Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh và cách chăm sóc trẻ tại nhà

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh còn được gọi là nhiễm trùng tai giữa, rất phổ biến ở những trẻ từ 5 tháng đến 2 tuổi. Thông thường, bệnh có thể tự cải thiện sau vài ngày nếu chăm sóc tốt. Tuy nhiên, không ít trường hợp tình trạng bệnh có thể kéo dài và chỉ được khắc phục khi dùng kháng sinh.

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh là bệnh gì?

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh là bệnh nhiễm trùng tai phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi. Bệnh lý này đặc trưng bởi tình trạng tai giữa của các bé sơ sinh bị các loại vi khuẩn hay virus tấn công và gây viêm nhiễm.

Các tác nhân gây bệnh thường sẽ tiếp cận vào tai giữa thông qua phần nối tai giữa với mặt phía sau cổ họng, bộ phận này được gọi là ống eustachian. Bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện ở 2 dạng chính:

• Viêm tai giữa cấp tính (AOM): Đây là một dạng nhiễm trùng ống tai có hiện tượng tích tụ chất lỏng ở trong tai do nhiễm khuẩn.
• Viêm tai giữa có tràn dịch (OME): Chất lỏng tích tụ trong tai giữa có dấu hiệu tràn ra ngoài, tuy nhiên thường không gây đau hay sốt.

1. Nguyên nhân

Trẻ em là đối tượng nhạy cảm có hệ miễn dịch và sức đề kháng yếu, chưa hoàn thiện nên khả năng chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng thường rất thấp. Đây cũng chính là điều kiện rất thuận lợi để các loại virus và vi khuẩn tấn công và gây bệnh viêm tai giữa.

Sau đây có thể là một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh:

• Ống eustachian của trẻ sơ sinh còn ngắn, tạo cơ hội cho virus, vi khuẩn đi vào tai giữa dễ dàng hơn.
• Adenoids ở đường mũi hoạt động không tốt, đôi khi còn cản trở việc mở ống eustachian.
• Trẻ thường xuyên hít phải khói thuốc lá.
• Hệ quả khi bị một số bệnh tai mũi họng như viêm amidan, viêm VA, viêm xoang…
• Trẻ bú bình cũng có nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa cao hơn.

2. Triệu chứng

Trẻ sơ sinh chưa thể giao tiếp bằng lời với bạn khi cơ thể bé đang gặp phải các vấn đề bất thường. Chính vì thế, để phát hiện bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh không phải là vấn đề đơn giản. Thêm vào đó, tai giữa lại là vị trí rất khó quan sát.

Bạn cần chú ý đến một số dấu hiệu sau ở trẻ để sớm phát hiện bệnh và can thiệp kịp thời:

Trẻ kéo tai:

Viêm tai giữa thường kích hoạt các triệu chứng đau tai rất khó chịu. Và trong nỗ lực để giải tỏa cơn đau, trẻ thường dùng tay kéo tai của mình lên. Nhiều bé còn dùng tay để đập vào tai vì chúng gặp khó khăn trong việc xác định vị trí đau nhức.

Khó nằm hay khó ngủ:

Khi trẻ nằm xuống thường sẽ tạo ra sự thay đổi áp lực lên vùng tai giữa. Điều này sẽ khiến trẻ không thoải mái, bởi cơn đau có thể sẽ khó chịu hơn. Giấc ngủ của trẻ cũng sẽ bị ảnh hưởng không ít, tình trạng đau tai khiến cho việc đi vào giấc ngủ trở nên khó khăn.

Tai chảy dịch:

Đây là triệu chứng phổ biến dễ dàng nhận biết nhất khi trẻ bị viêm tai giữa. Mặc dù không phải tất cả trường hợp, nhưng chất lỏng đặc, màu vàng, đôi khi kèm theo máu có thể là kết quả của hiện tượng vỡ màng nhỉ.

