Viêm Da Dị Ứng Bội Nhiễm Là Gì? Có Nguy Hiểm Không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ Bác sĩ Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan – Khoa Da liễu – Giám đốc Chuyên môn – Cố vấn chuyên môn tại Trung tâm Thuốc dân tộc – Nguyễn Thị Định – Hà Nội

Viêm da dị ứng bội nhiễm là biến chứng của viêm da dị ứng do không được chăm sóc và chữa trị kịp thời, đúng cách. Vùng da bị bội nhiễm xảy ra do vi khuẩn, virus tấn công xâm nhập và lưu trú lên da khiến bệnh ngày càng diễn tiến nghiêm trọng, kéo dài. Nếu không được xử lý kịp thời, bệnh sẽ tái phát với tần suất nhiều hơn, chuyển biến mãn tính gây biến chứng và có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Viêm da dị ứng bội nhiễm là gì?

Viêm da dị ứng bội nhiễm là một trong những thể bệnh thường gặp của bệnh viêm da dị ứng (ACD). Bệnh xảy ra khi bệnh xuất hiện nhưng không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Kèm theo đó là hiện tượng suy nhược, sức đề kháng yếu kém, làn da nhạy cảm hoặc người bệnh thường xuyên tiếp xúc với những môi trường đặc thù khiến làn da bị bào mòn, ngày càng suy yếu. Đây là chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ xuất hiện viêm da dị ứng bội nhiễm

Lúc này, vùng da bị viêm nhiễm bị virus, vi khuẩn tấn công quá mức, lưu trú tích tụ trên da và lây lan nhanh chóng trên diện rộng khiến bệnh ngày càng diễn tiến nghiêm trọng. Bội nhiễm kéo dài phát triển thành nhiều mụn viêm, gây sưng đau và ngứa ngáy khó chịu. Nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách sẽ dần chuyển sang mãn tính và thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Bệnh viêm da dị ứng bội nhiễm phát triển qua 3 giai đoạn chính gồm:

Giai đoạn cấp tính: Đây là giai đoạn viêm nhiễm vừa mới khởi phát, trên làn da xuất hiện các đốm hồng ban, nổi mụn nước, ngứa ngáy, đau nhức dữ dội nhiều hơn so với ban đầu, đặc biệt là khi về đêm và gần sáng. Các tổn thương dần lan rộng sang nhiều vùng da khác trên cơ thể.
Giai đoạn bán cấp tính: Vùng da bị bội nhiễm dần chuyển biến tích cực hơn, mụn nước vỡ ra, da khô lại, đóng vảy nhưng lại gây ngứa ngáy và bong tróc da nhiều hơn.
Giai đoạn mãn tính: Vùng da này bị lichen hóa, bong tróc, khô vảy nhiều hơn, cơn ngứa ngày càng diễn tiến nghiêm trọng. Đặc biệt, ở giai đoạn này bắt đầu xuất hiện những đốm mụn mủ lớn, thậm chí viêm loét sâu rất nguy hiểm.

Nguyên nhân gây viêm da dị ứng bội nhiễm

Viêm da dị ứng bội nhiễm thường xảy ra sau một thời gian viêm da dị ứng phát triển những không được chữa trị kịp thời, chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, một số trường hợp ngay từ lần đầu tiên tiếp xúc với các tác nhân dị ứng mạnh đã cũng có thể xảy ra tình trạng bội nhiễm. Cụ thể, nhóm nguyên nhân gây viêm da dị ứng bội nhiễm được chia làm 2 nhóm chính gồm:

Nhóm nguyên nhân khách quan

Đây là những trường hợp người bệnh đã có tiền sử hoặc đang bị viêm da dị ứng nhưng không được chăm sóc và điều trị đúng cách. Một số nguyên nhân gây viêm da dị ứng điển hình như:

