Viêm tai giữa mạn tính là gì? Thông tin cần biết

Bệnh viêm tai giữa là một trong những bệnh lý về tai phổ biến nhất hiện nay. Trong đó, viêm tai giữa mạn tính là giai đoạn bệnh nghiêm trọng với nhiều triệu chứng phức tạp, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm tai giữa mạn tính là gì?

Viêm tai giữa là căn bệnh có thể xảy ra ở mọi đối tượng từ người lớn cho đến trẻ em. Trong đó, bệnh viêm tai giữa mạn tính là tình trạng nhiễm trùng khá nghiêm trọng, các triệu chứng kéo dài dai dẳng trên 12 tuần, tái đi tái lại nhiều lần và diễn tiến từ cấp tính sang mạn tính với mức độ nặng tăng dần theo thời gian, thậm chí gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng đến sức khỏe và cả tính mạng của người bệnh. 

Trước khi bị viêm tai giữa mạn tính, người bệnh sẽ trải qua giai đoạn viêm tai giữa cấp tính với các triệu chứng có mức độ nhẹ. Tuy nhiên, nếu sau một thời gian dài điều trị nội khoa không hiệu quả, các triệu chứng ngày càng nặng và có nguy cơ gây thủng màng nhĩ, chảy dịch trong tai, tổn thương xương chủm hay phù nề niêm mạc tai giữa… thì sẽ chuyển sang mạn tính khó chữa trị hơn. 

Theo các chuyên gia, bệnh viêm tai giữa mạn tính được chia làm 2 dạng chính gồm:

• Viêm tai giữa mạn tính dịch nhầy: Tình trạng này chủ yếu xuất hiện ở trẻ em từ 3 – 8 tuổi với các dấu hiệu lâm sàng là chảy dịch bên trong tai. Nếu không được vệ sinh, chăm sóc lau tai sạch sẽ và bôi thuốc sẽ dễ tạo thành dịch mủ, không nặng mùi và thính lực vẫn bình thường. 
• Viêm tai giữa mạn tính chảy mủ mạn tính: Đây là một dạng viêm tai giữa do nhiễm khuẩn và gây ra những tổn thương trong hệ thống cơ xương, sọ não hay hệ thần kinh như viêm màng não, viêm tắc xoang tĩnh mạch bên, áp xe tiểu não, nhiễm khuẩn huyết… Xuất hiện mủ đặc, có mùi, màu hơi xanh và có thể xuất hiện cholesteatoma gây ra tình trạng nhiễm trùng tái phát. Bệnh ở thể này rất khó điều trị và kèm theo một số các triệu chứng như suy giảm thính lực, đau nhức dữ dội trong tai và nặng đầu…
• Viêm tai giữa mạn tính hồi viêm: Thể bệnh này gây ra tình trạng nhiễm trùng bên trong tai ngày càng nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, kèm theo một số triệu chứng như hoa mắt, ù tai, chóng mặt, sốt cao, co giật, thính lực kém, đau tai dữ dội, người bệnh hốc hác, ăn ngủ kém, suy nhược…

Các triệu chứng nhận biết bệnh viêm tai giữa mạn tính

Viêm tai giữa mạn tính là tình trạng viêm nhiễm nặng xuất hiện ở khu vực giữa tai và nằm phía sau màng nhĩ. Để nhận biết nhanh các triệu chứng bệnh viêm tai giữa mạn tính, bạn có thể dựa vào các dấu hiệu sau:

• Đau nhức dữ dội bên trong tai: Mắc bệnh viêm tai giữa giai đoạn mạn tính khiến cho lớp niêm mạc tai bị sưng viêm, phù nề và căng phồng lên, hậu quả là gây đau nhức dữ dội. 
• Ù tai: Một trong những đặc điểm của bệnh viêm tai giữa mạn tính chính là tiết nhiều dịch mủ bên trong tai. Đây chính là nguyên nhân khiến người bệnh luôn có cảm giác vo ve, ù ù bên trong tai và dần dần suy giảm chức năng thính giác, không còn nghe rõ âm thanh. 
• Chảy mủ: Hầu hết những người bị viêm tai giữa mạn tính đều dẫn đến biến chứng thủng màng nhĩ. Lúc này, tai sẽ chảy ra chất dịch mủ màu vàng và có mùi tanh hôi. 
• Nổi hạch phía sau tai: Những trường hợp bị viêm tai giữa mạn tính có nguy cơ gây biến chứng thành viêm tai xương chũm sẽ làm xuất hiện các khối u hạch ở phía sau tai. 
• Rối loạn giấc ngủ: Những cơn đau do viêm tai giữa mạn tính thường có mức độ dữ dội và thường gia tăng hơn khi người bệnh nằm ngủ. Lâu dần, sẽ gây ra tình trạng mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc, cơ thể bị suy nhược…
• Rối loạn tiền đình: Viêm tai giữa mạn tính sẽ tác động trực tiếp đến cơ quan ốc tai và khiến người bệnh phải thường xuyên đối mặt với tình trạng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn…

