Các bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống lưng được chia thành 5 thể, bao gồm thể hàn thấp, thấp nhiệt, huyết ứ, dương hư và thể can thận hư. Áp dụng bài thuốc theo từng thể bệnh giúp tác động trực tiếp đến căn nguyên và cải thiện các triệu chứng như đau nhức, cứng khớp, mệt mỏi,…

Bài thuốc Đông y chữa thoái hóa cột sống lưng có hiệu quả không?

Thoái hóa cột sống lưng là bệnh lý mãn tính do cột sống bị thoái hóa, dẫn đến các triệu chứng như đau nhức, tê bì, giảm khả năng vận động,…

Theo Đông y, thoái hóa cột sống lưng sinh ra do hàn thấp, phong nhiệt ứ trệ, khí huyết tích tụ, lưu thông kém và cơ thể suy nhược do dương và can thận hư suy. Vì chia thoái hóa cột sống lưng thành nhiều thể bệnh nên Đông y sẽ áp dụng các phương pháp luận trị thích hợp để cải thiện triệu chứng của từng thể riêng biệt.

Hầu hết các bài thuốc từ Đông y đều xuất phát từ dược liệu thiên nhiên nên khá an toàn và dễ dung nạp. Tuy nhiên tác dụng của các bài thuốc này còn phụ thuộc vào cơ địa và khả năng đáp ứng của từng cá thể. Vì vậy người bệnh cần phối hợp bài thuốc Đông y với những biện pháp điều trị chuyên sâu khác.

Các bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống theo từng thể bệnh

Để xác định thể bệnh và áp dụng bài thuốc phù hợp, người bệnh cần căn cứ vào các biểu hiện lâm sàng.

1. Bài thuốc theo thể hàn thấp

Thể hàn thấp là thể bệnh hình thành do phong hàn ứ trệ khiến lưng đau đột ngột. Cơn đau xuất hiện khi thời tiết ẩm, mưa, lạnh, khu trú ở một bên và đi kèm với triệu chứng co cứng cơ. Triệu chứng do thể bệnh này thường có xu hướng gia tăng khi cúi gập người hay vận động mạnh.

Để giải thể bệnh này, cần áp dụng bài thuốc có tác dụng khu phong, trừ thấp, tán hàn.

Nguyên liệu:

• Can khương 8g: Có tác dụng ôn trung, khứ hàn, cầm máu, hồi dương thông mạch.
• Thiên niên kiện 8g: Có tính ấm, giúp trừ phong thấp và cải thiện gân cốt.
• Thương truật 8g: Công dụng trừ ác khí, an Tỳ, phát hãn, giải uất, tán phong, ích khí.
• Quế chi 8g: Làm ấm kinh lạc, trừ hàn.
• Xuyên khung 16g: Tác dụng ôn trung nội hàn, hành khí, khứ phong, điều hòa mạch, bổ huyết, khai uất, chỉ thống.
• Kê huyết đằng 16g: Tác dụng bổ huyết, thông kinh lạc, chỉ thống,…
• Ý dĩ 12g: Lợi trường vị, hạ khí, trừ tà khí.
• Tang ký sinh 16g: Công dụng mạnh gân xương, bổ can thận, chỉ thống.
• Tỳ giải 16g: Tác dụng lợi tiểu, thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp nhiệt.
• Trần bì 6g: Tác dụng lợi Phế khí, táo thấp, kiện tỳ, chỉ khái, chỉ tả.

Thực hiện:

• Đem các vị sắc lấy nước uống
• Ngày dùng 1 thang cho đến khi khỏi

2. Bài thuốc theo thể thấp nhiệt

Thể thấp nhiệt là chứng bệnh do phong nhiệt ứ trệ khiến xương khớp đau nhức, cơ thể nóng nảy và tiểu tiện vàng. Người mắc thể bệnh thường xuyên đau nhức lưng, kèm theo cảm giác ấm nóng ở cột sống, mạch hoạt sác và lưỡi có rêu vàng.

Với thể bệnh, cần sử dụng những thảo dược có tính ôn để thanh nhiệt, hóa thấp.

