Tinh trùng là gì? Đặc điểm và các vấn đề liên quan

Tinh trùng là tế bào chứa các thông tin di truyền, do tinh hoàn của nam giới sản xuất. Đặc điểm của tinh trùng là được sản xuất liên tục và trọn đời. Tinh trùng tham gia trực tiếp vào quá trình thụ thai và sinh sản ở người (và các loài động vật có vú).

Tinh trùng là gì?

Trong sinh sản hữu tính, cần phải có sự kết hợp giữa thông tin di truyền (DNA) của cá thể đực và cá thể cái để tạo ra một cá thể mới. Sinh sản hữu tính xảy ra ở một số loài thực vật và động vật. Con người là một sinh vật sinh sản hữu tính.

Tinh trùng (Spermatozoon) là tế bào thực hiện chức năng mang thông tin di truyền của cá thể đực. Tinh trùng đóng góp một nửa thông tin di truyền trong hoạt động thụ thai và sinh sản ở các loài động vật.

Ở người, tinh trùng là các tế bào đơn bội, được tạo ra từ tinh hoàn. Tinh trùng chỉ sống được trong môi trường chứa các chất dinh dưỡng nuôi dưỡng cho nó. Môi trường sống của tinh trùng là chất nhầy, được gọi là tinh dịch.

Cần phân biệt rõ hai khái niệm “tinh trùng” và “tinh dịch”. Trong khi tinh trùng là các tế bào mang thông tin di truyền, có khả năng di chuyển và được tinh hoàn sản sinh ra liên tục khoảng 72.000 con/phút; thì tinh dịch là chất nhầy màu trắng đục, là môi trường sống của các tế bào tinh trùng.

Trong tinh dịch còn có chứa các thành phần chất hóa học và các chất dinh dưỡng để nuôi tinh trùng như: canxi, kẽm, kali, các axit amin tự do, natri, axit lactic, protein, clo, fructose,…

Đặc điểm của tinh trùng

1. Cách tinh trùng được tạo ra

• Các tế bào gốc sẽ liên tục phân chia và biến đổi để tạo ra tinh trùng. Quá trình này diễn ra trong ống sinh tinh ở trong tinh hoàn.
• Mất khoảng 10-12 tuần thì tinh trùng mới trưởng thành và di chuyển đến mào tinh hoàn.
• Trung bình mỗi ngày, tinh hoàn sản xuất ra khoảng 40-150 triệu tinh trùng. 

2. Cấu tạo tinh trùng

Tế bào tinh trùng ở người là có kích thước nhỏ, chỉ có thể quan sát thấy dưới kính hiển vi. Cấu trúc cơ thể tinh trùng của người có các phần sau: đầu, cổ, thân, đuôi.

• Phần đầu dài 5 µm được gọi là hạt nhân, mang 23 nhiễm sắc thể (một nửa sắc thể người, do đó được gọi là tế bào đơn bội).
• Đuôi của nó dài 50 µm có hình roi, giúp tinh trùng di chuyển với tốc độ 1-3mm/phút.

3. Thụ tinh

Trong quá trình sinh sản, tinh trùng sẽ xâm nhập vào trứng (nữ giới/giống cái). Khi hai tế bào gặp nhau, hai nhân trong tế bào (đực và cái) sẽ kết hợp với nhau, tạo ra thai nhi.

4. Thời gian sống của tinh trùng

• Tinh trùng có thể sống được 5 ngày trong âm đạo của phụ nữ.
• Khi ở trong tinh dịch vương trên quần áo, tay chân thì chúng sẽ chết khi tinh dịch khô.
• Ở trong nước ấm chúng sống lâu hơn trong nước lạnh vì tinh trùng thích nhiệt độ ấm. Nhưng khi đã vào đây, thì khả năng xâm nhập vào cơ thể nữ để thụ thai rất thấp.
• Còn trong nước nóng chúng chỉ sống được vài giây.
• Khi bị đông lạnh với nhiệt độ từ -196°C trở xuống, tinh trùng sẽ ở dạng bất hoạt khiến mọi hoạt động bị ngưng lại. Nếu duy trì được nhiệt độ này, chúng có thể sống được rất lâu.

5. Sốt cao ảnh hưởng tới việc sản xuất tinh trùng

Nếu bạn sốt từ 38.5°C trở lên, tinh trùng có thể bị ngưng sản xuất từ 5-6 tháng. Thực ra nó vẫn được sản xuất với số lượng ít, đồng thời sức khỏe tinh trùng kém, tỷ lệ tinh trùng dị dạng nhiều. Do đó, bạn không nên cố gắng có thai nếu vừa mới trải qua một đợt sốt cao xong.

6. Khi nào tinh hoàn ngưng sản xuất tinh trùng?

Không giống phụ nữ, tới thời kỳ mãn kinh sẽ hết rụng trứng. Đàn ông có thể sản xuất tinh trùng đến hết đời.

7. Màu sắc, mùi vị của tinh trùng

• Bình thường, tinh trùng của chúng ta sẽ có màu trắng đục hoặc màu xám. Tinh dịch chứa tinh trùng ở dạng lỏng, trông hơi đặc, nhớt nhớt, dính dính.
• Mùi đặc trưng của tinh trùng là hơi tanh. Nếu lâu ngày mới xuất tinh thì mùi tanh sẽ mạnh hơn.
• Sau khi xuất tinh thì tinh trùng đông lại như thạch, khoảng 4-5 phút sau thì trở về trạng thái lỏng bình thường. Điều này giúp cho việc tinh trùng di chuyển vào gặp trứng và thụ tinh dễ dàng hơn.

