Rối loạn giấc ngủ không thực tổn là gì? Cách điều trị

Ngủ đủ giấc là điều kiện cần thiết giúp tối ưu hóa sức khỏe và cung cấp năng lượng hỗ trợ hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Khi bị rối loạn giấc ngủ không thực tổn, hormone của bạn có thể bị thay đổi, từ đó ảnh hưởng đến tâm trạng, cân nặng và gây ra nhiều hệ lụy ảnh hưởng đến sức khỏe.

Rối loạn giấc ngủ không thực tổn bao gồm nhiều vấn đề liên quan đến giấc ngủ, như: ngáy, ngưng thở khi ngủ, mất ngủ, hội chứng không yên, thiếu ngủ là phổ biến.

Rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Rối loạn giấc ngủ không thực tổn là một hội chứng phổ biến xảy ra trong xã hội hiện đại. Thông thường giấc ngủ đối với người trưởng thành kéo dài từ 7 – 8 giờ đồng hồ, và ở trẻ nhỏ thì thời gian này có thể dài hơn gấp đôi. Một người được xem là có triệu chứng rối loạn giấc ngủ khi họ có triệu chứng khó ngủ – mất ngủ, thời gian ngủ ngắn hơn hoặc dài hơn bình thường.

Người bị rối loạn giấc ngủ không thực tổn có thể đến từ nguyên nhân thực thể, và chủ yếu là do bệnh. Những nguyên nhân thực thế gây ra chứng rối loạn giấc ngủ như biến động tâm lý, stress, tâm trạng căng thẳng, mệt mỏi, khó tập trung trong học tập. Lâu dài mất ngủ sẽ khiến người bệnh mất khả năng lao động, chất lượng công việc kém, cơ thể suy nhược…

Bệnh nhân sẽ khó có thể đi vào giấc ngủ, không giữ được giấc ngủ thẳng hoặc cảm thấy không thoải mái sau khi ngủ dậy. Ngoài ra, tình trạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn thường gặp nhất ở những người hay làm việc ca đêm. Trong đó những biểu hiện phổ biến kèm theo là rối loạn giấc ngủ, bao gồm ngáy, cảm giác ngưng thở khi ngủ,,,,

Ở những bệnh nhân bị rối loạn giấc ngủ thường có biểu hiện buồn ngủ ngay cả khi họ đã ngủ đủ giấc vào ngày hôm sau. Thực tế, lượng giấc ngủ của một người sẽ tăng lên khi họ đã bỏ lỡ giấc ngủ vào những ngày trước. Điều này tương tự như khi bạn vay một “khoản nợ ngủ”, như khi bạn đã thiếu chính cơ thể mình một giấc ngủ hoàn thiện, và cơ thể bạn đòi hỏi bạn phải trả đúng số thời gian ngủ đủ giấc. 

Nếu cứ tiếp tục duy trì tình trạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn, hoạt động của các chức năng khác của cơ thể sẽ bị ảnh hưởng thấy rõ. Đây nhìn chung là những thông tin về chứng bệnh rối loạn giấc ngủ không thực tổn.

Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Nếu như với rối loạn giấc ngủ thông thường, bạn có thể bị ảnh hưởng bởi tâm lý , căng thẳng. Thì rối loạn giấc ngủ không thực tổn là sự thay đổi bất thường về thời gian, chất lượng giấc ngủ do những nguyên nhân chủ yếu sau:

• Những bệnh lý liên quan đến tim mạch, suy tim
• Bệnh liên quan đến hệ hô hấp, gây giảm thể tích sống và lưu lượng thông khí
• Người có tiền sử hoặc đang mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Người bệnh có những tổn thương ở hệ thần kinh trung ương
• Bệnh nhân nội tiết chuyển hóa như cường giáp, cushing, hạ đường huyết.
• Lão hóa do tuổi già, người bệnh bị rối loạn tâm thần
• Rối loạn khí sắc, stress hoặc do ảnh hưởng từ thay đổi môi trường sống

Các dạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Bệnh Rối loạn giấc ngủ không thực tổn được chia làm nhiều dạng khác nhau. Ở mỗi dạng, hội chứng có những biểu hiện đặc trưng cụ thể để nhận biết như:

Mất ngủ không thực tổn

Người bệnh có thể ngủ ít hơn 5 giờ/ ngày, tình trạng này có thể xảy ra ít nhất 3 lần/ tuần, kéo dài trên 1 tháng. Đồng thời người bệnh cũng khó có thể đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu.  Bạn có thể bị ảnh hưởng từ hóa hóa chất, thuốc và cũng không phải là triệu chứng tâm thần (trầm cảm, rối loạn lưỡng cực).

