Viêm tuyến nước bọt mang tai – Nguyên nhân và cách điều trị

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai với bệnh quai bị. Thế nhưng thực tế thì đây là hai bệnh khác nhau, trong đó viêm tuyến nước bọt mang tai là tình trạng tổn thương tại tuyến nước bọt do nhiều nguyên nhân gây ra.

Nguyên nhân gây bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai

Viêm tuyến nước bọt mang tai là tình trạng xảy ra do virus, vi khuẩn gây nhiễm trùng ảnh hưởng đến ống dẫn thanh quản hoặc tuyến nước bọt. Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc  tiêu hóa, phá vỡ cấu trúc thức ăn, rửa sạch vi khuẩn và các hạt vụn của thực phẩm. Khi viêm tuyến nước bọt mang tai, nước bọt không được vận chuyển đi khắp khoang miệng làm gia tăng lượng vi khuẩn trong miệng.

Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt thường gặp là: 

• Do nhiễm vi khuẩn: Loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp là Staphylococcus aureus. Ngoài ra còn có một số chủng vi khuẩn khác như Streptococcus viridans (liên cầu khuẩn), Haemophilus influenzae (vi khuẩn gây viêm màng não), Streptococcus pyogenes, Escherichia Coli (E.coli)…
• Do virus gây bệnh làm giảm lượng nước bọt tiết ra hoặc do ống dẫn nước bọt bị viêm hoặc tắc nghẽn. Có thể kể đến như bệnh quai bị, cúm A, hội chứng Sjogren, bệnh Herpes, HIV, bệnh u hạt, bệnh sỏi tuyến nước bọt…
• Do các yếu tố nguy cơ như mất nước, tắc dòng chảy tuyến nước bọt, phẫu thuật, thuốc xạ trị ung thư đầu và cổ, do ống dẫn nước bọt bị nhầy, suy dinh dưỡng, vệ sinh răng miệng không thường xuyên…

Triệu chứng bệnh viêm tuyến nước bọt

Viêm tuyến nước bọt mang tai là bệnh lành tính có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào và không có yếu tố dịch tễ tức là không lây truyền. Bệnh thường có các dấu hiệu đặc trưng như:

• Sưng to vùng tuyến nước bọt mang tai, sưng lan rộng xung quanh tuyến.
• Sưng tấy, đỏ đau da vùng tuyến kèm theo các triệu chứng nói, nuốt đau, có xuất hiện hạch viêm ở góc hàm hoặc sau ta cùng bên.
• Thường xuyên bị mất vị giác, không thể mở to miệng, khó chịu khi mở miệng hoặc ăn.
• Có mủ trong miệng, khô miệng kèm theo dấu hiệu nhiễm trùng, sốt 38 – 39 độ C. Ấn vùng tuyến mang tai thấy có mủ ra ở miệng ống Stenon
• Đối với bệnh viêm tuyến nước mang tai do so: Bệnh nhân thường thấy đau tức vùng tuyến mang tai, tăng tiết nước bọt khi nhìn thấy thức ăn ngon hoặc chua.
• Đối với bệnh do vi khuẩn, virus: Bệnh thường xuất hiện sau viêm nhiễm amidan, viêm lượng, mất tiết nước bọt sau khi tăng năng giáp…
• Ở bệnh nhân viêm tuyến nước bọt mang tai tái phát nhiều lần thường bị sưng to 2 bên tuyến mang tai khiến khuôn mặt bệnh nhân biến dạng. 

Viêm tuyến nước bọt mang tai có giống quai bị?

Như đã nói, nhiều người thường nhầm lẫn giữa bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai và bệnh quai bị. Lý do là hai bệnh này có triệu chứng khá giống nhau nên dễ bị nhầm. Tuy nhiên, có thể phân biệt dựa trên biến chứng của bệnh.