Bên cạnh đó, nếu đối tượng bị viêm tai giữa mạn tính là trẻ em, bố mẹ cần hết sức lưu ý một số triệu chứng như:

• Trẻ bị đau nhức tai nên thường xuyên quấy khóc, không chịu nằm yên, vò đầu bứt tai, dùng tay cào vào tai
• Mất khả năng thăng bằng
• Sốt cao kéo dài trên 38 độ C
• Suy giảm thính lực và phản ứng chậm với âm thanh
• Khó ngủ, chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy
• Chảy dịch ra từ tai.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm tai giữa mạn tính

Các chuyên gia về tai, mũi, họng cho rằng có nhiều nguyên nhân gây ra viêm tai giữa mạn tính. Trong đó, các nguyên nhân phổ biến nhất có thể kể đến như:

• Do các tác nhân gây bệnh bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm, loại vi khuẩn phổ biến nhất là Streptococcus pneumonia.
• Đối với những trường hợp điều trị bệnh cảm lạnh thông thường nhưng không hiệu quả cũng là điều kiện thuận lợi khiến cho vòi nhĩ bị tắc, không dẫn lưu dịch tiết trong hòm nhĩ xuống bên dưới họng khiến cho dịch bị ứ đọng lại bên trong tai giữa. Càng để lâu thì càng dễ khiến cho các loại vi trùng, vi khuẩn sinh sôi phát triển, hình thành các biến chứng. 
• Trẻ em là đối tượng dễ bị viêm tai giữa mạn tính. Bởi ở trẻ em, vòi nhĩ ngắn, hẹp và hơi nằm ngang hơn so với người lớn nên rất dễ bị viêm tai giữa hơn. 
• Viêm tai giữa cũng có thể xuất hiện do các chấn thương, áp lực lớn gây tổn thương màng nhĩ do xuất hiện dị vật trong tai ngoáy tai quá mạnh…
• Bên cạnh đó, một số yếu tố thuận lợi khác có thể khởi phát bệnh viêm tai giữa là do độc tố của vi khuẩn cao và do cơ địa thể trạng của người bệnh dễ bị tấn công bởi vi khuẩn như những trẻ bị suy dinh dưỡng, người lớn bị suy nhược cơ thể khiến sức đề kháng bị suy giảm. 

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác gây ra bệnh viêm tai giữa mạn tính như:

• Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, trời trở lạnh đột ngột
• Do thay đổi áp suất và độ cao đột ngột
• Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá
• Tự ý sử dụng kháng sinh và lạm dụng thuốc 
• Có thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh

Biến chứng của bệnh viêm tai giữa mạn tính nguy hiểm ra sao?

Bệnh viêm tai giữa mạn tính có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, nhưng phổ biến nhất là ở trẻ nhỏ. Ở giai đoạn này, nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, thậm chí đe dọa đến tính mạng của người bệnh như:

Thủng màng nhĩ

Tình trạng viêm nhiễm kéo dài lâu ngày không khỏi khiến cho lượng dịch mủ ứ đọng bên trong tai ngày càng nhiều và không thoát ra được. Điều này vô tình làm tăng áp lực bên trong tai và chèn ép màng nhĩ, đến một mức độ nào đó sẽ gây ra thủng màng nhĩ để tự thoát dịch ra ngoài. 

Tình trạng này có thể xảy ra theo hai hướng, một là vết thủng nhỏ thì không quá nguy hiểm, có thể tự lành lại sau 72 tuổi. Trường hợp còn lại là vết thủng to và nằm ở nhiều vị trí không có khả năng tự lành, bắt buộc người bệnh phải đến bệnh viện để vá màng nhĩ lại. 

