Thuốc Chlorhexidine: Công dụng, cách dùng và lưu ý

Thuốc Chlorhexidine là thuốc sát trùng được điều chế dưới các dạng dung dịch rửa ngoài da, kem, gel, nước súc miệng hay viên ngậm. Dưới đây là công dụng, cách dùng và những lưu ý đặc biệt quan trọng khi sử dụng loại thuốc này bạn cần phải biết.

Thông tin về thuốc Chlorhexidine

1. Chlorhexidine là thuốc gì?

Chlorhexidine là thuốc khử trùng được sử dụng phổ biến trong các bệnh viện nhằm mục đích sát khuẩn ngoài da, hoặc tiệt trùng dụng cụ y tế trước và sau khi làm phẫu thuật. 

2. Thành phần 

Thành phần chính của thuốc là Chlorhexidine. Chất này cũng được tìm thấy trong nhiều thương hiệu thuốc khác cũng được sản xuất với mục đích tương tự như Orahex, Bactigras hay Pharmaniaga Chlorhexidine…

3. Các dạng bào chế của thuốc Chlorhexidine

Thuốc Chlorhexidine được bào chế dưới các hình thức sau:

• Dạng bôi ngoài: Kem, gel
• Siro
• Viên ngậm
• Khí dung vào miệng
• Dung dịch lỏng dùng súc miệng
• Dung dịch rửa 

4. Tác dụng của thuốc Chlorhexidine

• Khử trùng da và các dụng cụ y tế trước khi tiến hành phẫu thuật
• Khử khuẩn, ngăn ngừa virus, phòng chống nhiễm trùng ở vết thương ngoài da, vết bỏng hoặc nhiễm trùng âm đạo.
• Chống lại sự hình thành của các mảng bám trên răng hay còn gọi là cao răng
• Phòng ngừa sâu răng khi dùng Chlorhexidine ở liều lượng thấp
• Làm sạch khoang miệng. Hiệu quả của thuốc có thể kéo dài lên đến 8 tiếng đồng hồ kể từ khi dùng thuốc.

5. Chỉ định

Như đã đề cập, Chlorhexidine được bào chế ở nhiều dạng khác nhau. Mỗi loại chỉ định điều trị cho một nhóm đối tượng nhất định.

– Thuốc dạng khí dung:

• Viêm amidan
• Viêm họng
• Nhổ răng
• Đau họng, viêm miệng do nhiễm khuẩn không đặc hiệu
• Viêm sưng và đau lợi
• Phẫu thuật khoang miệng

– Thuốc Chlorhexidine dạng kem, gel dùng ngoài:

• Sát khuẩn ngoài da hàng ngày cho mọi đối tượng
• Làm trơn trong thao tác điều trị sản phụ khoa

– Dung dịch súc miệng:

• Viêm miệng
• Viêm lợi
• Loét áp tơ
• Điều trị nhiễm khuẩn tại chỗ cho vùng miệng, họng
• Chữa bệnh nha khoa hoặc dùng sau phẫu thuật ở miệng nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng, làm mau liền sẹo.

6. Những đối tượng không nên dùng thuốc Chlorhexidine

Chống chỉ định Chlorhexidine cho các trường hợp sau:

• Người bị dị ứng với thành phần của thuốc
• Các trường hợp có tiền sử bị dị ứng với thuốc nhuộm hay bất kỳ loại thuốc điều trị nào khác nên thông báo cho bác sĩ biết trước khi kê đơn.

7. Thận trọng

Thận trọng tham khảo ý kiến chuyên gia, bác sĩ khi có ý định sử dụng thuốc Chlorhexidine cho các trường hợp sau:

• Trẻ em dưới 2 tháng tuổi. Ở lứa tuổi này, da trẻ còn khá nhạy cảm nên dễ bị kích ứng, bỏng rát da khi sử dụng thuốc.
• Phụ nữ đang trong thai kỳ, người đang cho con bú: Chưa có nghiên cứu xác định mức độ an toàn của thuốc đối với thai nhi cũng như trẻ đang bú mẹ khi người mẹ sử dụng Chlorhexidine. Vì vậy những đối tượng này nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc dùng thuốc. Tránh tự ý mua về sử dụng.

