Viêm VA cấp tính và giải pháp điều trị

Bác sĩ phụ trách

BÁC SĨ PHAN ĐÌNH LONG

Cố vấn Chuyên môn

Viêm VA cấp tính đề cập đến tình trạng viêm cấp ở tổ chức lympho nằm phía sau vòm miệng. Bệnh thường xảy ra ở trẻ từ 6 tháng đến 7 tuổi. Điều trị bệnh lý này chủ yếu là cải thiện triệu chứng, nâng cao thể trạng và sử dụng kháng sinh trong trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn.

viêm va cấp
Viêm VA cấp là bệnh viêm nhiễm hô hấp trên thường gặp ở trẻ nhỏ

VA là gì?

VA (Vegetations Adenoides) là tổ chức lympho (mô bạch huyết) nằm phía sau vòm miệng – nơi tiếp giáp giữa mũi và họng. VA có chức năng tương tự như amidan nhưng không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Khi vi khuẩn và virus xâm nhập, VA sẽ tiến hành sàng lọc các virus và vi khuẩn có hại. Sau đó cơ quan này sẽ tạo kháng thể nhằm ức chế tác nhân gây hại và ngăn ngừa viêm nhiễm đường hô hấp. VA chỉ hoạt động trong những năm đầu đời và có xu hướng giảm kích thước khi trưởng thành.

Viêm VA cấp tính & Dấu hiệu nhận biết

Viêm VA cấp (sùi vòm mũi họng) là thuật ngữ đề cập đến tình trạng viêm cấp tính xảy ra ở tổ chức lympho nằm phía sau vòm miệng. Bệnh thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 7 tuổi nhưng cũng có thể xảy ra ở các trẻ lớn hơn. So với viêm VA mãn tính, bệnh ở giai đoạn cấp tính thường gây ra các triệu chứng đột ngột và có mức độ nặng nề.

viêm va cấp
Tình trạng viêm ở VA có thể làm tăng thân nhiệt, mệt mỏi, khó thở, nghẹt mũi và chán ăn

– Triệu chứng toàn thân:

  • Tình trạng sốt khởi phát đột ngột, có thể sốt đến 40 độ C
  • Trẻ mệt mỏi, ăn kém hoặc bỏ bú
  • Một số trẻ có thể bị tiêu chảy và buồn nôn

– Triệu chứng cơ năng:

  • Chảy nước mũi ra phía sau vòm họng, ban đầu có màu trắng trong sau chuyển thành trắng đục.
  • Ngạt mũi khiến trẻ khó khăn khi bú, khó thở và phải thở bằng miệng
  • Sau 1 – 2 ngày, trẻ bắt đầu ho do dịch mũi ứ đọng ở cổ họng.
  • Hơi thở có mùi hôi
  • Nghe kém
  • Ù tai
  • Trẻ lớn hơn có thể ngáy khi ngủ

– Triệu chứng thực thể:

  • Sờ vào góc hàm nhận thấy có hiện tượng nổi hạch nhỏ, ấn vào thấy hơi đau nhẹ
  • Cổ họng bị đỏ, có phủ lớp nhầy vàng hoặc trắng

Các triệu chứng thực thể của viêm VA cấp chỉ được quan sát rõ khi thăm khám. Vì vậy nếu quan sát bằng mắt thường, bạn có thể nhầm lẫn bệnh với viêm họng hoặc viêm amidan.

Nguyên nhân gây bệnh viêm VA cấp

VA có thể bị viêm do sự xâm nhập của một số virus và vi khuẩn như:

viêm va cấp
Rhinovirus là nguyên nhân chủ yếu gây ra nhiễm trùng VA cấp tính
  • Virus: Rhinovirus, Myxovirus, Adenovirus,…
  • Vi khuẩn: Haemophilus influenzae, tụ cầu vàng và liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A,…

Bệnh viêm VA cấp tính thường khởi sau khi trẻ bị viêm mũi họng (bệnh cảm lạnh).

Viêm VA cấp tính có nguy hiểm không?

Viêm VA cấp là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ. Mặc dù không có mức độ quá nghiêm trọng nhưng các triệu chứng của bệnh có thể khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn, sụt cân và suy giảm hệ miễn dịch.