 Trước hết, bệnh viêm tuyến nước bọt có thể khiến mặt mũi biến dạng, trong khi đó quai bị là bệnh có nguy cơ gây vô sinh cao. Không chỉ vậy, quai bị là bệnh lây nhiễm còn bệnh viêm tuyến nước bọt thông thường không lây nhiễm. Ngoài ra, quai bị cũng là một nguyên nhân gây bệnh viêm tuyến nước bọt, tuy nhiên hai bệnh này không thể đồng nhất với nhau.   

Theo thực tế, không có trường hợp thành viên trong gia đình bị lây bệnh từ bị viêm tuyến nước bọt. 

Cách điều trị viêm tuyến nước bọt mang tai

Tùy vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm nhiễm và nguyên nhân, triệu chứng thường gặp mà có cách điều trị phù hợp. Bệnh có thể được điều trị bằng nhiều biện pháp sau:

Điều trị bằng Thuốc

Sau khi thăm khám, bệnh nhân thường được bác sĩ cho sử dụng các loại thuốc như kháng sinh, giảm đau, giảm phù nề, chống viêm. Ngoài ra, có thể điều trị bằng cách bổ sung các loại kháng enzym, tiêm trực tiếp kháng sinh và corticoid vào tuyến nước bọt qua đường ống Stenon. 

Biện pháp này thường mang lại kết quả tốt, giảm đau, giảm sưng viêm nhanh, ít tái phát. Nếu không kịp thời điều trị, sau 7 – 10 ngày, bệnh có thể chuyển sang viêm mạn tính cứ 1 tháng tái phát một lần. Ở những bệnh nhân tái phát nhiều lần, vùng tuyến mang tai phì to 2 bên hơn bình thường và không nhỏ lại được khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng.

Điều trị tại nhà

Ngoài việc thăm khám điều trị theo chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân cũng nên áp dụng các phương pháp điều trị tại nhà như:

• Mỗi ngày uống từ 2 – 2.5 lít nước để kích thích và giữ cho tuyến nước bọt luôn sạch sẽ.
• Thường xuyên massage và chườm ấm vào vùng tuyến nước bọt bị tổn thương.
• Súc miệng bằng nước ấm có pha thêm một ít muối.
• Ngậm kẹo chanh không đường hoặc mút chanh chua để giảm sưng và kích thích tuyến nước bọt hoạt động.

Phẫu thuật

Hầu hết các trường hợp viêm tuyến nước bọt đều không cần phải phẫu thuật mà chỉ dùng thuốc kháng sinh và phương pháp chọc hút nếu có ổ áp – xe. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiễm trùng mãn tính hoặc nhiễm trùng tái phát thì bệnh nhân sẽ được kiến nghị để loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến mang tai hay tuyến hàm dưới.

Phòng ngừa bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai

Có thể thấy, nếu nguyên nhân gây viêm tuyến mang tai là virus quai bị thì được coi là bệnh tai bị. Và quai bị chỉ là một trong những nguyên ít gặp gây ra bệnh viêm tuyến nước bọt. Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi kể cả trẻ sơ sinh nếu kháng thể của mẹ bị khiếm khuyết. Nếu không tích cực điều trị, bệnh có thể gây ra biến dạng khuôn mặt. 

Do đó, với bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai thì phòng ngừa là biện pháp tốt nhất. Cụ thể:

• Uống nhiều nước và thực hành vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
• Nên dùng bàn chải đánh răng đúng cách và sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch răng ít nhất 2 lần/ngày.
• Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, lối sống khoa học. 

Tóm lại viêm tuyến nước bọt mang tai đơn thuần là một bệnh lành tính, có tính chất đơn lẻ, thường xuất hiện khi có viêm nhiễm ở vùng miệng và mũi họng. Mặc dù bệnh không lây lan thành dịch, không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng lại có nguy cơ gây biến dạng khuôn mặt không khỏi. Do đó, người bệnh nên nhanh chóng thăm khám để được các bác sĩ xác định nguyên nhân, tư vấn và có biện pháp điều trị phù hợp.

Có thể bạn quan tâm

• Cách chữa viêm tai giữa bằng các bài thuốc dân gian
• Viêm tai giữa có mủ nguy hiểm không? Điều trị như thế nào?