Trẻ khóc, cáu gắt:

Áp lực và tình trạng đau tai có thể sẽ khiến trẻ quấy khóc, khó chịu nhiều hơn bình thường. Mặc dù khóc nhiều có thể là dâu hiệu của bất kỳ một vấn đề sức khỏe nào nhưng nó cũng có thể là viêm tai giữa khi đi kèm với các biểu hiện đặc trưng khác.

Khó nghe:

Chất lỏng tích tụ ở trong tai giữa có thể khiến vấn đề nghe của trẻ gặp khó khăn. Ở nhiều trường hợp, trẻ còn bị mất thính giác tạm thời.

Sốt:

Đây là một trong những biểu hiện của trẻ cảnh báo rằng cơ thể chúng đang phải làm việc để chống lại một bệnh nhiễm trùng. Trẻ có thể bị sốt từ khoảng 39°C trở lên.

Các vấn đề tiêu hóa:

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các loại virus gây viêm tai giữa cũng có thể ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Chúng có thể khiến trẻ gặp khó khăn khi nhai, nuốt. Một số triệu chứng khác như chán ăn, tiêu chảy hay nôn cũng có nguy cơ cao phát sinh.

Khi trẻ gặp phải các triệu chứng trên, bạn nên chú ý sớm đưa trẻ thăm khám bác sĩ. Càng để lâu vấn đề sẽ càng trở nên nghiêm trọng, khó khắc phục.

3. Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh là một trong những bệnh nhiễm trùng tuyệt đối không được xem thường. Trẻ có nguy cơ cao bị thủng màng nhĩ khi chất dịch lỏng kéo vào màng. Dịch tai còn làm cho các mô suy yếu, quá trình lưu thông máu bị gián đoạn.

Ngoài ra, trẻ còn dễ gặp tình trạng mất thính giác tạm thời. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ do chức năng nghe bị ảnh hưởng. Chính vì vậy mà nhiều trẻ bị viêm tai giữa thường có xu hướng chậm nói.

Chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Để chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh, ban đầu bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng của trẻ. Tuy nhiên, các triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với một số bệnh tai mũi họng khác.

Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tai của trẻ bằng cách sử dụng ống soi tai có đèn. Điều này cho phép bác sĩ quan sát được tận sâu phía trong màng nhĩ. Ngoài ra, một số xét nghiệm khác cũng sẽ được chỉ định để hỗ trợ đưa ra chẩn đoán chính xác. Điển hình như xét nhiệm đo nhĩ lượng, sinh thiết dịch mủ…

Điều trị và chăm sóc bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Thông thường bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh có thể khỏi sau vài ba ngày mà không cần sử dụng kháng sinh . Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc nhờ đến sự chăm sóc y tế là cần thiết.

1. Chăm sóc tại nhà

Một số liệu pháp chăm sóc tại nhà có thể giúp bé khắc phục các triệu chứng đau do bệnh viêm tai gây ra. Dưới đây là một vài cách được áp dụng tương đối phổ biến:

Bổ sung nước:

Cần cho trẻ uống nước thường xuyên hơn. Thực tế cho thấy, cơ chế nuốt có thể giúp mở rộng ống eustachian. Từ đó có thể khiến chất lỏng bị mắc kẹt trong tai chảy ra dễ dàng hơn.

Nén ấm:

Bạn có thể sử dụng một miếng gạc ấm và ẩm để đặt lên tai của bé. Thời gian đặt dao động trong khoảng từ 10 – 15 phút. Nhiệt độ ấm từ miếng gạc có thể khiến cơn đau được xoa dịu giúp bé thoải mái hơn.

Sử dụng dầu:

Chỉ áp dụng cách này khi không có chất lỏng chảy ra từ tai của bé. Có thể nhỏ vài giọt dầu ô liu hay dầu mè vào tai đang bị tổn thương.

