Bệnh Ung thư niêm mạc miệng

Ung thư niêm mạc miệng là một trong những dạng ung thư vùng đầu cổ ít phổ biến. Tuy nhiên, nếu chẳng may mắc phải có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khó lường, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời. Tiên lượng bệnh phụ thuộc chủ yếu vào giai đoạn bệnh và phác đồ điều trị. Các chọn lựa điều trị ung thư niêm mạc miệng phổ biến là phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị. 

Ung thư niêm mạc miệng (Buccal Mucosa Cancer) là một dạng ung thư miệng gây ảnh hưởng đến các tế bào niêm mạc bên trong má. Đây là một trong những dạng ung thư vùng đầu cổ ít gặp, chiếm khoảng 1 - 2% và được cảnh báo tiến triển ác tính nguy hiểm hơn so với các dạng ung thư miệng khác gây khó khăn trong việc điều trị.

Các chuyên gia cho biết, bản chất của ung thư niêm mạc miệng có khả năng xâm lấn nghiêm trọng hơn so với ung thư miệng ở các vị trí khác. Tiên lượng về khả năng kiểm soát tại chỗ thường kém và tỷ lệ sống sót trong vòng 5 năm khá thấp.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ung thư niêm mạc miệng ảnh hưởng đến khoảng 15.000 ca mắc ung thư mới mỗi năm. Nguy cơ mắc bệnh thường tăng cao theo độ tuổi, tức là càng lớn tuổi nguy cơ mắc bệnh càng cao. Đặc biệt, nguy cơ thường cao hơn ở những người trên 40 tuổi.

Ung thư niêm mạc miệng được phân chia làm nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

• Ung thư biểu mô tế bào vảy: Đây là dạng ung thư phổ biến nhất. Bản chất của các tế bào vảy là những tế bào mỏng, phẳng nằm trên cùng của lớp niêm mạc miệng. Khi ung thư phát triển, các tế bào này bị ảnh hưởng, trong giai đoạn đầu được gọi là ung thư biểu mô tại chỗ. Nhưng theo thời gian khi ung thư càng tiến triển, tế bào ung thư xâm lấn sâu hơn và có khả năng lan sang nhiều cơ quan khác trên cơ thể, được gọi là ung thư di căn.
• Ung thư biểu mô nang adeno: Dạng ung thư này ít phổ biến hơn so với dạng ung thư biểu mô tế bào vảy.
• Các dạng ung thư khác: Ngoài 2 dạng ung thư trên, còn một số loại ung thư niêm mạc miệng khác ít phổ biến hơn bao gồm:
  • Ung thư hạch: Hay còn gọi là ung thư bạch huyết trong niêm mạc miệng của bạn phát triển bất thường trở thành tế bào ung thư.
  • Ung thư hắc tố niêm mạc miệng: Xảy ra khi có sự hình thành của các khối u ác tính ở da, hay còn được gọi là tế bào hắc tố trong niêm mạc miệng.
  • Ung thư biểu mô mụn cóc: Đây là một trong những dạng ung thư niêm mạc miệng có tiên lượng tốt. Chúng thường phát triển chậm và có tiên lượng điều trị tốt nếu phát hiện kịp thời.

Cho đến nay, nguyên nhân chính xác gây ung thư niêm mạc miệng vẫn chưa được xác định rõ. Nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến sự phát triển của căn bệnh này, bao gồm:

• Hút thuốc lá: Đây là yếu tố hàng đầu dẫn đến ung thư niêm mạc miệng. Theo thống kê, những người hút thuốc lá thường có nguy cơ mắc phải căn bệnh này cao gấp 6 lần so với những người không hút thuốc.
• Nghiện rượu: Rượu cũng là tác nhân rất có hại cho sức khỏe. Những người càng uống nhiều rượu, nguy cơ phát sinh ung thư niêm mạc miệng càng lớn.
• Nhai trầu: Thói quen nhai trầu của một số người lớn tuổi ngày xưa cũng là tác nhân góp phần phát triển ung thư niêm mạc miệng.
• Nhiễm virus HPV: HPV là loại virus gây u nhú ở người, chúng có đặc tính dễ lây nhiễm sang da và niêm mạc. Chúng là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư cổ tử cung và một số dạng ung thư vùng đầu, cổ khác, trong đó có ung thư niêm mạc miệng.
• Phơi nắng thường xuyên: Những người phơi nắng quá nhiều do tính chất công việc hoặc tham gia nhiều hoạt động ngoài trời thường có nguy cơ cao phát triển ung thư niêm mạc miệng.
• Một số yếu tố khác:
  • Thói quen nghiện sử dụng cần sa;
  • Vệ sinh răng miệng kém;
  • Chế độ ăn uống không phù hợp;
  • Yếu tố di truyền;