Trong trường hợp không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn VA mãn tính (VA quá phát). VA quá phát có thể gây nghẹt mũi kéo dài, dẫn đến tình trạng thở bằng miệng, ngáy to hoặc thậm chí là ngưng thở khi ngủ. Khác với giai đoạn cấp tính, VA quá phát thường được điều trị bằng cách can thiệp ngoại khoa (nạo VA).

viêm va cấp
Viêm VA cấp có thể gây tắc vòi nhĩ và làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa

Ngoài ra, bệnh viêm VA cấp tính còn có thể gây ra một số biến chứng khác như:

  • Viêm tai giữa: Là biến chứng thường gặp nhất của bệnh lý này. Tình trạng viêm ở VA có thể làm tắc vòi nhĩ và gây viêm ở ống tai giữa.
  • Viêm mũi họng: Viêm VA kéo dài có thể khiến VA bị phì đại, gây cản trở quá trình hô hấp và làm phát sinh tình trạng nghẹt mũi. Nghẹt mũi khiến dịch tiết không thoát được ra bên ngoài mà đọng lại ở hốc mũi, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập, gây nhiễm trùng.
  • Viêm xoang: Ngoài ra, tình trạng phì đại VA còn làm ngưng trệ quá trình dẫn lưu dịch và gây ra tình trạng viêm ở các mô loét xoang.

Bên cạnh đó, bệnh còn có thể làm phát sinh các biến chứng xa như:

  • Viêm đường ruột
  • Viêm phế quản
  • Viêm thanh khí phế quản
  • Trẻ kém thông minh do thở kém và nghe kém
  • Ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ
  • Viêm ổ mắt

Chẩn đoán bệnh viêm VA cấp tính

Viêm VA cấp tính có thể bị nhầm lẫn với viêm amidan, viêm xoang và một số bệnh lý hô hấp khác. Do đó trước khi điều trị, bạn nên đưa trẻ đến bệnh viện để thực hiện các chẩn đoán sau:

Viêm VA Cấp Tính
Cần chẩn đoán phân biệt ngạt mũi do viêm VA và ngạt mũi do viêm xoang, polyp cửa mũi sau,…
  • Thăm khám lâm sàng (triệu chứng toàn thân và cơ năng)
  • Khám họng, tai và nội soi vùng mũi sau
  • Xét nghiệm công thức máu
  • Chẩn đoán phân biệt (trẻ có VA to những không bị viêm, ngạt mũi do lệch vách ngăn/ viêm xoang, áp xe thành sau họng, polyp cửa mũi sau,…)

Giải pháp điều trị cho bệnh viêm VA cấp tính

Đối với bệnh viêm VA ở giai đoạn cấp, điều trị chủ yếu là kiểm soát triệu chứng và nâng cao hệ miễn dịch. Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định dùng kháng sinh.

1. Điều trị y tế

Các loại thuốc thường được dùng để điều trị viêm VA cấp tính, bao gồm:

Viêm VA Cấp Tính
Thuốc khí dung mũi chứa corticoid và kháng sinh được chỉ định để giảm phù nề và sưng viêm ở VA
  • Thuốc nhỏ mũi sát trùng nhẹ (Argyron 1%, Ephedrin 1%)
  • Thuốc dạng khí dung mũi có chứa kháng sinh và corticoid
  • Thuốc giảm đau hạ sốt (Paracetamol)
  • Kháng sinh toàn thân (loại kháng sinh được chỉ định dựa vào nhóm vi khuẩn gây nhiễm trùng)

Với những trường hợp viêm VA cấp kéo dài gây tụ mủ, bác sĩ có thể loại mủ kết hợp với kháng sinh liều cao và nạo VA. Tuy nhiên rất ít trường hợp gặp phải tình trạng này.

2. Biện pháp chăm sóc

Trong thời gian điều trị viêm VA cấp, bạn cần kết hợp việc sử dụng thuốc với các biện pháp chăm sóc tại nhà như sau:

  • Thường xuyên vệ sinh mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý để làm thông thoáng đường thở và loại bỏ dịch tiết hô hấp bên trong hốc mũi.
  • Cho trẻ xông hơi và tắm với nước ấm có thể cải thiện chức năng hô hấp và giảm ngạt mũi đáng kể.
  • Nếu trẻ ho nhiều do đờm ứ ở cổ họng, bạn có thể pha nước mật ong ấm, trà nghệ, nước chanh gừng,… cho trẻ uống.
  • Nên phối hợp việc dùng thuốc giảm đau với các biện pháp hạ thân nhiệt an toàn như tắm nước mát, chườm khăn, giữ không gian sống thông thoáng,…
  • Cho trẻ uống nhiều nước trong thời điều trị, đồng thời khuyến khích trẻ ăn uống đầy đủ nhằm nâng đỡ thể trạng và tăng cường chức năng miễn dịch.