Nếu tinh trùng của bạn có màu sắc lạ như vàng, xanh, đỏ hay bị vón cục hoặc có mùi hôi lạ … hãy đi thăm khám sớm để biết nguyên nhân.

Các vấn đề liên quan đến tinh trùng bạn cần biết

1. Sự sản xuất tinh trùng

Như đã nhắc đến ở trên, tinh trùng được sản xuất ra tại cơ quan tinh hoàn. Theo các nghiên cứu, cứ mỗi phút, tinh hoàn sẽ sản xuất ra khoảng 72.000 đơn vị tinh trùng.

Khi nam giới bước vào tuổi dậy thì, tinh trùng sẽ bắt đầu được sản xuất.

Sự sản xuất tinh trùng này phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên, hormone Testosterone là yếu tố quan trọng, thúc đẩy sản xuất tinh trùng. Nếu như trứng ở nữ giới sẽ ngừng sản xuất từ độ tuổi mãn kinh thì tinh trùng ở nam giới hầu như luôn được sản xuất ra trọn đời. Chỉ cần hormone Testosterone trong cơ thể ở mức vừa đủ, tinh hoàn sẽ tạo ra tinh trùng. Đây chính là đặc trưng sinh sản căn bản giữa nam giới và nữ giới.

2. Tinh trùng khỏe mạnh

Tinh trùng chính là “hạt giống” góp phần vào quá trình thụ thai và sinh sản.  Do đó, nam giới cần phải có tinh trùng khỏe mạnh, đạt chất lượng thì việc thụ thai sẽ dễ dàng hơn và sức khỏe của thai nhi sẽ tốt hơn.

Như thế nào là tinh trùng khỏe mạnh? Tinh trùng khỏe mạnh chính là tinh trùng có chất lượng cao. Có thể kiểm tra chất lượng của tinh trùng bằng cách xét nghiệm tinh dịch của đàn ông.

Theo các nhà khoa học, tiêu chí cho biết tinh trùng khỏe mạnh, chất lượng là:

• Lượng tinh dịch đạt 2 – 5ml mỗi lần xuất tinh;
• Trong 1ml tinh dịch có chứa khoảng 60 – 80 triệu đơn vị tinh trùng;
• Trong 1ml tinh dịch, có trên 75% tinh trùng đang di chuyển;
• Trong 1ml tinh dịch, có trên 25% tinh trùng di chuyển nhanh;
• Trong 1ml tinh dịch, có trên 30% tinh trùng không bị dị dạng, có đầy đủ các bộ phận;
• Bên cạnh đó, tinh dịch cũng cần có màu trắng trong, ngả đục. Tinh trùng không có máu và màu lạ.

Những tiêu chí trên giúp đánh giá người nam đang có sức khỏe tốt và tình trạng tinh trùng đạt chất lượng chuẩn.

Nếu không đạt những tiêu chí trên, nam giới có thể đã mắc chứng tinh trùng yếu.

3. Chứng bệnh tinh trùng yếu

Tinh trùng yếu là một bệnh lý liên quan đến tinh trùng. Khi bị tinh trùng yếu, chất lượng tinh trùng ở nam giới bị suy giảm. Một số dấu hiệu cho biết bạn đang bị mắc chứng tinh trùng yếu là:

• 75% tỷ lệ tinh trùng không di chuyển (tức đã bị chết);
• Lượng tinh dịch ít hơn 2ml trong mỗi lần xuất tinh;
• Trong 1ml tinh dịch, số lượng tinh trùng ít hơn 40 triệu tế bào.

Khi bị chứng tinh trùng yếu, khả năng thụ thai sẽ không cao. Bên cạnh đó, đây cũng là dấu hiệu cho biết nam giới có nguy cơ hiếm muộn, vô sinh.

Một số nguyên nhân gây ra chứng tinh trùng yếu là:

• Nguyên nhân di truyền;
• Hormone testosterone và estrogen trong cơ thể bị rối loạn. Lượng testosterone quá thấp;
• Hậu quả của việc dùng thuốc kháng sinh nhiều;
• Chế độ ăn uống thiếu chất dinh dưỡng;
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: thủ dâm nhiều, tắm nước quá nóng, mặc quần lót chật,  uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá,…
• Thói quen thức khuya;
• Căng thẳng, stress;
• Và một số nguyên nhân bệnh lý khác.

Để điều trị bệnh tinh trùng yếu, nam giới cần đến gặp bác sĩ để được kiểm tra, cho biết liệu trình điều trị và nhận được những hướng dẫn chăm sóc sức khỏe đúng cách.

Để phòng ngừa chứng tinh trùng yếu, nam giới cần sinh hoạt lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất, uống nước đầy đủ hàng ngày, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, giữ tinh thần lạc quan,…

4. Các biện pháp giúp nâng cao sức khỏe tinh trùng

Như đã nói bên trên, tinh trùng sẽ được sản xuất trọn đời nếu cơ thể khỏe mạnh và nội tiết tố Testosterone luôn đầy đủ.

Để cơ thể luôn đủ nội tiết tố và khỏe mạnh, nam giới cần:

• Ăn uống đúng giờ, ăn uống đầy đủ chất;
• Tăng cường ăn rau xanh, củ đậu, thực phẩm giàu kẽm, sắt, protein, trái cây,…
• Uống nước đầy đủ mỗi ngày;
• Tránh xa các thực phẩm cay nóng, bia rượu, thuốc lá;
• Phân bố thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý;
• Tập luyện thể dục, thể thao, giúp cơ thể trao đổi chất, khỏe mạnh, từ đó chất lượng tinh trùng sẽ tăng cao;
• Giữ tinh thần lạc quan.

Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo.