Khạc đờm màu trắng là dấu hiệu của bệnh gì và cách trị?

Hiện tượng khạc đờm màu trắng xảy ra phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu rõ nguyên nhân. Trong đó cần cảnh giác trước các vấn đề sức khỏe đáng lo ngại liên quan đến đường hô hấp như viêm phổi, viêm họng. Bài viết thông tin về vấn đề khạc đờm màu trắng là bệnh gì cùng cách đối phó với tình trạng này hiệu quả.

Nguyên nhân khạc đờm màu trắng

So với tình trạng ho có đờm xanh, đờm vàng thì khạc đờm màu trắng là thường gặp nhất, phản ánh tình trạng viêm nhiễm chưa đến mức nghiêm trọng. Khạc đờm là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm đẩy dịch nhầy ứ đọng ra ngoài. Đờm là chất nhầy đặc sánh được tiết ra từ đường hô hấp, tùy thuộc vào từng nguyên nhân và mức độ bệnh lý mà người bệnh sẽ xuất hiện đờm với độ đặc loãng và màu sắc khác nhau.

Ho khạc đờm màu trắng là triệu chứng cơ bản nhất, có thể là trắng trong hay trắng đục. Đây cũng là triệu chứng phổ biến của các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp. Nguyên nhân gây bệnh có thể phát sinh từ do virus, khi hệ miễn dịch của cơ thể nhận thấy các virus lạ xâm nhập, lập tức hệ hô hấp dưới của người bệnh sẽ giải phóng hỗn hợp gồm dịch tiết và các sản phẩm bài tiết để phòng vệ trước các xâm nhập độc hại vào cơ thể. 

Và tương tự trong những trường hợp viêm đường hô hấp trên do tác nhân virus gây ra như bệnh hen suyễn, viêm mũi xoang, cảm cúm, viêm họng.  Hoạt động kháng viêm tự nhiên của cơ thể sẽ tiết ra dịch viêm cùng với các sản phẩm dư thừa theo cơ chế tự chữa lành của cơ thể. Dịch tiết ra ban đầu không nhiều, nhưng nếu không được xử lý tốt chúng sẽ ứ đọng lại tạo thành loại dịch nhầy màu trắng trong và gây bí tắc đường hô hấp. Khí quản và phế quản có thể bị tắc nghẽn dịch nhầy không được thông thoáng, từ đó phát sinh các cơn ho.

Không hẳn đờm là dấu hiệu của bệnh, mà đây còn là phản ứng nhất thời khi bạn gặp phải các kích ứng từ môi trường. Đặc biệt ở những người có cơ địa nhạy cảm, có tiền sử dị ứng hoặc viêm mũi dị ứng sẽ tăng tiết dịch nhầy khi tiếp xúc với phấn hoa, bụi, hoặc không khí lạnh. Do niêm mạc mũi của đối tượng này tương đối nhạy cảm, nên khi tiếp xúc với những tác nhân trên, dịch đường hô hấp gần như được tăng lên ngay lập tức để tống thải dị nguyên ra ngoài. Người bị dị ứng thường có đờm hoặc nước mũi màu trắng trong và loãng, thường chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn.

Ngoài ra, hút thuốc lá cũng là nguyên nhân trực tiếp gây tăng tiết dịch đến phổi và phát sinh các dịch đờm nhầy. Những người hút thuốc lá trong thời gian dài có khả năng bị viêm màng nhầy nên họ luôn khó chịu với dịch đờm trong mũi và cổ họng. Tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn nếu bạn có thói quen hút thuốc lá, nghiện rượu bia và sử dụng chất kích thích cùng lúc.

Khạc ra đờm trắng còn là triệu chứng nhiễm trùng gây ra bởi các loại vi khuẩn, virus có hại. Một nguyên nhân sinh lý khác là do chức năng sinh lý của mũi và họng suy giảm tạo ra dịch đờm làm tắc nghẽn tại mũi và cổ họng. Các bệnh liên quan đến vách ngăn, vách ngăn bị lệch cũng sẽ gây rối loạn đến hệ thống lưu thông của đờm.

Nhìn chung tình trạng khạc đờm màu trắng không phải là triệu chứng nguy hiểm. Người bệnh không nên lo lắng, đây là phản xạ có lợi và đa số do virus nên bệnh sẽ thuyên giảm dần mà không cần điều trị bằng thuốc nếu bạn biết cách chăm sóc cơ thể tốt trong thời gian này.

Tình trạng khạc đờm màu trắng là bệnh gì?

