Vô sinh thứ phát là gì? Nguyên nhân, cách điều trị

Vô sinh thứ phát là tình trạng tương đối phổ biến hiện nay. Tuy nhiên nhiều cặp vợ chồng vẫn còn chủ quan với nó bởi trước đó họ đã từng có em bé. Tùy thuộc vào nhóm nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ cân nhắc giải pháp điều trị phù hợp nhất.

Vô sinh thứ phát là gì?

Đa số các cặp vợ chồng đều yên tâm về sức khỏe sinh sản sau khi đã từng có em bé. Tuy nhiên, hiện nay, không ít người vẫn gặp phải tình trạng vô sinh thứ phát.

Vô sinh thứ phát là thuật ngữ đề cập đến tình trạng các cặp vợ chồng không thể thụ thai được dù quan hệ tình dục thường xuyên và không dùng biện pháp tránh thai. Đồng thời, điều đặc biệt ở đây là trước đó họ đã từng có em bé (bao gồm cả trường hợp sinh nở và sảy thai).

Hiện nay, tỷ lệ vô sinh thứ phát đang ngày càng gia tăng và là vấn đề đáng báo động. Nó không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Thêm vào đó, tình trạng này còn chi phối đến yếu tố tinh thần, tình cảm của các cặp vợ chồng.

Nguyên nhân gây vô sinh thứ phát

Vô sinh thứ phát có thể bắt nguồn từ người vợ hoặc người chồng hay từ cả 2 người. Trong đó khoảng 1/3 trường hợp bắt nguồn từ nam giới và 1/3 bắt nguồn từ phụ nữ. Và 1/3 còn lại nguyên nhân là do sự kết hợp của nhiều yếu tố hoặc chưa được xác định rõ ràng.

Nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nam và nữ giới sẽ có sự khác nhau rõ rệt. Cụ thể như sau:

1. Đối với nữ giới

Có nhiều nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nữ giới, bao gồm:

– Số lượng và chất lượng trứng:

Phụ nữ vốn dĩ có nguồn trứng hạn chế và sau quá trình sinh nở thì trứng mới cũng sẽ không thể tạo ra nữa. Đặc biệt sau tuổi 40 thì số lượng trứng còn lại trong buồng trứng giảm rõ rệt. Trong đó trứng còn có nguy cơ gặp phải các vấn đề về nhiễm sắc thể.

Còn với nữ giới không phải lo ngại vấn đề tuổi tác thì có nhiều lý do khác cũng có thể khiến số lượng và chất lượng trứng giảm. Phải kể đến như bệnh tự miễn hay di truyền, phẫu thuật, xạ trị trước đó.

– Vấn đề về ống dẫn trứng:

Ống dẫn trứng làm nhiệm vụ mang trứng từ buồng trứng tới tử cung. Trường hợp ống dẫn trứng bị tắc do nhiều trùng vùng chậu có thể trực tiếp ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nữ giới.

– Các vấn đề về tử cung.

Trong nhiều trường hợp, bất thường xuất hiện ở tử cung có thể là nguyên nhân gây vô sinh thứ phát. Nhất là sẹo xảy ra trong quá trình nong, nạo hay sinh mổ có thể tạo ra các chất kết dính trong tử cung. Từ đó gây cản trở cho việc mang thai.

Ngoài ra, u xơ tử cung hay polyp (các khối u lành tính) phát triển bên trong tử cung cũng có thể làm mất thai. Lúc này nhau thai bị giữ lại rất dễ gây nhiễm trùng và sẹo tử cung.

– Lạc nội mạc tử cung:

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng các mô phát triển bên trong tử cung xuất hiện ở những nơi khác trong cơ thể. Thường gặp nhất là trên buồng trứng hay bề mặt ruột. Đây có thể là nguyên nhân phổ biến nhưng không phải tất cả các trường hợp bị lạc nội mạc tử cung đều dẫn đến vô sinh.

– Hội chứng buồng trứng đa nang:

Đây là một rối loạn nội tiết tố. Đặc trưng bởi chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc kéo dài hơn bình thường. Nữ giới mắc hội chứng này sẽ có quá nhiều nội tiết tố nam. Đồng thời buồng trứng không thể phóng trứng thường xuyên.

– Tăng cân hoặc một số thay đổi trong lối sống:

Tăng cân có thể dẫn đến tình trạng rối loạn chức năng buồng trứng ở một số nữ giới. Ngoài ra, việc ăn kiêng hay sử dụng một số loại thuốc cũng có thể gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.