Bị viêm VA cấp tính có nên nạo VA hay không?

Nạo VA thường được chỉ định cho trẻ bị viêm VA quá phát (mãn tính). Tuy nhiên phương pháp này cũng có thể được chỉ định cho viêm VA cấp trong những trường hợp sau:

  • Bệnh tái phát nhiều lần (khoảng 5 – 6 lần trong vòng 1 năm)
  • Viêm VA gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm họng, viêm amidan, viêm xoang,…

Nạo VA là thủ thuật ngoại khoa đơn giản và ít gây biến chứng. Tuy nhiên VA là cơ quan miễn dịch của trẻ, có vai trò tiêu diệt vi khuẩn gây hại và ngăn ngừa viêm nhiễm đường hô hấp dưới. Nạo bỏ VA khi không cần thiết có thể khiến trẻ giảm chức năng đề kháng và có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm.

Do đó bạn chỉ nên cho trẻ can thiệp ngoại khoa khi không có đáp ứng với điều trị bảo tồn hoặc khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Biện pháp phòng ngừa viêm VA cho trẻ nhỏ

Viêm VA tái phát nhiều lần có thể dẫn đến viêm VA quá phát và phì đại VA. Do đó phụ huynh nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ sức khỏe cho con trẻ.

Viêm VA Cấp Tính
Cho trẻ ăn uống điều độ nhằm nâng cao miễn dịch và giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm hô hấp

Các biện pháp phòng ngừa viêm VA, bao gồm:

  • Nâng cao thể trạng và hệ miễn dịch của trẻ bằng cách ăn uống khoa học và khuyến khích trẻ vận động thường xuyên.
  • Cho trẻ chích ngừa và thăm khám định kỳ 6 tháng/ lần.
  • Giữ ấm cho trẻ khi thời tiết thay đổi đột ngột.
  • Tránh để trẻ tiếp xúc với người mắc bệnh truyền nhiễm.
  • Hạn chế đưa trẻ ra ngoài trời khi đang có dịch bệnh bùng phát.
  • Hướng dẫn trẻ vệ sinh tay thường xuyên.
  • Cần điều trị cảm lạnh đúng cách để giảm nguy cơ tái phát viêm VA.
  • Với trẻ lớn, nên cho trẻ chải răng 2 lần/ ngày và súc miệng với nước muối thường xuyên.
  • Rửa mũi cho trẻ 2 – 3 lần/ tuần, đồng thời thường xuyên sử dụng dung dịch rửa tai để tránh tình trạng tắc nghẽn vòi nhĩ.

Viêm VA cấp tính thường có đáp ứng tốt khi được điều trị và chăm sóc kịp thời. Bên cạnh đó, phụ huynh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của con trẻ.

Ngày đăng 10:43 - 16/06/2022 - Cập nhật lúc: 15:12 - 08/02/2023
Chia sẻ:
Cắt amidan có phải nằm viện không, có cần người thân đi cùng?
Hầu hết bệnh nhân cắt amidan đều lo lắng sẽ bị đau sau khi thực hiện. Vậy cắt amidan có phải nằm viện không? Người bệnh có cần người thân…
Viêm VA có lây không ? Viêm VA có lây không? Cách phòng ngừa hiệu quả

Viêm VA là một trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ em trong mùa lạnh. Những triệu chứng của…

Viêm VA cấp tính và giải pháp điều trị

Viêm VA cấp tính đề cập đến tình trạng viêm cấp ở tổ chức lympho nằm phía sau vòm miệng.…

Viêm VA quá phát là gì và cách điều trị?

Viêm VA quá phát khiến người bệnh cảm thấy khó thở, ngạt mũi, ứ dịch và khó thở. Bệnh gây…

Nhận biết viêm VA độ 1-2-3-4 và cách khắc phục

Viêm VA độ 1-2-3-4 là tình trạng quá phát khiến VA phì đại (gia tăng kích thước), ảnh hưởng đến…

Nạo VA là gì, khi nào được chỉ định và thông tin cần biết

Nạo VA là thủ thuật ngoại khoa được chỉ định trong trường hợp viêm VA tái phát nhiều lần hoặc…

Giải đáp thắc mắc của độc giả cùng chuyên gia của chúng tôi!

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Chia sẻ
Bỏ qua