8. Tác dụng phụ của thuốc Chlorhexidine

Cũng như nhiều loại tân dược khác, thuốc sát trùng Chlorhexidine cũng có thể tiềm ẩn một số tác dụng phụ như:

• Kích ứng da, đỏ da
• Vàng răng, vàng lưỡi khi sử dụng thuốc dạng súc miệng, khí dung hay viên ngậm
• Tê rát ở lưỡi, mất vị giác tạm thời
• Phồng rộp, bong tróc niêm mạc miệng
• Viêm miệng
• Chóng mặt
• Hoa mắt
• Rối loạn nhịp tim
• Nổi mề đay, mẩn ngứa
• Bong tróc da
• Sốc phản vệ do dị ứng nghiêm trọng với thuốc 

Bạn nên làm gì khi gặp tác dụng phụ của thuốc Chlorhexidine?

Những tác dụng phụ trên chỉ gặp trên một số đối tượng nhất định chứ không phải trên tất cả các trường hợp sử dụng thuốc Chlorhexidine. Ngưng dùng thuốc ngay và thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn thấy bất cứ điều gì bất thường. Nếu các phản ứng phụ quá nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe, hãy tới bệnh viện để được bác sĩ xử lý.

9. Cách sử dụng thuốc Chlorhexidine

Sử dụng thuốc Chlorhexidine đúng cách sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và hạn chế được những phản ứng phụ ngoài ý muốn có hại cho sức khỏe. Khi dùng Chlorhexidine bạn cần chú ý tuân thủ những vấn đề sau:

• Không dùng thuốc đã quá hạn sử dụng, có biểu hiện biến chất, thay đổi màu sắc hoặc mùi hương.
• Dùng thuốc theo đúng hướng dẫn của dược sĩ, bác sĩ hoặc khuyến nghị của nhà sản xuất được in bên ngoài bao bì thuốc.
• Không dùng thuốc lâu hơn hoặc ngắn hơn thời gian được bác sĩ khuyến cáo
• Thuốc Chlorhexidine được điều chế để dùng ngoài, không uống hoặc nuốt thuốc
• Trường hợp sử dụng ngoài da, nên rửa sạch vùng da cần điều trị trước khi thoa thuốc để đạt được hiệu quả tốt hơn.
• Không sử dụng thuốc trên vùng da có vết thương hở
• Trường hợp dùng kem thuốc bôi ngoài da, chỉ nên bôi trong phạm vi vùng da cần điều trị

Đặc biệt, trong quá trình sử dụng thuốc Chlorhexidine có thể bị ỗ nhiễm bởi vi khuẩn nếu bạn không cẩn thận. Để tránh tình trạng này, mỗi khi dùng thuốc cần lưu ý:

• Không chạm ngón tay hoặc để vùng da bị bệnh tiếp xúc trực tiếp với đầu lọ thuốc
• Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ bôi thuốc như giấy thấm hay tăm bông tiệt trùng thay vì dùng tay. Các dụng cụ này sau khi dùng xong nên vứt bỏ ngay, không tái sử dụng.
• Tránh tự ý pha loãng thuốc với những chất khác nếu không được bác sĩ chỉ định

10. Liều dùng thuốc Chlorhexidine

– Dùng trong phẫu thuật, điều trị ngoại khoa:

• Rửa và sát trùng vết thương: Sử dụng thuốc có nồng độ 0,01 – 0,05% dạng dung dịch
• Tiệt trùng dụng cụ y tế: Dùng dung dịch Chlorhexidine nồng độ 0,1%
• Sát khuẩn tay: Sử dụng dung dịch nồng độ 0,05 – 0,1% để rửa tay 

– Thuốc Chlorhexidine dạng súc miệng:

• Người trưởng thành: Dùng dung dịch thuốc có nồng độ từ 0,02 – 0,05% để súc miệng từ 1 – 6 lần trong ngày. Nếu bị viêm miệng hầu thì súc miệng liên tục từ 3 đến 6 lần trong ngày.
• Trẻ từ 12 tuổi trở lên: Mỗi ngày nên súc miệng với thuốc từ 1 – 3 lần. Thời gian giữa 2 lần dùng thuốc phải cách nhau ít nhất 4 tiếng.