Thường xuyên tiếp xúc hóa chất: Đây là một trong những nguyên nhân điển hình nhất của viêm da tiếp xúc dẫn đến viêm da dị ứng bội nhiễm. Nguyên nhân này thường xuất hiện ở những người có tính chất công việc phải thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, chất tẩy rửa công nghiệp, chất dung môi có đặc tính bào mòn như thuốc nhuộm, nước sơn, các loại kim loại như rỉ sắt, niken, muối kim loại, cobalt… gây ra dị ứng.
Dị ứng thuốc: Những người lạm dụng thuốc Tây hay sử dụng thuốc để điều trị một bệnh lý nào đó trong thời gian dài sẽ rất dễ phát sinh các triệu chứng dị ứng dẫn đến viêm da dị ứng bội nhiễm. Đặc biệt, một số loại thuốc bôi ngoài da chứa kháng sinh, chất gây nghiện làm mỏng bề mặt da, gây kích ứng nghiêm trọng, thậm chí kéo theo những tổn hại về chức năng gan, thận, từ đó tăng nguy cơ bội nhiễm.
Dị ứng thời tiết: Môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi thất thường từ nóng sang lạnh khiến hệ miễn dịch không kịp thích nghi và gây ra viêm da dị ứng.
Dị ứng thức ăn: Việc tiêu thụ quá mức các loại thực phẩm chứa chất kích ứng như các loại hải sản, sữa bò, đậu phộng, thịt bò, trứng… dễ phát sinh các triệu chứng dị ứng da và đặc biệt là viêm da dị ứng bội nhiễm.
Yếu tố di truyền: Bệnh viêm da dị ứng có tính di truyền theo huyết thống, đặc biệt càng về các thế hệ sau nếu bệnh đã phát sẽ có nguy cơ bị viêm da dị ứng bội nhiễm cao hơn so với các thế hệ trước.

Nhóm nguyên nhân chủ quan

Nhóm nguyên nhân này thường liên quan đến thói quen vệ sinh, chăm sóc da không sạch sẽ, chẳng hạn như:

Vệ sinh da kém: Những người có thói quen vệ sinh da sơ sài, qua loa không sạch sẽ hay thường xuyên sử dụng các sản phẩm sữa tắm có nồng độ pH quá cao. Cộng với việc chà xát mạnh lên da khi tắm dễ khiến da suy yếu, dễ bị tổn thương và hình thành viêm nhiễm.
Vùng da viêm nhiễm bị trầy xước: Viêm da gây ra những cơn ngứa ngáy rất khó chịu và kích thích phản xạ gãi ngứa của cơ thể. Nếu người bệnh thường xuyên chà xát và gãi ngứa với lực mạnh có thể làm vỡ các đốm mụn nước, chảy dịch ra ngoài. Lúc này, vùng da bị viêm càng được tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn, virus tấn công xâm nhập và lây lan tổn thương sang nhiều vùng da khác.
Không che chắn, bảo vệ da: Những tổn thương viêm nhiễm trên da là bằng chứng cụ thể cho việc hàng rào tự nhiên bảo vệ da không được bảo vệ cẩn thận. Một số thói quen như không dùng kem chống nắng, không áo khoác, nón, găng tay, thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời chính là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn dễ dàng tấn công xâm nhập gây viêm nhiễm.

Dấu hiệu của viêm da dị ứng bội nhiễm

Viêm da dị ứng bội nhiễm thực chất chính là một trong những biến chứng của viêm da dị ứng do không điều trị hiệu quả bệnh ở giai đoạn đầu khiến bệnh tiến triển phức tạp và nghiêm trọng. Những dấu hiệu của viêm da dị ứng bội nhiễm thường được biểu hiện rất rõ ràng, ngay trên bề mặt da và có thể quan sát bằng mắt thường.

Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp của viêm da dị ứng bội nhiễm:

Triệu chứng bội nhiễm tại chỗ:

Vết hồng ban trên da ngày càng lan rộng, xuất hiện nhiều đốm mụn nước hoặc mụn mủ có đầu trắng nằm rải rác, li ti trên da.
Sau một thời gian, các nốt mụn rỉ nước, rỉ dịch mủ càng làm tăng nguy cơ bội nhiễm.
Da khô ráp, bong tróc thành từng mảng và bị lichen hóa.
Cơn ngứa ngáy, đau rát khó chịu ngày càng tăng lên kèm theo cảm giác nóng rát, căng da và châm chích.