Ngủ nhiều

Thời gian ngủ có thể kéo dài trên 10 giờ/ ngày nhưng bạn vẫn sẽ cảm thấy buồn ngủ. Tinh thần mất tập trung, mệt mỏi, cơn thèm ngủ có thể kéo dài trên 1 tháng. Không có những biểu hiện bệnh lý thực thể đi kèm, không phải bệnh lý tâm thần hoặc do thuốc gây ra.

Rối loạn nhịp thức – ngủ

Chu kỳ của giấc ngủ khác biệt so với đồng hồ sinh học thông thường (thức về đêm, ngủ ban ngày), chủ yếu là do tính chất công việc. Trong khi ngủ có cảm giác mơ màng, mất ngủ về đêm, giấc ngủ không sâu, không thỏa mãn về giấc ngủ. Không có các bệnh lý thực thể đi kèm, nguyên nhân không đến từ thuốc hay bệnh tâm thần gây ra.

Tình trạng rối loạn giấc ngủ này thường gặp ở những người phải làm việc ca đêm, thay đổi múi giờ quốc tế như tiếp viên hàng không, phi công.

Chứng ngủ rũ

Ngủ rũ là một trong những dạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn thường gặp ở độ tuổi trung niên. Đặc trưng là người bệnh thường có cảm giác buồn ngủ, thiếu ngủ cả ngày, đồng thời họ cũng không thể cưỡng lại cơn buồn ngủ. Người bệnh có thể ngủ bất kỳ lúc nào, kể cả khi đang ăn, đang tập thể dục, đang nói chuyện, đang làm việc.

Biểu hiện cụ thể của hội chứng này là tình trạng mất trương lực cơ 2 bên một cách đột ngột. Tiếp tục tái diễn các biểu hiện của ngủ REM khi chuyển trạng thái từ ngủ sang thức. Hội chứng này cũng không xuất phát từ các bệnh lý thực thể đi kèm, không phải do bệnh lý tâm thần hoặc do thuốc gây ra.

Chứng miên hành (Mộng du)

Miên hành còn được gọi là mộng du, đây là một dạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn hiếm gặp. Do khi ngủ, các thùy của não bộ vẫn hoạt động cùng lúc, trong đó có hệ thần kinh vận động chi phối người bệnh đi khỏi giường trong lúc ngủ. Tình trạng mộng du thường xảy ra vào khoảng 1/3 thời gian đầu của giấc ngủ. Điều đặc biệt ở người mộng du là họ không nhận thức hay ghi nhớ về những gì đã xảy ra và cũng không nhớ lại được.

Những biểu hiện của người mộng du là nét mặt trống rỗng, mắt có thể mở hoặc nhắm. Họ cũng không có đáp ứng hoặc không trả lời với các câu hỏi của người khác. Người bị mộng du không mắc phải các bệnh lý thực thể đi kèm, cũng không phải do bệnh lý tâm thần hoặc do thuốc gây ra.

Những biến chứng liên quan đến hệ thần kinh do bệnh mộng du gây ra hiện vẫn chưa được xác định cụ thể.  Tuy nhiên, mộng du vẫn được xem là căn bệnh nguy hiểm do người bệnh thường không kiểm soát được ý thức. Đồng thời những chấn thương xảy ra trong lúc mộng du có thể làm ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể.