Nguyên liệu:

• Hoàng bá: Tác dụng thanh nhiệt, giải độc, táo thấp, trừ lao.
• Thương truật: Công dụng kiện tỳ, phát hãn, ích khí, tán phong, tổng giải chư uất.
• Mật gấu: Có tác dụng làm tan huyết khối, thanh nhiệt, hoạt huyết, giảm đau.
• Phòng kỷ: Có tác dụng trừ phong, lợi thủy.
• Đương quy: Công dụng bổ huyết, mạnh gân cốt, trừ thấp nhiệt, giải uất khí.
• Nhân trần: Có tính hơi hàn, giúp trừ thấp và thanh nhiệt.
• Ngũ gia bì: Ích tinh, mạnh gân xương, dưỡng thận, trừ thấp, trừ phong, tiêu phù, bổ trung.
• Bạch thược: Phá kiên tích, trừ huyết ứ, chỉ thống, dưỡng huyết, thư kinh.
• Hy thiêm: Tác dụng chỉ thống, an thần, giải độc, lợi gân cốt.
• Uy linh tiên: Tác dụng thông kinh lạc, hành khí và trừ phong.
• Trạch tả: Bổ thận, mạnh gân xương, bổ huyết, lợi niệu.

Liều lượng của từng vị được gia giảm theo từng trường hợp bệnh.

Thực hiện:

• Đem sắc mỗi ngày 1 thang
• Chia nước sắc thành nhiều lần uống và dùng hết trong ngày

3. Bài thuốc theo thể huyết ứ

Huyết ứ là thể bệnh do ngoại thương hoặc do mang vác nặng thường xuyên. Thể bệnh này đặc trưng bởi cơn đau cục bộ, cột sống đau thắt, khó cử động, đi kèm với triệu chứng đau đầu và thường xuyên chóng mặt.

Vì nguyên nhân của thể bệnh này là do huyết ứ khiến khí không vận hành được. Do đó cần áp dụng bài thuốc có tác dụng thư cân hoạt lạc, hành khí, hoạt huyết.

Nguyên liệu:

• Huyền hồ 10g: Tác dụng lợi khí, chỉ thống, hoạt huyết và tán huyết ứ.
• Ngưu tất 10g: Công dụng bổ thận, can, lợi tiểu, bồi bổi gân xương, trừ ứ bế, hoạt huyết.
• Nhũ hương 10g: Có tác dụng bổ can, hoạt huyết, chỉ thống, điều khí, hoạt huyết, thư cân.
• Đương quy 12g: Tác dụng nhuận tràng, chữa đau nhức xương khớp, bổ huyết, điều khí,…
• Mộc dược 10g: Công năng hoạt huyết, giảm sưng tấy, chỉ thống và mạnh gân xương.
• Đào nhân 10g: Khu huyết ứ, phá huyết, nhuận táo, thông tiện, thư kinh, hành huyết và hoạt huyết.
• Nhục quế 8g: Làm tăng lưu thông máu, ấm kinh lạc, trừ hàn lạnh và chỉ thống.

Thực hiện:

• Đem các thảo dược rửa sạch và sắc với một lượng nước vừa đủ
• Mỗi ngày dùng 1 thang trong 2 – 3 tháng

4. Bài thuốc theo thể dương hư

Dương hư là chứng bệnh do dương suy âm thịnh khiến xương khớp mỏi mệt, chân tay lạnh, khí huyết vận hành không thông, ngồi lâu thường nhức mỏi.

Nguyên liệu:

• Thục địa 12g: Có tác dụng bổ huyết, sinh tân chỉ khát, dưỡng huyết, bổ thận, ích tinh.
• Ma hoàng chích 3g: Trừ hàn nhiệt, giải biểu, phát hãn, lợi thủy, khứ phong, tán tụ, tiêu phù, bình suyễn, lợi niệu.
• Nhục quế 6g: Tác dụng thông kinh lạc, hoạt huyết, chỉ thống.
• Cam thảo 6g: Công năng ôn trung, thông kinh lạc, giải độc, kiện gân cốt, nhuận phế, thanh nhiệt, chỉ khát, hạ khí.
• Ngưu tất 9g: Bổ thận, can, lợi tiểu, hoạt huyết, mạnh gân xương, trừ ứ bế.
• Hoàng kỳ chích 15g: Tác dụng lợi thủy, sinh cơ, cố biểu, bổ khí, ích vệ.
• Qui đầu 9g (là phần rễ phía đầu của dược liệu đương quy): Có công dụng giảm đau, hoạt huyết và bổ huyết.
• Lộc giác xương 12g: Tác dụng cường tinh, cầm máu, bổ trung, hoạt huyết, ích khí và mạnh gân xương.
• Thục phụ tử 9g: Tác dụng ôn thận, chỉ thống, thông hành các kinh, hồi dương.
• Bổ cốt chỉ 12g: Tác dụng ôn tỳ chỉ tả, bổ thận tráng dương. Chủ trị các chứng mộng tinh, di tinh, đau mỏi vùng hông – thắt lưng.
• Hán phòng kỷ 9g: Công dụng trừ phong, giải uất, lợi thủy.
• Chế nhũ hương 6g: Chỉ thống, hoạt huyết, điều khí, thư cân.
• Quy bản chích 12g: Mạnh gân xương, bổ thận, dưỡng âm tiềm dương.
• Tang ký sinh 15g: Tác dụng an thai, bổ can thận, mạnh xương cốt.

Thực hiện:

• Đem sắc uống hằng ngày

5. Bài thuốc theo thể can thận hư

Can thận hư là chứng đau nhức cột sống do Thận và Gan suy yếu. Dẫn đến tình trạng cơ thể suy nhược, mệt mỏi và thường xuyên đau nhức.

Nguyên liệu:

• Thục địa 20g: Tác dụng ôn trung, dưỡng âm, sinh huyết, thông huyết mạch.
• Bạch thược 8g: Tác dụng nhu can, chỉ thống, thu hãn, dưỡng huyết.
• Bạch linh 10g: Có công dụng trừ thấp nhiệt, lợi tiểu, an thần.
• Ngưu tất 10g: Bổ thận, can, lợi tiểu, hoạt huyết, trừ huyết ứ, mạnh gân xương.
• Ngũ gia bì 8g: Mạnh gân xương, trừ thấp, cường gân cốt, bổ trung, minh mục, dưỡng thận.
• Tục đoạn 10g: Bồi bổ gân xương, bổ can thận và hoạt huyết.

Thực hiện:

• Đem sắc uống ngày 1 thang

Những lưu ý khi áp dụng bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống lưng

Ưu điểm của những bài thuốc Đông y là có nguồn gốc thiên nhiên, ít kích ứng và dễ dung nạp. Tuy nhiên hiệu quả của những bài thuốc này thường chậm và phải kiên trì áp dụng để nhận thấy cải thiện.

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc này, bạn cần lưu ý những điều sau đây:

• Hiệu quả của các bài thuốc Đông y không thể so sánh với tác dụng của thuốc điều trị. Vì vậy tránh trường hợp phụ thuộc vào những bài thuốc này.
• Một số bài thuốc chưa được chứng minh về hiệu quả lâm sàng đối với bệnh nhân thoái hóa cột sống thắt lưng.
• Thận trọng trong việc lựa chọn nguyên liệu thực hiện. Hiện nay có một số cơ sở mua bán dược liệu không rõ nguồn gốc và kém chất lượng.
• Tác dụng của bài thuốc Đông y còn phụ thuộc vào mức độ triệu chứng và khả năng dung nạp của từng trường hợp. Cần quan sát biểu hiện của cơ thể và gia giảm các vị cho hợp lý.
• Nên phối hợp với phương pháp xoa bóp, bấm huyệt để kiểm soát cơn đau nhức và các triệu chứng đi kèm.

Khác với thuốc Tây y, những bài thuốc Đông y có thể sử dụng trong điều trị dài hạn và ít khi gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm. Tuy nhiên việc áp dụng những bài thuốc chưa rõ hiệu quả có thể khiến triệu chứng của bệnh không được kiểm soát và chuyển biến theo chiều hướng tiêu cực.

Để quá trình điều trị đạt được kết quả như mong đợi, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ trước khi áp dụng bất cứ biện pháp nào.