Triệu chứng bội nhiễm toàn thân

Người bệnh mệt mỏi, khó chịu dài ngày, thậm chí chán ăn do đắng miệng dẫn đến suy nhược cơ thể.
Bội nhiễm nặng có thể gây nhiễm độc toàn thân, sốt cao, kéo theo viêm mũi dị ứng, ho…
Suy hô hấp, khó thở, tim đập nhanh và rối loạn chỉ số huyết áp.

Đây là những triệu chứng thường gặp của những bệnh nhân viêm da dị ứng bội nhiễm. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp đầy đủ tất cả các triệu chứng này. Còn tùy thuộc vào mức độ, cơ địa và tiến triển của bệnh mà từng trường hợp sẽ có các triệu chứng khác nhau. Tùy theo triệu chứng mà bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán và có hướng điều trị phù hợp.

Bị viêm da dị ứng bội nhiễm có nguy hiểm không?

Viêm da dị ứng bội nhiễm diện rộng, nhất là ở những vị trí nhạy cảm như mặt, tay, chân… hoặc bội nhiễm toàn thân rất nguy hiểm. Các chuyên gia da liễu đánh giá một số trường hợp bội nhiễm nặng có thể đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của người bệnh thông qua một số biến chứng nguy hiểm sau:

Nhiễm trùng huyết: Các ổ vi khuẩn, virus tại vùng da bị bội nhiễm dần xâm nhập vào trong cơ thể, hòa sâu vào trong đường máu và đi khắp cơ thể dẫn đến viêm da dị ứng bội nhiễm toàn thân, kéo theo nhiễm trùng huyết cực kỳ nguy hiểm.
Viêm mô tế bào: Vùng da bị viêm da dị ứng bội nhiễm là môi trường lý tưởng để hàng loạt các loại vi khuẩn như tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn sinh sôi, phát triển. Hiện tượng này kéo theo một số biến chứng như áp xe da, hoại tử…
Để lại sẹo trên da: Ngoài các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng, viêm da dị ứng bội nhiễm còn dễ để lại các vết sẹo xấu trên da sau do tổn thương sâu, không phục hồi sắc tố, gây thâm sần, dày cộm trên da khiến người bệnh tự ti, ảnh hưởng nhiều đến tâm lý.

Cách chẩn đoán viêm da dị ứng bội nhiễm

Để đánh giá và chẩn đoán chính xác viêm da dị ứng bội nhiễm cũng như phân biệt với các giai đoạn viêm da dị ứng khác, bác sĩ sẽ dựa vào một số kết quả xét nghiệm như:

Đánh giá các triệu chứng lâm sàng, hiện tượng viêm nhiễm ngoài da và xác định tiến triển của bệnh.
Tìm hiểu tiền sử viêm da dị ứng của người bệnh từ trước đó cùng các nhân tố kích ứng gây viêm da.
Điều tra thông tin tiền sử bệnh lý của thân nhân người bệnh có quan hệ huyết thống như bố mẹ, anh chị em…
Dựa vào các kết quả xét nghiệm định lượng IgE, test áp xe da…

Đây là những phương pháp chẩn đoán viêm da dị ứng bội nhiễm thường được sử dụng, tuy nhiên không phải ai cũng đều phải áp dụng hết. Một số trường hợp bác sĩ hoàn toàn có thể chẩn đoán bệnh lâm sàng dựa vào các triệu chứng và thông qua kinh nghiệm chuyên môn mà không cần xét nghiệm. Sau đó tùy theo từng kết quả mà bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị viêm da dị ứng bội nhiễm

Điều trị giai đoạn viêm da dị ứng bội nhiễm thường khó khăn và mất nhiều thời gian hơn so với các giai đoạn đầu. Mục đích của việc điều trị đầu tiên là đảm bảo kiểm soát hiện tượng nhiễm trùng, ngăn chặn viêm nhiễm lây lan, cải thiện triệu chứng và tích cực phục hồi làn da. Sau khi thăm khám và chẩn đoán, tùy theo từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

1. Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị viêm da dị ứng bội nhiễm bằng thuốc là phương pháp bắt buộc vì chỉ có thuốc mới giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn chặn biến chứng viêm nhiễm lây lan nhanh chóng, hiệu quả nhất. Một số loại thuốc trị viêm da dị ứng bội nhiễm thường dùng gồm:

Thuốc kháng sinh: Kháng sinh là nhóm thuốc cần thiết được chỉ định sử dụng điều trị nhằm làm giảm các triệu chứng bội nhiễm. Thuốc hoạt động thông qua cơ chế khả năng hoạt động của vi khuẩn, thông thường liệu trình điều trị kháng sinh không quá 15 ngày.
Thuốc kháng viêm: Nhóm thuốc kháng viêm nhóm NSAID có khả năng chống viêm, giảm đau, kiểm soát cơn ngứa ngáy và ngăn chặn tổn thương phát triển nặng.
Thuốc kháng histamine: Phác đồ điều trị viêm da dị ứng bội nhiễm thường không thể thiếu thuốc kháng histamine. Thuốc có khả năng ức chế các triệu chứng ngứa ngáy, da nổi mẩn đỏ có mủ, giảm kích ứng da…
Thuốc bôi corticoid: Là các loại thuốc có chứa Tacrolimus, Pimecrolimus thường được bào chế dưới dạng thuốc bôi ngoài da. Thuốc được dùng khi nốt mủ đã vỡ, miệng vết thương đã se lại nhằm giảm ngứa ngáy, dưỡng ẩm giảm trong tróc da.

Lưu ý: Bệnh nhân điều trị viêm da dị ứng bội nhiễm điều trị bằng phác đồ thuốc Tây cần tuân thủ tuyệt đối liệu trình do bác sĩ chỉ định. Người bệnh cần sử dụng đúng liều lượng quy định, không tự ý tăng giảm liều theo cảm tính. Trong quá trình dùng thuốc, nếu có bất kỳ vấn đề bất thường nào, người bệnh cần thông báo ngay cho bác sĩ để được tư vấn xử lý kịp thời.

2. Chữa viêm da dị ứng bội nhiễm bằng Đông y

Chữa viêm da dị ứng bội nhiễm theo Đông y thường không được ưu tiên, vì các bài thuốc Đông y cần phải có nhiều thời gian mới phát huy được hiệu quả. Nhưng tình trạng bội nhiễm lại cần phải được xử lý nhanh nhất có thể. Vậy chữa viêm da dị ứng bội nhiễm bằng Đông y được áp dụng vào lúc nào?

Theo các chuyên gia da liễu hàng đầu về y học cổ truyền, sau khi hiện tượng bội nhiễm đã được kiểm soát bằng phác đồ thuốc Tây, người bệnh nên ngưng thuốc theo chỉ định để hạn chế tác dụng phụ. Sau đó, sử dụng các bài thuốc Tây cải thiện triệu chứng, bồi bổ sức khỏe, giải độc và ngăn chặn biến chứng, phòng ngừa tái phát lâu dài.

Chữa viêm da dị ứng bội nhiễm bằng Đông y dựa vào nguyên tắc tác động trực tiếp vào căn nguyên gây bệnh nhằm loại bỏ triệu chứng. Các vị thuốc Đông y được sử dụng có khả năng thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, mát gan, thúc đẩy chức năng tuần hoàn. Đồng thời, thuốc Đông y còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện chức năng hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

Bài thuốc uống

Bài thuốc 1: Chuẩn bị các vị thuốc gồm sinh địa, thục địa và kinh giới mỗi loại 16g, bạch thược, thương truật, đương quy, phòng phong và địa phu tử mỗi loại 12g, khổ sâm và bạch tiễn bì mỗi loại 8g cùng 6g thuyền thoái. Sắc uống mỗi ngày một thang cho đến khi khỏi hoàn toàn.
Bài thuốc 2: Chuẩn bị các vị thuốc Đông y gồm hy thiêm thảo, bạch tiễn bì, hoàng bá, phù bình và ké đầu ngựa mỗi loại 12g, thương truật và phòng phong mỗi loại 8g. Sắc tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị, sắc mỗi ngày 1 thang, chia làm 2 – 3 phần uống hết trong ngày cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm hẳn.

