Nang đơn thùy buồng trứng là gì, có ảnh hưởng gì không?

Nang đơn thùy buồng trứng là một dạng của u nang buồng trứng. Tùy theo kích thước nang và nguyện vọng của bệnh nhân (có nguyện vọng sinh sản tiếp tục hay không) để lựa chọn các phương pháp phẫu thuật triệt để cắt bỏ toàn bộ u nang hoặc chỉ bóc tách một phần để lại buồng trứng lành.

Nang đơn thùy buồng trứng là gì?

Nang đơn thùy buồng trứng là căn bệnh hình thành do rối loạn nội tiết tố nữ. Bệnh đặc trưng là các nang nhỏ xuất hiện trong buồng trứng. Nang có thể xuất hiện ở 1 bên hoặc 2 bên của buồng trứng với những kích thước khác nhau. Thông thường trong thời điểm người phụ nữ rụng trứng, các nang này có thể đạt kích thước lớn nhất từ 15mm – 30mm. Đây cũng là kích thước lý tưởng để trứng có thể rụng và thụ thai khi kết hợp với tinh trùng.

Triệu chứng nang đơn thùy buồng trứng thực chất là một dạng của u nang buồng trứng, còn gọi là u nang đơn thùy. U nang đơn thùy được gọi phổ biến hơn trong lĩnh vực siêu âm sản khoa, dùng để chỉ trường hợp u nang chỉ có 1 vách ngăn. Trường hợp u nang buồng trứng có nhiều vách ngăn thì được gọi là u nang đa thùy. Nang đơn thùy buồng trứng phải hay trái cũng đều được gọi chung là u nang đơn thùy.

Đối với những nang còn lại, nếu chúng không phát triển được đến kích thước tối đa thì nang sẽ tiêu đi hoặc phình lên. Nang thường tự tiêu đến cuối chu kì kinh nguyệt nên một số trường hợp có thể tự khỏi mà bệnh nhân không nhận ra. Cũng có một số nang có thể đạt đến kích thước 40 – 50 mm, bên trong chứa dịch đồng nhất. Đa số các nang vỏ mỏng là nang sinh lý không điều trị gì.

Tuy nhiên vẫn có những trường hợp hình thành nang ở buồng trứng bị tổn thương. Chúng có thể phát triển thành 2 loại đó là nang sinh lý và nang bệnh lý với nét đặc trưng khác nhau. Mới thông qua việc siêu âm cũng chưa thể khẳng nang sinh lý hay nang thực thể mà phải theo dõi thêm vài chu kỳ kinh nguyệt nữa để xem u này có tự mất hay không.

Dấu hiệu nhận biết nang đơn thùy buồng trứng

Tình trạng nang đơn thùy buồng trứng không có biểu hiện cụ thể. Ban đầu, nang không có nhú, echo kém (tiếng vang kém),  kích thước nhỏ và có kích thước rất nhỏ. Thông qua các biểu hiện thông thường khó có thể nhận biết được bệnh. Nang đơn thùy buồng trứng chỉ có thể được chẩn đoán thông qua thăm khám phụ khoa.

Ở một số trường hợp, bạn có thể cảm thấy bị đau ở vùng bụng rồi lan ra khắp cả ổ bụng. Nhưng  một số trường hợp khác, khi biến chứng u nang nặng hơn sẽ gây xuất huyết, vỡ dịch, từ đó khiến cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, tăng nhịp tim hoặc rối loạn kinh nguyệt kèm theo… Những triệu chứng biểu hiện bệnh khác nhau ở mỗi người, và phần lớn các trường hợp u nang nói chung, người bệnh đều không nhận biết được cho đến khi được khám phụ khoa.

Do đó phái nữ muốn được chẩn đoán có u nang đơn thùy trong buồng trứng thì cần thăm khám phụ khoa định kỳ. Nếu nằm trong trường hợp bị bệnh, bệnh nhân sẽ được theo dõi những đặc điểm khác của u nang để xem tình trạng có nguy hiểm hay không, có cần điều trị hay không. Đối với các nang phát triển có kích thước càng lớn (>5cm) sẽ được điều trị tuyệt đối để phòng biến chứng xảy ra.

Bị nang đơn thùy buồng trứng có sao không?

Tương tự như các trường hợp u nang buồng trứng thường gặp, nang đơn thùy buồng trứng lành tính và không không gây ra những nguy hiểm đe dọa đến tính mạng. Đây cũng là những u nang đơn giản thuộc dạng u cơ năng lành tính nên tỷ lệ biến chứng thành ung thư rất thấp. Tuy nhiên trong một số trường hợp nang to và không ngừng phát triển, triệu chứng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như quá trình mang thai của người phụ nữ.