Triệu chứng 

Triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh ung thư niêm mạc miệng là những vết lở loét niêm mạc miệng không lành. Mức độ nghiêm trọng còn tùy thuộc vào vị trí và kích thước của khối u.

Ngoài ra, còn một số triệu chứng liên quan khác như:

• Hình thành khối hoặc cục u ở bên trong má nhưng không lành lại;
• Xuất hiện các mảng trắng, đỏ trên niêm mạc miệng;
• Chảy máu miệng, nhất là khi ăn nhai hoặc đánh răng; ;
• Răng lung lay;
• Cảm giác đau, tê bì ở má;
• Khó di chuyển hàm;
• Chảy nước dãi liên tục hoặc tích tụ nước bọt trong miệng;
• Sưng mặt;
• Đau tai;
• Ăn uống kém;
• Sụt cân;

Chẩn đoán

Thông thường, khi có những dấu hiệu bất thường trong khoang miệng, đa số bệnh nhân sẽ chọn thăm khám ở nha khoa. Sau khi kiểm tra, phát hiện các bất thường và nghi ngờ có dấu hiệu của ung thư niêm mạc miệng, bác sĩ nha khoa sẽ đề nghị bạn đến các bệnh viện chuyên về ung thư để được thăm khám và chẩn đoán chính xác về bệnh.

Một số phương pháp chẩn đoán ung thư niêm mạc miệng thường được áp dụng bao gồm:

• Sinh thiết: Đây là kỹ thuật chẩn đoán tiêu chuẩn đối với bất kỳ dạng ung thư nào, trong đó có cả ung thư niêm mạc miệng. Kỹ thuật này được thực hiện bằng cách thu thập một mẫu nhỏ tế bào tại khối u nghi ngờ ung thư và mang đi làm xét nghiệm phân tích trong phòng thí nghiệm. Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện lấy mẫu bằng kỹ thuật phù hợp. Chẳng hạn như bằng dao mổ, bàn chải, kim nhỏ hoặc dụng cụ đục lỗ.
• Xét nghiệm hình ảnh: Một số xét nghiệm hình ảnh chuyên sâu như chụp X quang, chụp cắt lớp vi tính CT, chụp cộng hưởng từ MRI hoặc chụp PET sẽ được bác sĩ chỉ định. Những hình ảnh này cho phép bác sĩ dễ dàng quan sát và đánh giá khối u, tính chất nghiêm trọng, khả năng lan rộng của nó...

Ngoài ra, việc chẩn đoán bằng cách thu thập các kết quả trên còn giúp xác định chính xác giai đoạn ung thư niêm mạc miệng, phục vụ công tác điều trị sao cho phù hợp. Theo các Tổ chức y tế lớn, ung thư niêm mạc miệng được chia làm 4 giai đoạn chính gồm:

• Giai đoạn 0: Đã phát hiện sự phát triển của tế bào ung thư trong niêm mạc miệng, nhưng chưa lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn 1: Các tế bào ung thư bắt đầu ăn vào những lớp sâu hơn của niêm mạc miệng, nhưng cũng chưa lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn 2: Các tế bào ung thư đã lan sang các hạch bạch huyết lân cận, nhưng vẫn chưa lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn 3: Đây là giai đoạn ung thư di căn, các tế bào ung thư đã lan đến các bộ phận khác của cơ thể như gan, phổi, xương...

Bất kỳ căn bệnh ung thư nào cũng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Và bệnh ung thư niêm mạc miệng cũng không ngoại lệ. Theo đánh giá của các chuyên gia, đa số các trường hợp được chẩn đoán ung thư niêm mạc miệng đều có tiên lượng xấu do phát hiện muộn và điều trị chậm trễ.