Suy giảm thính lực hoặc mất thính lực lâu dài

Dù bị viêm tai giữa cấp tính hay viêm tai giữa mạn tính đều gây ra biến chứng suy giảm thính lực hoặc mất đi thính lực tạm thời khi chưa điều trị, nặng hơn có thể làm mất khả năng nghe vĩnh viễn do chất dịch nhầy tồn tại quá lâu trong tai và phá hư màng nhĩ không thể phục hồi được. 

Viêm nhiễm lan rộng

Các ổ khuẩn không được tiêu diệt và ngày càng sinh sôi phát triển khiến tình trạng viêm nhiễm ngày càng lan rộng, nhất là ở các cơ quan lân cận. Trong đó, xương chũm là cơ quan dễ bị lây nhiễm nhất, ngoài ra còn có nhiễm trùng nền sọ, gây ra những ảnh hưởng nặng nề đến dây thần kinh, liệt cơ mặt, rối loạn tiền đình, viêm não –  màng não, áp xe ngoài màng cứng, áp xe não… thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng. 

Biện pháp chẩn đoán viêm tai giữa mạn tính

Việc chẩn đoán viêm tai giữa mạn tính phải được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn về tai – mũi – họng. Lúc này, để chẩn đoán chính xác bệnh viêm tai giữa mạn tính, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá dựa trên:

• Các yếu tố lâm sàng: Đây thực chất chính là các triệu chứng của bệnh. Người bệnh phải thông báo rõ và triệu chứng bản thân gặp phải, mức độ nặng hay nhẹ, tần suất xuất hiện… để bác sĩ có cơ sở chẩn đoán bệnh. 
• Các yếu tố cận lâm sàng: Tiến hành khám tai bằng thiết bị chuyên dụng để kiểm tra xem đặc điểm dịch mủ, có xuất hiện tổ chức cholesteatoma không, màng nhĩ bị phồng hay xẹp lõm vào trong, đáy hòm nhĩ bị bẩn…; Đồng thời, người bệnh sẽ được cấy dịch tai nhằm xác định loại vi khuẩn đang tồn tại trong tai và lập kháng sinh đồ; Chụp CT Scan cả đầu hoặc vùng xương chũm để đánh giá tình trạng nhiễm trùng, lây lan đến khu vực nào… và cuối cùng là đo thính lực đánh giá khả năng nghe của thính giác. 
• Chẩn đoán phân biệt: Tức là chẩn đoán chính xác căn bệnh bạn đang mắc phải là viêm tai giữa mạn tính chứ không phải là nổi nhọt, viêm ống tai ngoài, viêm tấy hạch hoặc các tổ chức liên kết sau, viêm tai giữa do nhiễm xoắn khuẩn bệnh giang mai, bệnh lao…

Cách điều trị viêm tai giữa mạn tính 

Theo các chuyên gia tai mũi họng, viêm tai giữa mạn tính là giai đoạn bệnh đã diễn tiến nặng nên việc điều trị khá khó khăn và phức tạp. Trong đó, việc điều trị bằng thuốc kháng sinh chắc chắn không còn đem lại hiệu quả cao nữa, vì nếu thuốc có thể chữa khỏi thì bệnh đã không diễn tiến đến giai đoạn mạn tính. Bên cạnh đó, nếu vẫn tiếp tục sử dụng kháng sinh trong giai đoạn này sẽ làm cho các triệu chứng bị lu mờ, bác sĩ sẽ khó chẩn đoán chính xác được bệnh.

Mục đích của việc điều trị viêm tai giữa mạn tính là kiểm soát tình trạng nhiễm trùng, loại bỏ dịch ứ đọng trong tai giữa và khôi phục chức năng thính lực. Và để đạt được điều này, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ với 2 bước là điều trị tại chỗ và kết hợp điều trị nguyên nhân. 

Điều trị viêm tai giữa mạn tính bằng thuốc Tây

Đây thực chất chính là điều phương pháp điều trị tại chỗ. Trong trường hợp bị viêm tai giữa mạn tính có xuất hiện dịch mủ nhưng khi được chỉ định xét nghiệm thì không thấy có sự xuất hiện của cholesteatoma, không bị viêm xương chũm hoặc chưa có bất kỳ biến chứng của viêm tai giữa nguy hiểm nào khác thì trước hết, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng thuốc. 