Nâng đầu của bé:

Việc nâng nhẹ đầu của bé lên sẽ có tác dụng tốt trong việc cải thiện dẫn lưu xoang. Tuy nhiên, không nên kê trực tiếp gối ngay dưới đầu của bé. Thay vào đó, bạn có thể đặt gối ở phía dưới nệm.

Ngoài ra, bạn tuyệt đối không sử dụng tăm bông ngoáy tai của trẻ. Đồng thời tránh vệ sinh tai cho trẻ bằng dung dịch oxy già. Bởi nó có thể khiến lớp biểu bì mỏng ngay tại thành ống tai bị bong tróc, cản trở quá trình hồi phục.

2. Khi nào đưa trẻ đi khám bác sĩ

Nếu sau vài ngày, tình trạng nhiễm trùng tai không được có xu hướng cải thiện thì bạn nên đưa trẻ thăm khám bác sĩ. Bác sĩ sẽ dựa vào mức độ nhiễm trùng, thể trạng cũng như độ tuổi của trẻ để có biện pháp can thiệp phù hợp.

Với những trẻ trên 6 tháng tuổi, bác sĩ có thể chỉ định acetaminophen hay ibuprofen để khắc phục tình trạng đau nhức và sưng viêm. Tuyệt đối không sử dụng aspirin cho trẻ sơ sinh bởi loại thuốc này tiềm ẩn nguy cơ phát sinh hội chứng Reye. Đây là một trong những rối loạn nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạnh của trẻ.

Nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc kháng sinh khác để ức chế bệnh. Nếu sau 48 – 72 giờ sử dụng kháng sinh mà vẫn không đáp ứng thì bạn nên đưa trẻ tái khám ngay.

Trẻ sơ sinh là nhóm đối tượng rất nhạy cảm. Chính vì thế, việc điều trị viêm tai giữa bằng bất cứ loại thuốc nào cũng cần hết sức thận trọng. Cho trẻ dùng thuốc đúng chỉ dẫn, giám sát kỹ lưỡng các biểu hiện trên cơ thể trẻ để kịp thời phát hiện khi có vấn đề bất thường phát sinh.

Phòng tránh bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh

Để giúp phòng tránh bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh, bạn nên chú ý đến một số vấn đề dưới đây:

• Tránh cho trẻ tiếp xúc với nhóm đối tượng đang mắc bệnh cảm lạnh.
• Chú ý giữ ấm cho trẻ, nhất là những ngày thời tiết lạnh hay thời điểm giao mùa.
• Ở những tháng đầu đời nên cho trẻ bú sữa mẹ để nâng cao sức đề kháng và cải thiện hệ miễn dịch.
• Khi cho trẻ bú sữa bình cần chú ý tránh để trẻ làm đổ sữa vào trong tai.
• Giữ vệ sinh tai cho trẻ đúng cách. Tuyệt đối không sử dụng các loại sản phẩm vệ sinh mà chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Không cho trẻ tiếp xúc khói thuốc lá, đây chính là một trong những nguyên nhân gây bệnh phổ biến.
• Tiêm phòng đầy đủ cho trẻ: Tiêm vắc xin phế cầu khuẩn có thể giúp cơ thể trẻ chống lại Streptococcus pneumoniae – đây chính là tác nhân gây viêm tai giữa rất phổ biến ở trẻ sơ sinh. Với những trẻ trên 6 tháng tuổi, tiêm vắc xin ngăn ngừa cúm cũng sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa.

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh cần được khắc phục đúng cách để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như thính giác của trẻ. Hãy sớm đưa trẻ thăm khám khi có các biểu hiện khác thường xuất hiện. Ngoài ra, cần tham khảo bác sĩ để nhận được tư vấn về chế độ chăm sóc cũng như dự phòng bệnh khoa học nhất.

Bạn có thể tìm hiểu thêm: Viêm tai giữa có mủ nguy hiểm không? Điều trị như thế nào?