2. Đối với nam giới

Dưới đây là một số nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nam giới:

– Giảm mức testosterone:

Testosterone là nội tiết tố nam rất quan trọng với quá trình sản xuất tinh trùng. Nồng độ Testosterone suy giảm có thể là do lão hóa, tổn thương các cơ quan sinh dục hoặc tiết niệu hay do một số vấn đề bệnh lý khác.

– Giãn tĩnh mạch tinh hoàn:

Bệnh lý này đặc trưng bởi tình trạng phình to của các tĩnh mạch trong bìu hay bao da bọc tinh hoàn. Đây là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng sản xuất ít tinh trừng và vô sinh thứ phát ở nam giới. Thống kê cho thấy, có khoảng 30% nam giới bị vô sinh do giãn tĩnh mạch tinh hoàn.

– Tinh dịch kém chất lượng:

Tinh dịch chính là chất lỏng có chứa tinh trùng. Khoảng sau 40 tuổi thì chất lượng tinh dịch của nam giới sẽ có xu hướng giảm. Chính điều này cũng ảnh hưởng rất nhiều đến chức năng sinh sản.

– Phì đại tuyến tiền liệt:

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt có thể khiến cho số lượng tinh trùng giảm xuống. Hơn nữa còn cản trở quá trình xuất tinh bình thường. Từ đó có thể gây ra tình trạng vô sinh thứ phát.

– Cắt bỏ tuyến tiền liệt:

Trong một số trường hợp, nam giới có thể phải thực hiện phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Thường là để điều trị ung thư hoặc một số vấn đề bệnh lý nghiêm trọng. Tuyến tiền liệt bị cắt bỏ có thể khiến cho tinh dịch chảy ngược.

– Sử dụng thuốc:

Một số loại thuốc điều trị có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng và chất lượng tinh trùng của nam giới. Đặc biệt nhất là nhóm thuốc kháng sinh hay thuốc điều trị huyết áp.

Ngoài ra, việc sử dụng chất bôi trơn tình dục hay tiếp xúc với một số hóa chất cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nam giới. Thêm vào đó việc tăng cân quá mức cũng có thể là lý do. Bởi nó khiến cho mức testosterone giảm xuống và mức estrogen tăng lên.

Chẩn đoán vô sinh thứ phát

Nếu bạn nghi ngờ bị vô sinh thứ phát, hãy chủ động thăm khám bác sĩ. Việc đánh giá sớm là rất quan trọng để đảm bảo rằng có nhiều lựa chọn điều trị nếu không may mắc bệnh.

Bác sĩ sẽ tiến hành xem xét bệnh sử của cả người vợ và người chồng. Từ đó xác định xem có xuất hiện những thay đổi bất thường so với lần mang thai trước hay không.

Với nữ giới bác sĩ có thể hỏi xem bạn có trải trải qua chu kỳ kinh nguyệt không đều không? Từ đó giúp xem xét việc sản xuất trứng và rụng trứng có diễn ra bình thường không.

Còn đối với nam giới, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh tuyến giáp, ung thư, tuyến tiền liệt. Đồng thời xem xét các tình trạng liên quan tới tuổi tác có ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng tinh trùng không.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ thảo luận với các cặp vợ chồng về việc thực hiện một số xét nghiệm. Với nữ giới có thể là chụp X-quang tử cung nhằm kiểm tra sẹo hay các bất thường. Còn với nam giới thì bác sĩ có thể yêu cầu phân tích tinh dịch.

Các giải pháp điều trị bệnh vô sinh thứ phát

Đối với bệnh vô sinh thứ phát, tùy thuộc vào nhóm nguyên nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định giải pháp điều trị phù hợp. Cần nghiêm túc tuân thủ chỉ định để có thể nhận được kết quả tốt nhất.

1. Sử dụng thuốc

Bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc để điều trị các bệnh lý gây suy giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới. Ngoài ra, nữ giới bị buồng trứng đa nang cũng có thể được hỗ trợ điều trị bằng thuốc.

Trường hợp nữ giới bị rối loạn phóng noãn, bác sĩ có thể chỉ định thuốc clomiphene và letrozole để gây rụng trứng. Còn với nam giới, các chất chống oxy hóa hay chất bổ sung chống lão hóa cũng có thể làm tăng khả năng sinh sản. Bên cạnh đó, điều trị bằng thuốc cũng có thể cải thiện chất lượng tinh dịch.

2. Phẫu thuật

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cần đến phẫu thuật. Một số thủ thuật phẫu thuật sẽ đáp ứng tốt trong điều trị u xơ tử cung, sẹo tử cung hay lạc nội mạc tử cung tiến triển. Trong đó, nhiều thủ thuật được thực hiện xâm lấn tối thiểu.