Khác với điều trị viêm tai giữa cấp tính chủ yếu sử dụng thuốc kháng sinh, thì điều trị viêm tai giữa mạn tính sẽ sử dụng các loại thuốc như:

• Thuốc nhỏ tai: Thuốc có tác dụng loại bỏ dịch nhầy gây nhiễm trùng tai. Có thể sử dụng nước muối sinh lý hoặc nước oxy già, mỗi ngày nhỏ khoảng 6 – 10 giọt vào tai và tiến hành hút rửa, vệ sinh và lau khô. 
• Thuốc nhỏ tai dạng kháng sinh: Một số loại thuốc nhỏ tai được sản xuất dưới dạng kháng sinh cũng được chỉ định sử dụng như Neomycin, Polymyxin, Chloromycetin hoặc Gentamycin… Đồng thời, bác sĩ sẽ kê đơn phối hợp với thuốc Steroids nhằm tăng khả năng kháng viêm. Trực tiếp nhỏ thuốc vào tai với liều lượng vừa phải khoảng 2 – 4 lần/ ngày. Ngoài ra, trong một vài trường hợp bị viêm tai giữa mạn tính do nhiễm vi khuẩn Pseudomonas có thể sử dụng dung dịch acid acetix 1.5%. 
• Thuốc kháng sinh toàn thân: Trong vài trường hợp, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh toàn thân khi xuất hiện các đợt cấp của viêm tai giữa mạn tính nhưng liều dùng phải ở mức thấp nhất và hạn chế sử dụng. 
• Một số loại thuốc khác: Ngoài những loại thuốc vừa kể trên thì tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ kê đơn thêm một số loại thuốc khác như thuốc giảm đau Paracetamol, thuốc kháng viêm không chứa steroid Ibuprofen…

Đây là những loại thuốc được bác sĩ chỉ định sử dụng trong giai đoạn điều trị viêm tai giữa mạn tính. Người bệnh cần đảm bảo tuân thủ mọi nguyên tắc và hướng dẫn sử dụng, đặc biệt là dòng thuốc kháng sinh, bởi trong giai đoạn này thuốc kháng sinh rất ít được sử dụng. 

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ dựa vào nguyên nhân gây bệnh mà đưa ra hướng điều trị tốt nhất. Trường hợp bị viêm tai giữa mạn tính do các nguyên nhân như viêm mũi, viêm họng, viêm VA, viêm amidan… thì phải kết hợp điều trị dứt điểm những căn bệnh này. Vì nếu nguyên nhân không được giải quyết triệt để thì bệnh viêm tai giữa mạn tính sẽ vẫn còn tái phát nhiều lần. Lúc này, tùy theo từng loại bệnh sẽ có cách điều trị khác nhau: nạo V.A, cắt quá phát cuốn mũi, cắt amidan, điều trị viêm mũi xoang…

Phẫu thuật

Nếu tình trạng bệnh viêm tai giữa mạn tính không đáp ứng các biện pháp điều trị vừa kể trên, bác sĩ sẽ cân nhắc cho người bệnh thực hiện phẫu thuật sớm để phòng ngừa biến chứng, đặc biệt là đối với trẻ em vì càng chậm trễ trong việc điều trị sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng thính giác của trẻ, kéo theo đó là gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ. 

Hầu hết các trường hợp bị viêm tai giữa mạn tính đều được chì định thực hiện phẫu thuật. Bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng sức khỏe, triệu chứng cũng như mong muốn của người bệnh mà cân nhắc về biện pháp điều trị này. Đặc biệt, với những bệnh nhân có hiện tượng bị viêm xương chũm, bị thủng màng nhĩ, xuất hiện tổ chức cholesteatoma trong tai hay gây biến chứng ảnh hưởng đến sọ não…. càng phải được phẫu thuật sớm. Phẫu thuật viêm tai giữa mạn tính được thực hiện nhằm mục đích can thiệp vào bên trong, làm thoát hết dịch để tai khô ráo trở lại, ngăn ngừa biến chứng và bảo tồn cấu trúc, chức năng của tai. 