Mức tiên lượng cụ thể về ung thư niêm mạc miệng có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Chẳng hạn như giai đoạn ung thư, sức khỏe, tuổi tác, phương pháp điều trị, mức độ đáp ứng điều trị... Nhưng nhìn chung, đối với đa số bệnh nhân ung thư niêm mạc miệng, tỷ lệ sống sót sau 5 năm là khoảng 50%.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc có khoảng 50% bệnh nhân sẽ sống sót sau 5 năm kể từ thời điểm được chẩn đoán ung thư niêm mạc miệng. Nhưng cũng có không ít trường hợp bệnh nhân sống lâu hơn 5 năm, 10 năm, thậm chí 20 năm sau chẩn đoán. Do đó, điều quan trọng nhất ở đây chính là phát hiện sớm và điều trị đúng cách, chỉ có như vậy, tiên lượng bệnh của bạn mới tốt hơn so với những trường hợp khác.

Phác đồ điều trị ung thư niêm mạc miệng được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa ung thư. Phác đồ này bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, tùy theo kết quả chẩn đoán gồm giai đoạn, dạng ung thư, thể trạng sức khỏe, tuổi tác cũng như mong muốn và điều kiện tài chính của từng gia đình.

Thông thường, trong giai đoạn đầu, bệnh nhân ung thư niêm mạc miệng thường được ưu tiên các phương pháp có khả năng kiểm soát và tiêu diệt tế bào ung thư như phẫu thuật, xạ trị và hóa trị. Riêng ở giai đoạn sau, tế bào ung thư đã lan rộng, các phương pháp điều trị thường được chọn lựa như xạ trị, hóa trị kết hợp chăm sóc giảm nhẹ nhằm cải thiện triệu chứng và kéo dài sự sống cho bệnh nhân.

Cụ thể từng phương pháp như sau:

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị được ưu tiên hàng đầu đối với rất nhiều bệnh ung thư giai đoạn đầu, trong đó có cả ung thư niêm mạc miệng. Mục tiêu của phẫu thuật nhằm loại bỏ khối u và các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng.

Dựa vào kết quả kiểm tra hình ảnh, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp phẫu thuật phù hợp để loại bỏ càng nhiều khối u càng tốt. Những kỹ thuật này cần đảm bảo đem lại hiệu quả cao, nhanh chóng, ít biến chứng, giảm thiểu tác hại đến các mô xung quanh và bảo vệ chức năng khoang miệng.

Thông thường, các khối u niêm mạc miệng có kích thước nhỏ được lấy ra từ bên trong má bằng dao mổ. Kích thước của vết rạch được quyết định dựa vào kích thước của khối u. Vì trong một số trường hợp, nếu kích thước khối u nhỏ, bác sĩ thường không cần rạch qua má nhằm bảo tồn da. Nhưng nếu kích thước khối u lớn, sau khi tạo vết rạch để loại bỏ khối u, bác sĩ sẽ tiến hành tái tạo má, đắp vạt da từ cẳng tay hoặc các vị trí khác.

Xạ trị 

Đây là phương pháp sử dụng chùm tia năng lượng cao như tia X hoặc tia proton để tiêu diệt các tế bào ung thư. Nguồn năng lượng này được phát ra từ thiết bị chuyên dụng, tác động trực tiếp đến và tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp này thường được chỉ định áp dụng riêng lẻ nhằm cải thiện triệu chứng hoặc kết hợp tiêu diệt sạch các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật.

Trong quá trình xạ trị, người bệnh cần chú ý các tác dụng phụ sau để kịp thời xử lý, bao gồm: đau đầu, chóng mặt, suy giảm thị lực và các vấn đề khác ở vùng đầu, cổ.

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp sử dụng thuốc nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư ác tính phát triển ở bất kỳ vị trí nào trong cơ thể. Chúng có thể được tiêm tĩnh mạch hoặc dùng dưới dạng thuốc uống. Để tăng hiệu quả điều trị, bác sĩ thường chỉ định hóa trị kết hợp xạ trị theo liệu trình nhất định, thường là khoảng vài tháng.

Hóa trị tuy đem lại hiệu quả cao, nhưng trong quá trình áp dụng có thể gây ra một số tác dụng phụ ngoài ý muốn như rụng tóc, viêm răng, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, buồn nôn, nôn ói...

Các liệu pháp điều trị mới

Ngoài các biện pháp chính trên, ung thư niêm mạc miệng cũng có thể được điều trị hỗ trợ bằng một số liệu pháp mới nhằm mục đích kiểm soát triệu chứng. Bao gồm:

• Liệu pháp nhắm trúng đích: Liệu pháp này được nghiên cứu và sản xuất với cơ chế điều trị hiện đại. Các hoạt chất trong thuốc có khả năng nhận định và nhắm trúng vào các protein hoặc gen cụ thể có liên quan đến sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư, sau đó tiêu diệt chúng mà không làm ảnh hưởng đến các tế bào niêm mạc khỏe mạnh bình thường.
• Liệu pháp miễn dịch: Liệu pháp này được thực hiện bằng cách sử dụng các loại thuốc có khả năng nâng cao hệ thống miễn dịch tự nhiên của cơ thể, tăng cường chống lại các tế bào ung thư. Theo đánh giá của các chuyên gia, đây là phương pháp điều trị khá mới đối với ung thư niêm mạc miệng, nhưng qua nhiều trường hợp đã cho thấy kết quả khả quan.

Chăm sóc giảm nhẹ

Chăm sóc giảm nhẹ là phương pháp điều trị hỗ trợ được chỉ định bởi bác sĩ nhằm cải thiện các triệu chứng bệnh. Đồng thời, giúp nâng cao thể trạng, chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân. Quá trình chăm sóc này thường bao gồm các vấn đề về:

• Cách kiểm soát cơn đau;
• Tư vấn dịnh dưỡng;
• Hỗ trợ tâm lý;

Không có biện pháp đặc hiệu phòng ngừa ung thư niêm mạc miệng. Tuy nhiên, chúng ta có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh bằng các phương pháp đơn giản sau đây:

• Cai thuốc lá càng sớm càng tốt hoặc nói không hoàn toàn với thuốc lá để giảm nguy cơ phát triển ung thư niêm mạc miệng.
• Tránh uống rượu để bảo vệ sức khỏe. Nếu có sở thích uống rượu, hãy hạn chế uống không quá 1 ly/ ngày đối với phụ nữ và 2 ly đối với nam giới.
• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đánh răng 3 lần/ ngày kết hợp sử dụng nước súc miệng và chỉ nha khoa. Đồng thời, định kỳ đến nha sĩ để kiểm tra sức khỏe.
• Bảo vệ môi tránh khỏi các tác nhân gây hại như ánh nắng mặt trời bằng cách đeo khẩu trang, sử dụng son dưỡng môi chứa chất chống nắng...
• Tiêm phòng vắc xin HPV để giảm nguy cơ nhiễm virus HPV, phòng ngừa ung thư niêm mạc miệng.

1. Nguyên nhân khiến tôi mắc bệnh ung thư niêm mạc miệng là gì?

2. Tôi mắc ung thư giai đoạn nào? Có nguy hiểm không?

3. Tiên lượng tình trạng ung thư niêm mạc miệng của tôi tiến triển như thế nào?

4. Tôi bị ung thư niêm mạc miệng còn sống được bao lâu?

5. Phác đồ điều trị tốt nhất dành cho tình trạng bệnh của tôi?

6. Tôi nên phẫu thuật, xạ trị hay hóa trị?

7. Những lợi ích và rủi ro liên quan đến các chỉ định điều trị?

8. Tôi cần làm gì và tránh làm gì để hỗ trợ cải thiện triệu chứng ung thư niêm mạc miệng?

9. Quá trình điều trị ung thư niêm mạc miệng mất bao lâu thì khỏi?

10. Chi phí điều trị ung thư niêm mạc miệng tốn bao nhiêu? Có dùng BHYT được không?

Ung thư niêm mạc miệng là dạng ung thư hiếm gặp nhưng có thể đe dọa đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời. Do đó, nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào và nghi ngờ nó là dấu hiệu của ung thư niêm mạc miệng, hãy nhanh chóng đến bệnh viện thăm khám để được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và tư vấn biện pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa các biến chứng khó lường cũng như nâng cao sức khỏe, kéo dài tuổi thọ.