Bài thuốc ngâm

Chuẩn bị các nguyên liệu gồm ngải cứu và vỏ núc nác mỗi loại 50g, 20g xà sàng tử, 10g kinh giới và 5g phèn xanh.
Sắc các dược liệu đã chuẩn bị cùng 3 lít nước. Khi nước sôi già lên, đổ ra chậu, đợi cho nguội bớt rồi ngâm vùng da bị viêm nhiễm trong nước khoảng 10 phút.
Kiên trì thực hiện 2 – 3 lần/ ngày, liên tục 5 – 7 ngày để đem lại hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc bôi ngoài

Chuẩn bị 20g nghệ già và 40g vỏ núc nác cùng một ít dầu vừng.
Sấy khô các nguyên liệu, tán thành bột mịn rồi hòa cùng một ít dầu vừng.
Trộn đều lên rồi bôi lên vùng da bị viêm nhiễm.

Bài thuốc mỡ bôi da

Chuẩn bị chu sa, hồng hoa, hồng đơn và xuyên huỳnh liên mỗi loại 4g.
Cho tất cả các dược liệu vào cối, tán thành bột mịn, sau đó trộn với một ít mỡ trăn.
Trộn đều lên rồi bôi lên vùng da bị tổn thương.
Lưu ý bôi đều đặn 2 – 3 lần/ ngày, liên tục trong vòng 1 tuần sẽ đạt được hiệu quả tốt nhất.

Các bài thuốc Đông y chữa viêm da dị ứng bội nhiễm cũng tồn tại những nhược điểm nhất định. Trong đó nhược điểm lớn nhất là phải mất khá nhiều thời gian và công sức. Tùy theo mức độ bệnh lý và thể trạng của người bệnh mà thuốc có thể phát huy tốt nhất sau vài tuần hoặc 2 – 3 tháng.

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa viêm da dị ứng bội nhiễm

Bên cạnh điều trị viêm da dị ứng bội nhiễm bằng các biện pháp chuyên sâu do bác sĩ chỉ định, bệnh nhân cũng cần chú ý kết hợp chăm sóc và phòng ngừa để bệnh không tái phát trở lại. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng bạn cần chú ý:

Thường xuyên vệ sinh da bằng cách tắm gội thường xuyên, đặc biệt vệ sinh kỹ các vùng da như da mặt, da nách, da tay, da chân…
Nên tắm bằng nước ấm hoặc nước mát là tốt nhất, tránh tắm nước quá lạnh hay quá nóng để hạn chế tổn thương cho làn da, tăng nguy cơ viêm nhiễm.
Chọn lựa quần áo rộng rãi, thoáng mát, không quá chật để tránh cọ xát mạnh lên vùng da bị tổn thương.
Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch.
Không nên ăn các loại thực phẩm dễ gây kích ứng như thức ăn giàu đạm (trứng, thịt đỏ…), đồ tanh (hải sản, các loại cá…), thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, gạo nếp, thịt gà, thức uống chứa hóa phẩm như cafe, nước ngọt có gas, các chất kích thích…
Uống nhiều nước mỗi ngày và bôi kem dưỡng ẩm lành tính để nuôi dưỡng da khỏe mạnh, chống lại các tác nhân gây viêm nhiễm, dị ứng.
Bảo vệ, che chắn làn da khỏi các dị nguyên gây dị ứng, bôi kem chống nắng, mặc đồ bảo hộ kỹ lưỡng trước khi ra ngoài.
Thường xuyên vận động, tập thể dục đều đặn hàng ngày để tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
Tuyệt đối không được gãi ngứa hay chà xát quá mạnh và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng da như hóa chất, bụi bẩn, môi trường sống ô nhiễm…

Viêm da dị ứng bội nhiễm là bệnh lý khá nguy hiểm do dễ biến chứng gây hại cho sức khỏe và đời sống sinh hoạt, tâm lý của người bệnh. Bệnh xảy ra do tâm lý chủ quan, hời hợt trong chăm sóc và điều trị. Vì vậy, hãy chủ động thăm khám tại bệnh viện để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp ngay từ giai đoạn sớm, phòng ngừa các biến chứng rủi ro nguy hiểm cho sức khỏe.