tôi nên thực hiện những phương pháp nào để cải thiện triệu chứng viêm khớp ngón chân tại nhà?

10. Tôi nên tái khám định kỳ bao lâu một lần sau điều trị?

Viêm khớp ngón chân là một trong những tổn thương khớp phổ biến và không quá nguy hiểm. Bệnh không đe dọa đến tính mạng và hiếm khi gây ra biến dạng hay tàn phế. Tiên lượng thường tốt khi phát hiện và điều trị sớm bằng các phương pháp y tế tích cực như vật lý trị liệu, uống thuốc hoặc phẫu thuật. Tuy nhiên, tuyệt đối không nên vì vậy mà chủ quan, bỏ qua triệu chứng không điều trị để ngăn chặn các biến chứng khó lường về sau.