– Liều dùng Chlorhexidine để điều trị cho các bệnh về da như mụn trứng cá, bỏng:

Sử dụng dung dịch thuốc có nồng độ 0.50 – 0.1% để rửa bên ngoài.

– Dùng thuốc dạng tẩm băng gạc:

Lấy băng gạc đắp trực tiếp lên khu vực bị tổn thương sau khi đã rửa sạch da. Phụ thuộc vào lượng dịch rò rỉ từ vết thương mà tiến hành thay băng gạc mới khi cần thiết để giữ cho tổn thương luôn khô ráo.

– Liều dùng trong điều trị nhiễm trùng phụ khoa

Các trường hợp bị bệnh viêm âm hộ, âm đạo hoặc nhiễm trùng phụ khoa do ký sinh trùng hay nấm candida 

• Rửa ngoài bằng dung dịch thuốc có nồng độ từ 0,05 đến 1%
• Kết hợp bôi kem thuốc lên khu vực da bị ảnh hưởng ở vùng kín ( âm hộ, đáy chậu )

– Thuốc Chlorhexidine dạng khí dung:

Lấy thuốc phun xịt trực tiếp vào miệng và cổ họng mỗi ngày từ 3 – 5 lần tùy theo mức độ nhiễm trùng.

– Liều dùng thuốc Chlorhexidine dạng viên ngậm

• Người trưởng thành: Mỗi lần ngậm 1 viên x 4 lần trong ngày. Khoảng cách giữa hai lần ngậm cách nhau tối thiểu 2 tiếng đồng hồ.
• Trẻ em từ 6 -tuổi đến 15 tuổi: Mỗi lần ngậm 1 viên x 2 – 3 lần/ngày. Thời gian giữa 2 lần ngậm cách nhau tối thiểu 4 tiếng.

Liều dùng thuốc Chlorhexidine có thể được bác sĩ chuyên khoa thay đổi cho phù hợp với tình trạng bệnh của từng bệnh nhân. Nếu được bác sĩ kê đơn, người bệnh nên dùng theo chỉ định của bác sĩ. 

Lưu ý khi dùng thuốc Chlorhexidine

• Tránh để thuốc dính vào mắt. Nếu không may bị thuốc bắn vào mắt, hãy nhanh chóng rửa lại ngay với nước sạch.
• Không để Chlorhexidine tiếp xúc với màng não, khu vực bên trong tai giữa hoặc nơi có các mô nhạy cảm.
• Duy trì sử dụng thuốc đều đặn. Nếu sau thời gian điều trị 5 ngày mà bệnh tình không có sự chuyển biến tốt thì cần liên hệ với bác sĩ để xem xét đổi thuốc nếu cần thiết.
• Không dùng thuốc Chlorhexidine đồng thời với các loại xà phòng hay dung dịch sát khuẩn khác. 
• Bảo quản thuốc trong điều kiện nhiệt độ phòng. Tránh để trong nhà tắm, tủ lạnh hay nơi có ánh sáng mặt trời chiếu vào làm thay đổi tính chất của thuốc, ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

Thông tin hữu ích cho bạn

• “Chặn đứng” virus, vi khuẩn mùa bệnh dịch nhờ thuốc tăng cường sức đề kháng Thuốc dân tộc
• Viêm họng cấp ở người lớn: Dấu hiệu và cách điều trị