Nội soi tử cung sẽ được dùng trong chẩn đoán và điều trị các bất thường ở tử cung. Điển hình như polyp hay lạc nội mạc tử cung. Còn nội soi ổ bụng là giải pháp giúp chẩn đoán vô sinh thứ phát khi các giải pháp khác không thành công. 

3. Bơm tinh trùng vào buồng tử cung

Đây là một phương pháp được ưu tiên thực hiện với các trường hợp vô sinh thứ phát. Bởi nó có thể giúp tiết kiệm thời gian cũng như chi phí điều trị. Hơn nữa hiệu quả cũng tương đối cao.

Hiện nay, việc điều trị vô sinh thứ phát bằng cách bơm tinh trùng vào buồng tử cung đã được thực hiện tại cơ sở y tế. Đặc biệt là nó giúp nhiều cặp vợ chồng có em bé trở lại sau khi bị vô sinh thứ phát.

4. Thụ tinh trong ống nghiệm

Đây là giải pháp điều trị mang đến hiệu quả rất tốt nhất trong điều trị vô sinh nói chung và vô sinh thứ phát nói riêng. Thụ tinh trong ống nghiệm trải qua một số giai đoạn tiến hành như sau:

• Tiêm thuốc hằng ngày để kích thích buồng trứng
• Tiến hành thủ tục phẫu thuật để lấy trứng
• Thụ tinh trứng trong phòng thí nghiệm để tạo phôi
• Phát triển phôi trong phòng thí nghiệm và chuyển phôi vào tử cung

Mặc dù có thể mang lại hiệu quả điều trị rất tốt tuy nhiên thụ tinh trong ống nghiệm lại có chi phí rất đắt đỏ. Mỗi lần điều trị dao động khoảng từ 60 – 100 triệu đồng. Tùy thuộc vào từng trường hợp và từng đơn vị y tế mà chi phí có thể còn cao hơn nữa.

5. Mang thai hộ

Đây cũng được cho là một trong những cách điều trị hiệu quả với một số trường hợp cụ thể. Ví dụ như những cặp vợ chồng không có tinh trùng, nữ giới bị suy giảm chức năng buồng trứng dẫn đến không còn trứng hay đang điều trị ung thư phụ khoa.

Tuy nhiên việc mang thai hộ cần đảm bảo rất nhiều mặt về cả sức khỏe và pháp lý. Hiện nay ở Việt Nam, giải pháp này vẫn chưa diễn ra phổ biến.

Biện pháp phòng ngừa vô sinh thứ phát

Bệnh vô sinh thứ phát đang ngày càng trở nên phổ biến. Nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn là mối đe dọa đến đời sống tinh thần của các cặp vợ chồng. Tốt nhất nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ chức năng sinh sản.

Dưới đây là một số vấn đề cần đặc biệt lưu ý:

• Nữ giới được khuyến khích là nên mang thai trước 35 tuổi. Chú ý khoảng cách giữa 2 lần sinh con nằm trong khoảng từ  3 – 5 năm.
• Nên chủ động thăm khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/ lần kể cả trong trường hợp không có các dấu hiệu bất thường.
• Trường hợp gặp phải các dấu hiệu viêm nhiễm vùng kín bất thường cần sớm thăm khám và điều trị dứt điểm.
• Tránh tình trạng nạo hay hút thai. Trường hợp không còn lựa chọn khác thì cần chú ý lựa chọn tiến hành ở cơ sở y tế uy tín.
• Vệ sinh vùng kín đúng cách, tuyệt đối không tự ý thụt rửa vào sâu bên trong khi bác sĩ không chỉ định.
• Quan hệ tình dục an toàn, hạn chế hút thuốc lá, uống rượu bia. Đồng thời tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, kim loại nặng, thuốc trừ sâu.
• Đối với nam giới nếu nhận thấy dấu hiệu bệnh lý cũng cần chú ý thăm khám để được bác sĩ hướng dẫn điều trị. Nhất là các bệnh trực tiếp ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
• Cả nam và nữ giới đều cần chú ý ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Nên dành thời gian cho các hoạt động thể chất mỗi ngày để nâng cao sức khỏe.

Vô sinh thứ phát ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như hạnh phúc gia đình. Vì vậy, sau khoảng 12 tháng quan hệ thường xuyên và không dùng biện pháp tránh thai nhưng vẫn không có em bé (mặc dù trước đó người vợ đã từng mang thai) thì tốt nhất nên chủ động thăm khám bác sĩ kịp thời.

Có thể bạn quan tâm:

• Các bài tập yoga cho người vô sinh hiếm muộn
• Uống sữa đậu nành nhiều có bị vô sinh không?