Hoảng sợ khi ngủ

Người thường gặp phải tình trạng hoảng sợ về đêm có thể phát sinh từ hội chứng hoảng sợ khi ngủ. Những biểu hiện kèm theo là tình trạng phát âm to, vận động nhanh, có hoạt động thần kinh tự trị tăng cao. Triệu chứng cũng thường xảy ra trong 1/3 thời gian đầu của giấc ngủ đêm. Tương tự như mộng du, người mắc phải hội chứng này cũng không ghi nhớ ký ức trong lúc phát triển triệu chứng. 

Khi phát bệnh, họ có thể thức giấc một hoặc nhiều lần trong đêm, bắt đầu bằng kêu thét, hoảng sợ, và sau đó là tình trạng lo âu nhiều, tăng cử động cơ thể. Kèm theo đó là những hoạt động tăng cường ở hệ thần kinh tự trị (mạch đập nhanh, người bệnh thở gấp, đồng tử giãn, vã mồ hôi).

Những cơn hoảng sợ điển hình thường kéo dài trong khoảng 1 – 10 phút và khi chúng biến mất, người bệnh sẽ thiếp đi và không ghi nhớ về những gì mình đã làm.

Ác mộng khi ngủ

Tình trạng xuất hiện ác mộng khi ngủ thường xuyên sẽ ảnh hưởng lớn đến tâm lý của người bệnh. Không chỉ khiến tinh thần suy sụp, triệu chứng này còn khiến người bệnh có thể phát triển thành bệnh tâm thần mức độ nhẹ. Ác mộng thường xảy ra ở buổi đêm hoặc ngủ trưa. Trong khi gặp ác mộng, bạn có thể khóc, và nói nhảm, bạn cũng có thể nhớ hoặc không ghi nhớ các chi tiết của giấc mơ. Ác mộng sẽ gây ra các rối loạn cảm xúc do giấc mơ gây ra, từ đó người bệnh thường xuyên cảm thấy tâm trạng nặng nề, đau buồn, ám ảnh sợ hãi.

Chẩn đoán và điều trị rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Tình trạng rối loạn giấc ngủ không thực tổn do nhiều nguyên nhân gây ra. Tùy thuộc vào kết quả của chẩn đoán chuyên khoa mà bác sĩ sẽ là người đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Trước đó nếu bệnh nhân nghi ngờ các triệu chứng của rối loạn giấc ngủ, có thể căn cứ vào chẩn đoán lâm sàng để tìm hiểu rõ nguyên nhân cụ thể. Từ đó phương pháp điều trị được đáp ứng phù hợp với từng bệnh nhân.

Xét nghiệm chẩn đoán rối loạn giấc ngủ 

Để chẩn đoán bệnh rối loạn chất ngủ không thực tổn, đầu tiên bác sĩ sẽ thông qua những thăm khám lâm sàng thông thường. Đồng thời người bệnh được thăm khám về bệnh sử của bản thân và gia đình, tính chất công việc, cũng như sinh hoạt thường nhật để xác định rối loạn giấc ngủ do bệnh lý hay sinh lý. Sau đó các xét nghiệm cận lâm sàng được thực hiện để đánh giá chính xác hơn tình trạng bệnh lý của bệnh nhân: 

• Xét nghiệm công thức máu, sinh hóa máu thường quy

• Xét nghiệm chất ma túy trong nước tiểu: test nhanh 4 hoặc 5 chỉ số.

• Theo dõi điện não đồ, lưu huyết não, đồng thời siêu âm Dopller mạch máu não

• Theo dõi điện tâm đồ, X-quang tim phổi, chụp CT Scaner, MRI sọ não

• Trắc nghiệm tâm lý: Test Beck, thang DASS, Hamilton, Zung, thang đánh giá chỉ số chất lượng giấc ngủ PSQI, MMPI,….

• Cùng một số xét nghiệm chuyên khoa khác.
  

Phương pháp điều trị rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Sau những xét nghiệm chẩn đoán kể trên, bác sĩ điều trị sẽ tìm hiểu nguyên nhân của rối loạn giấc ngủ: do loạn thần, do rối loạn cảm xúc, hoặc do bệnh lý tâm căn, bệnh thực thể. Song song đó bệnh nhân được khai thác kỹ về nhân cách, sang chấn tâm lý, hoàn cảnh sống, hoàn cảnh phát sinh…

Điều trị mất ngủ không lạm dụng thuốc mà đồng thời kết hợp nhiều biện pháp như vệ sinh giấc ngủ, liệu pháp tâm lý, hóa dược. Trong đó vệ sinh giấc ngủ là những biện pháp cải thiện giấc ngủ và giới hạn các hành vi không tốt cho giấc ngủ. Hình thành những thói quen tốt giúp người bệnh ngủ ngon giấc mà không cần đến thuốc. 

• Bài viết chỉ đề cập đến các cách vệ sinh giấc ngủ đơn giản mà bệnh nhân có thể áp dụng tại nhà. Một số lời khuyên giúp cải thiện vệ sinh giấc ngủ là:

• Sắp xếp giờ ngủ theo thời khóa biểu nhất định, với lịch thức dậy đúng đều đặn trong suốt cả tuần. Thức khuya hay ngủ nướng đều là nguyên nhân gây rối loạn nhịp thức-ngủ sinh học tự nhiên.

• Trong buổi chiều, tối, bạn nên tránh xa chất kích thích gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương (như rượu, café, trà đặc, các loại vitamin B6, C…).

• Không nên ăn quá no, hoặc ăn thực phẩm quá mặn, quá ngọt, các loại thức ăn khó tiêu vào bữa tối. Thời gian ăn bữa tối tốt nhất trước giờ đi ngủ là từ 3-4 tiếng.

• Không xem ti vi nhiều giờ liền trước khi ngủ, đặc biệt là những chương trình có tính chất rùng rợn gây căng thẳng não bộ. Bạn cũng không nên trò chuyện quá lâu trên giường ngủ.

• Giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng, bạn phải cảm thấy thật sự thoải mái trước khi đi ngủ. Đồng thời làm việc kết hợp với nghỉ ngơi giải trí, rèn luyện thể thao hợp lý.

• Tuyệt đối không chơi thể thao nặng trong vòng 4 tiếng trước khi ngủ, hạn chế những bộ môn thể thao rung lắc ảnh hưởng đến hoạt động nghỉ của não bộ.

•  Không nên ngủ ngày nhiều, bạn chỉ nên ngủ khi thật sự thấy buồn ngủ và sẵn sàng cho giấc ngủ. Thời gian ngủ ngày tốt nhất không nên kéo dài quá 1 tiếng đồng hồ. 

• Bố trí không gian nghỉ ngơi phù hợp, phòng ngủ cần yên tĩnh, thoáng mát, nhiệt độ trung bình 25 độ C và độ ẩm từ 55 – 65%. Phòng ngủ chỉ nên dùng để ngủ, không nên dùng để làm việc cùng lúc.

• Vạch ra thời gian đi ngủ cụ thể mỗi đêm. Tốt hơn bạn nên thức dậy đúng giờ mỗi buổi sáng, nếu như bạn cảm thấy mệt mỏi, không nên nằm nán lại trên giường quá lâu.

• Sử dụng thuốc an thần, giải lo âu, chống trầm cảm theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, hay lạm dụng thuốc cho giấc ngủ hàng ngày sẽ ảnh hưởng đến gan, thận.

Những thông tin về chứng rối loạn giấc ngủ không thực tổn đã được cung cấp trong bài viết trên. Đây là căn bệnh tâm lý cơ bản có thể gây ra những ảnh hưởng đến thể chất nếu không được điều trị sớm. Vì thế bạn cần đảm bảo thăm khám càng sớm nếu có dấu hiệu mất ngủ hoặc mệt mỏi nói chung.

Bài viết liên quan: Đau đầu mất ngủ là bệnh gì? Cách khắc phục nhanh

Tin bài nên đọc

Định tâm An thần thang có nhờn thuốc không? Nhận định từ chuyên gia và người bệnh

Phản hồi của người bệnh về hiệu quả điều trị mất ngủ bài thuốc Định tâm An thần thang

Đọc ngay

VTV2 giới thiệu bài thuốc thảo dược ĐẶC TRỊ mất ngủ tốt nhất hiện nay

Nghệ sĩ Hương Dung chia sẻ kinh nghiệm KHỎI HẲN mất ngủ kinh niên