Như đã đề cập, khạc ra đờm màu trắng là triệu chứng phổ biến cho thấy nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp trên và dưới do virus gây ra. Bệnh lý gây tăng tiết dịch nhầy , lâu ngày hệ thống hô hấp đọng dịch tiết và bạn phải phản xạ khạc đờm ra ngoài để loại bỏ chúng. Cụ thể, một số nguyên nhân gây ho đờm nhầy trắng gồm có:

Bệnh viêm phổi

Viêm phổi là căn bệnh gây ho có đờm phổ biến, đôi khi bệnh nhân sẽ không ho mà chỉ có triệu chứng thở khò khè do lượng đờm nhầy tắc nghẽn trong phổi. Nguyên nhân chủ yếu gây viêm phổi là do vi khuẩn, virus, hoặc nấm. Các tác nhân này có tác động đến tế bào nhu mô phổi, gây viêm và tổn thương niêm mạc phổi, niêm mạc phế nang. 

Dịch tiết ngày càng tăng và không được giải quyết tốt, người bệnh sẽ cảm thấy khó thở. Lúc này cơ thể sẽ bắt đầu phản ứng bằng cách tống đầy đờm ra ngoài, kết cấu chất đờm thường đặc, có màu trắng trong hoặc trắng đục. Ở những trường hợp viêm phổi cấp, đờm có khuynh hướng chuyển sang màu xanh hoặc vàng.

Bệnh cảm lạnh, nhiễm virus cúm

Cảm cúm và cảm lạnh thông thường đều có triệu chứng ho và phát sinh dịch đờm kèm theo tăng tiết dịch ở mũi. Tuy nhiên nếu bệnh do virus cúm gây ra, hoặc là cơn cảm lạnh thông thường thì bệnh nhân có thể tự khỏi sau 2 – 3 ngày. Tuy nhiên nếu bệnh do virus đường hô hấp gây ra, triệu chứng có nguy cơ tiến triển nghiêm trọng hơn nếu chúng phát triển lan rộng trong phổi.

Virus là tác nhân sinh làm cho đường hô hấp tiết rất nhiều dịch nhầy, nếu phổi hoặc cơ quan hô hấp trên và dưới bị nhiễm trùng thì dịch nhầy này có thể sẽ đổi màu. Các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong điều trị bệnh cảm lạnh, cảm cúm trong thời gian đầu để ngăn chặn sự phát triển lan rộng của chủng gây bệnh.

Dấu hiệu bệnh hen suyễn

Hen suyễn là căn bệnh mãn tính có đặc trưng là những cơn hen, không ho nhưng người bệnh thường hay thở khò khè do tác động của đờm. Bệnh hen suyễn làm tăng tiết dịch nhầy quá mức, bệnh nhân thường khạc ra đờm trắng hơi đục, khá loãng và diễn biến kéo dài thành từng cơn.

Bệnh gây co thắt cơ quanh đường dẫn khí, vì thế để phòng suy hô hấp thì bệnh nhân nên mang dự phòng các loại thuốc giãn phế quản để cắt cơn hen, các loại thuốc này cũng có tác dụng làm loãng đờm để giúp thông thoáng đường hô hấp. Nhóm thuốc trên có có tác dụng nhanh, tác dụng tạm thời, bạn chỉ cần xịt vào trong họng từ miệng hoặc dùng hít nhẹ sẽ nhận thấy tác dụng.

Bệnh COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính)

Phổi tắc nghẽn mãn tính là căn bệnh thường gặp phải ở những người nghiện hút thuốc lá, người thường xuyên tiếp xúc với không khí ô nhiễm và hóa chất độc hại… các tác nhân này gây ra những tổn hại nghiêm trọng mô phổi. Bệnh có thể xuất hiện những cơn ho nhưng không thường xuyên, tuy nhiên lúc nào người bệnh cũng sẽ cảm thấy vướng víu khó chịu vì có đờm ở cuống họng.

Phổi tăng tiết dịch kèm theo nhiều tế bào miễn dịch giúp bảo vệ nhu mô phổi khỏi sự tấn công của vi khuẩn. Tình trạng bệnh sẽ càng nghiêm trọng hơn khi vi khuẩn trong phổi lan rộng, lượng đờm sinh ngày càng nhiều. Khi mắc bệnh COPD, bệnh nhân cần được điều trị sớm và cai thuốc để phòng biến chứng suy tim, suy hô hấp có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Một số nguyên nhân khác 

Một số nguyên nhân gây đờm ít phổ biến hơn như ung thư phổi, hoặc bệnh lý trào ngược dạ dày. Trong đó ung thư phổi là nguy hiểm nhất, có thể nhận biết qua các cơn ho ồ ạt, trong dịch đờm trắng nhầy có lẫn máu. Ngược lại tình trạng khạc ra đờm trắng ở người bị trào ngược dạ dày thực quản thường không quá nghiêm trọng và có thể điều trị bằng các loại thuốc dạ dày đặc trị.  Ngoài ra triệu chứng này còn phổ biến ở những người gặp nhiều căng thẳng trong cuộc sống, kích thích thần kinh giải phóng nhiều hóa chất trung gian làm tăng tiết dịch.

Dù là bất kỳ nguyên nhân nào phát sinh dịch đờm thì người bệnh cũng không nên vì thế mà chủ quan với bệnh tật. Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng kèm theo biểu hiện sức khỏe bất thường, nghi ngờ nguy cơ bệnh lý nên hãy đến các cơ sở y tế để được khám cụ thể và tư vấn về phương pháp điều trị.

Các cách giúp giảm đờm trắng tại nhà

Để giảm tình trạng khạc đờm, bạn có thể áp dụng các phương pháp đơn giản là tận dụng nguyên dược liệu tự nhiên có tác dụng long đờm. Hình thức này sẽ cải thiện được triệu chứng đờm nhưng không dùng để điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan đến hệ hô hấp. Để giải quyết tình trạng vướng víu khó chịu do đờm, bạn có thể áp dụng các cách sau:

Gừng

Trong Đông Y lẫn Tây Y hiện đại đều ghi nhận gừng có đặc tính ấm, vị cay nóng, có tác dụng chữa bệnh hiệu quả. Gừng được tận dụng trong các bài thuốc chữa bệnh cảm lạnh, viêm họng, đồng thời giúp làm ấm phổi và đồng thời cải thiện tình trạng tắc nghẽn ở mũi. Bên cạnh đó, gừng còn có tác dụng làm tiêu đờm, kháng khuẩn và có đặc tính kháng virus, vi khuẩn tự nhiên. Đây cũng là nguyên liệu giúp bạn tăng cường hệ đề kháng để chủ động chống lại bệnh tật.

Để phát huy tác dụng long đờm hiệu quả trong cổ họng, người bệnh có thể áp dụng cách thức đơn giản nhất là thêm vài lát gừng cho vào nước nóng uống mỗi ngày. Hoặc kết hợp các nguyên liệu gừng, chanh và mật ong để uống buổi sáng giúp thông họng. Ngoài ra bạn có thể nhai gừng trực tiếp hoặc thêm gừng vào bữa ăn hàng ngày. Vị thuốc này đặc biệt có lợi đối với những người bị hen suyễn, cảm lạnh hoặc mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Hành tây

Hành tây có tác dụng cải thiện triệu chứng ho khạc ra đờm trắng rất hiệu quả. Nguyên liệu này không chỉ được dùng trong nấu ăn mà còn là một vị thuốc cải thiện đề kháng, tốt cho sức khỏe. Hành tây đặc biệt được biết đến với khả năng tiêu đờm. Nhờ có hiệu quả tính kháng khuẩn tốt mà hành tây đồng thời có thể ngăn chặn được phản ứng tiết đờm, kết hợp kháng vi khuẩn cải thiện cơn ho và nghẹt mũi.

Phương pháp chữa ho có đờm, long đờm bằng hành tây là cách chế biến đơn giản và rất đa dạng. Bằng cách ăn hành tây sống, hoặc thêm hành tây vào thực đơn ăn uống hàng ngày. Một bài thuốc chữa tình trạng đờm tắc nghẽn được áp dụng phổ biến là thái hành thành miếng mỏng, sau đó cho vào 1 chén mật ong và để qua đêm. Người bệnh sử dụng hành ngâm mật ong 3-4 lần một ngày sẽ nhận thấy đờm giảm rõ rệt.

Lá húng chanh

Trong Y học dân tộc, húng chanh là vị thuốc không thể thiếu dùng để trị ho có đờm và tiêu đờm. Húng chanh có vị hơi cay, tính ấm, chua nhẹ và rất thơm nhờ thành phần tinh dầu chủ yếu. Nhờ đó, bạn có thể sử dụng lá húng chanh để làm giảm chứng tắc nghẽn do đờm, đồng thời làm thông thoáng đường thở, giảm cơn ho.

Tinh dầu húng chanh có khả năng tăng đề kháng tự nhiên hiệu quả, đồng thời ức chế hoạt động của vi khuẩn đường hô hấp. Người lớn dùng lá húng chanh nhai tươi nguyên lá, mỗi ngày 2 – 3 lá húng chanh chữa bệnh. Đối với trẻ em, cách trị đờm bằng húng chanh cơ bản nhất là hấp cách thủy húng chanh với mật ong. Sau đó dùng phần nước lá húng chanh cho trẻ uống giúp tiêu đờm. Có thể thay thế mật ong bằng đường phèn với những trẻ dưới 2 tuổi.

Cam thảo

Cam thảo là một vị thuốc quý trong Đông Y, thảo dược này có tác dụng bồi bổ sức khỏe và giúp tiêu đờm hiệu quả. Trong đó, công dụng chính của cam thảo là chống viêm, chứng cảm cúm, làm ấm ngũ tạng. Đồng thời cam thảo cũng có tác dụng long đờm, loãng dịch nhầy trong đường hô hấp tốt.

Cam thảo cũng là vị thuốc khuyến khích dùng nhiều cho người bệnh hen suyễn và phổi tắc nghẽn mạn tính. Hiệu quả làm loãng đờm của vị thuốc này có tác dụng nhanh, giúp người bệnh dễ thở hơn. Bạn sử dụng 2 – 3 lát cam thảo hãm cùng với nước nóng uống vào buổi sáng, hoặc ngậm miếng cam thảo khô đến khi cam thảo còn vị nhạt là được.

Các bài thuốc trên sẽ phát huy hiệu quả trong 2 – 3 ngày. Sau thời gian này, nếu phổi bạn vẫn tiết nhiều dịch, ho khạc ra đờm trắng đặc, hoặc chuyển xanh vàng, kèm cảm giác khó thở, mệt mỏi, sốt cao thì ngay lập tức nên đến cơ sở y tế để khám và điều trị. Ở giai đoạn bệnh nặng, bạn sẽ được chỉ định làm kháng sinh đồ nếu tác nhân là vi khuẩn từ đó chọn loại kháng sinh chữa bệnh phù hợp.

Chăm sóc đúng cách hỗ trợ long đờm 

Khi lượng đờm nhầy phát sinh ngày một nhiều, bạn cần thực hiện các biện pháp loại bỏ bớt chúng để tránh tạo điều kiện cho vi khuẩn phát sinh. Những phương pháp long đờm hiệu quả, đơn giản bạn có thể áp dụng là:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm loãng dịch mũi và vệ sinh mũi sạch hơn, từ đó giảm hoạt động tiết dịch ở hệ hô hấp.

• Vỗ rung lồng ngực theo hướng từ dưới lên trên để long đờm, đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ vì phương pháp vỗ rung sẽ giúp kích thích dịch đờm trắng di chuyển lên họng để bé dễ khạc hơn.

• Tăng cường bổ sung các vitamin, dùng thêm các loại trái cây, thực phẩm có nhiều chất xơ giúp nâng cao sức đề kháng như cam, quýt, bưởi …

• Uống đủ nước cũng giúp làm loãng đờm, tránh được tình trạng chất nhầy bị vón cục. Trung bình mỗi ngày bạn cần uống khoảng 2 – 2,5L nước.

• Trong thời gian bệnh, bạn không nên uống sữa, trà, cà phê … các chất này sẽ làm tăng kích thích dịch nhầy lên màng phổi.

• Thực hiện các bài tập vận động nhẹ nhàng để cơ chế hoạt động của hệ thống hô hấp diễn ra bình thường, đồng thời tăng cường đề kháng cho cơ thể.

• Giữ ấm cơ thể trong thời tiết lạnh và hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, môi trường ô nhiễm hay các hóa chất có nguy cơ kích thích dị ứng.

• Sử dụng các loại thuốc có khả năng long đờm như: Acetylcystein, Ambroxol, Bromhexin… khi sử dụng các nhóm thuốc này bạn cần cung cấp nước nhiều hơn dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

• Áp dụng xông mũi họng bằng nước nóng hoặc máy khí dung. Có thể kết hợp cùng tinh dầu sả, tinh dầu bưởi, tinh dầu khuynh diệp… để làm ấm cơ thể.

• Không tự ý sử dụng thuốc điều trị nếu chưa nhận được sự cho phép của bác sĩ.

• Cần thăm khám chuyên khoa nên như ho đờm ngày một nặng, đờm chuyển dần từ trắng trong sang trắng đục, rồi sang màu xanh hoặc dính máu.

Ho khạc đờm màu trắng là triệu chứng mà bạn có thể kiểm soát tại nhà bằng những cách chăm sóc đơn giản. Tuy nhiên bạn cũng không nên chủ quan vì đây cũng có thể là dấu hiệu của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản, hen phế quản, áp xe phổi, ung thư phổi… Hi vọng những thông tin trên đã giúp bạn có những kiến thức bổ ích để chủ động chăm sóc và phòng tránh khi xuất hiện tình trạng này.

Bài viết liên quan: Các loại thuốc tây trị ho có đờm hiệu quả cho người lớn