Hiện nay, phẫu thuật viêm tai giữa mãn tính có thể được thực hiện bằng những biện pháp sau:

• Phẫu thuật vá màng nhĩ (Myringoplasty): Đây là phương pháp được áp dụng phổ biến trong trường hợp màng nhĩ tự bị thủng, lỗ thủng lớn và không thể tự liền lại, Vật liệu được sử dụng để vá màng nhĩ phổ biến thường là các loại vật liệu tự thân như sụn vành tai, sụn bình tai, cân cơ thái dương…
• Phẫu thuật vá màng nhĩ kết hợp chỉnh sửa xương con (Tympanoplasty)
• Phẫu thuật xương chũm (Mastoidectomy): Phương pháp này cũng thường được áp dụng để khắc phục biến chứng viêm nhiễm xương chũm.
  • Phẫu thuật xương chũm đơn thuần (Cortical Mastoidectomy): Loại phẫu thuật này được dùng để loại bỏ phần ngoài của xương chũm và làm sạch các tế bào bên trong xoang chũm, đồng thời mở rộng sào đạo, sào bào.
  • Phẫu thuật xương chũm không hạ tường dây VII (Canal wall up mastoidectomy): Đây là loại phẫu thuật giúp loại bỏ các tế bào xương chũm, giữ thành sau ống tai và tiếp cận tai qua giữa ngách mặt để làm sạch các tổ chức cholesteatoma. Đồng thời, giữ nguyên cấu trúc chức năng của thành ống tai, ngăn ngừa biến chứng tiềm ẩn rủi ro trong quá trình phẫu thuật.
  • Phẫu thuật xương chũm có hạ tường dây VII (Canal wall down Mastoidectomy): Phương pháp này được áp dụng để giữ xương con và phần màng nhĩ còn lại, phục hồi chức năng thính giác. 

Một số lưu ý trong điều trị viêm tai giữa mạn tính

Để đem lại kết quả điều trị viêm tai giữa mạn tính khả quan và như mong muốn, ngoài việc áp dụng những biện pháp điều trị do bác sĩ chỉ định thì kết quả điều trị cũng phụ thuộc phần lớn vào người bệnh. 

• Tuân thủ tuyệt đối hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Đối với việc sử dụng thuốc, người bệnh phải dùng đúng liều và thời gian quy định. Không tự ý đổi thuốc, tăng liều hay giảm liều hay ngưng thuốc đột ngột vì sẽ ảnh hưởng đến kết quả điều trị. 
• Trong giai đoạn bệnh đã chuyển sang mạn tính, các triệu chứng bệnh thường nặng và phức tạp hơn so với giai đoạn đầu. Vì vậy, những cách điều trị bằng mẹo dân gian hay thuốc nam thường sẽ không còn hiệu quả nữa. 
• Đối với những người bệnh được chỉ định phẫu thuật thì sau đó vẫn cần phải được theo dõi và chăm sóc kỹ lưỡng. Vệ sinh vết mổ hằng ngày bằng thuốc sát trùng chuyên dụng, với những trường hợp điều trị bằng cách chèn ống tai thì sau khoảng 7 – 10 ngày sẽ được lấy ra. Tuyệt đối tránh nước, không được để nước chui vào tai. 
• Đồng thời, thực hiện chế độ chăm sóc cẩn thận, cả về chế độ sinh hoạt hằng ngày lẫn chế độ ăn uống. 
• Ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, trong đó ưu tiên ăn nhiều rau củ quả, trái cây và uống nhiều nước. Tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích và ăn những loại thực phẫm gây ảnh hưởng đến vết mổ. 
• Vận động, tập thể dục hằng ngày để nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng… chống lại sự tấn công của các loại vi khuẩn gây bệnh. 
• Tái khám định kỳ thường xuyên để theo dõi tình trạng sức khỏe và chức năng tai. Kịp thời xử lý các vấn đề bất thường tránh các biến chứng nguy hiểm. 

Tóm lại, viêm tai giữa mạn tính chính là hậu quả của những bệnh lý điển hình về tai, mũi, họng khác nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đúng cách ngay từ giai đoạn đầu. Việc điều trị trong giai đoạn này thường khá khó khăn do diễn tiến bệnh dai dẳng, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, suy giảm chức năng nghe nói, thậm chí là khởi phát nhiều biến chứng nguy hiểm. 

Hy vọng những thông tin bổ ích về bệnh viêm tai giữa mạn tính trong bài viết này sẽ đem lại nhiều kiến thức hơn để quý bạn đọc tham khảo. Khuyến cáo nên thăm khám tại bệnh viện chuyên khoa ngay khi xuất hiện triệu chứng để được điều trị kịp thời. 

Có thể bạn quan tâm

• Cách chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa – Hướng dẫn A-Z
• Thuốc nhỏ tai điều trị viêm tai giữa và những lưu ý khi sử dụng