Điểm đáng lo ngại của bệnh là, người chưa mang thai hoặc đang mang thai đều có thể mắc bệnh. Điều này có nguy cơ gây khó khăn cho quá trình thụ thai của bạn, hoặc tác động xấu đến thai nhi. Các bác sĩ cho rằng, để đánh giá chính xác mức độ nguy hiểm của nang đơn thùy buồng trứng cần xác định chính xác bệnh nhân đang mang nang dạng nào. Nang đơn thùy buồng trứng có 2 loại là nang sinh lý và nang bệnh lý, những ảnh hưởng được liệt kê gồm:

Nang sinh lý

Tên gọi khác của nang sinh lý là nang hoàng thể. Nang này được hình thành từ sự rối loạn các hormone trong cơ thể. Nếu như bạn đang mang thai thì nang này sẽ tự biến mất đi sau 12 tuần. Tuy nhiên với những trường hợp nang to, chúng sẽ phát triển chèn ép thai nhi. Tuy lành tính nhưng nang phát triển lớn sẽ gây ra nhiều nguy cơ sảy thai trong giai đoạn 3 tháng đầu.

Lúc này người mẹ sẽ xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, xuất huyết, xoắn nang. Không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi mà còn gây khó khăn cho sinh hoạt của người mẹ. Với những trường hợp bị nang đơn thùy sinh lý ở các bạn gái chưa mang thai, nếu không điều trị tốt sẽ dẫn đến khó thụ thai.

Nang bệnh lý

Nang bệnh lý là căn bệnh hình thành từ quá trình tích tụ mầm bệnh và các gốc tự do sau những bất thường ở cơ quan sinh dục, viêm nhiễm. Căn bệnh này phát sinh các nang có chứa tế bào hư hỏng, nếu nghiêm trọng có thể buồng trứng sẽ bị hủy hoại hoàn toàn. Với đối tượng mang thai mà bị nang bệnh lý thì đây là nguyên nhân lớn khiến thai nhi kém phát triển, có nguy cơ sảy thai cao.

Ở số ít các trường hợp nang đơn thùy bệnh lý không được điều trị triệt để, người bệnh chủ quan để mầm bệnh phát triển có thể dẫn đến ung thư buồng trứng. Mặc dù tỷ lệ này rất thấp và hiếm gặp nhưng bạn cũng không nên chủ quan. Việc cần làm là loại bỏ các nang hư hỏng càng sớm để bảo vệ buồng trứng khỏe mạnh.

Nhìn chung, nang đơn thùy buồng trứng vẫn là bệnh lý nằm trong tầm kiểm soát vì chúng khá lành tính. Bệnh có nguy hiểm hay không còn phụ thuộc vào kích thước của khối u, và việc người bệnh điều trị sớm hay muộn. Tuy nhiên cần tránh để bệnh phát triển nặng, đến giai đoạn biến chứng sẽ rất khó nguy hiểm và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Những biến chứng nguy hiểm của u nang đơn thùy

Những biến chứng nguy hiểm của u nang đơn thùy xảy ra khi các nang bị vỡ và phát tán vi khuẩn. Cụ thể bệnh nhân có nguy cơ đối mặt với những vấn đề sau:

Rối loạn kinh nguyệt

Rối loạn kinh nguyệt là một biến chứng phổ biến của bệnh nang đơn thùy. U nang buồng trứng nói chung và u nang đơn thùy nói riêng hình thành từ sự mất cân bằng của nội tiết tố. Do sự hình thành nang từ các hormone bị rối loạn có thể cản trở quá trình rụng trứng bình thường của buồng trứng. Từ đó gây ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt, người phụ nữ có thể bị rong kinh, hoặc chậm kinh, trễ kinh.

Ngoài ra rối loạn kinh nguyệt kéo dài còn làm rối loạn chu kỳ rụng trứng, từ đó gây khó khăn cho hoạt động sinh sản của các chị em. Vì thế khi phát hiệu có bệnh thì chị em cần phải điều trị sớm để phòng tránh nguy cơ vô sinh, hiếm muộn nếu bạn đang ở độ tuổi sinh nở.

U nang đơn thùy bị xoắn

Nang đơn thùy bị xoắn thường là những nang có cuống dài, các nang này khi xoắn lại nhiều vòng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đáng lo ngại. U nang xoắn sẽ co giãn hết mức, đến mức độ nhất định thì nang vỡ và chảy máu cấp tính. Biến chứng này có thể xuất hiện sớm hoặc muộn và khiến người bệnh thiếu máu nhiều. Không xử lý kịp thời có thể ảnh hưởng đến các cơ quan lân cận do nhiễm trùng.

U nang bị xoắn có tỷ lệ xảy ra cao hơn ở phụ nữ mang thai 3 tháng đầu. Triệu chứng nhận biết u nang xoắn là cảm giác đau bụng dữ dội, cơn đau xuất hiện đột ngột ở tại vùng hạ vị và hai hố chậu. Người bệnh có thể cảm thấy đầu óc đột nhiên choáng váng, nôn nao,  mồ hôi ra nhiều, da mặt xanh xao do thiếu máu. 

Vì các biến chứng tiềm ẩn này mà việc thăm khám tiền sản và khám thai trong 3 tháng đầu rất quan trọng. Nhằm phát hiện sớm những bất thường trong buồng trứng để có biện pháp giải quyết kịp thời.

Nang đơn thùy chèn ép nội tạng 

Biến chứng chèn ép nội tạng có tỷ lệ xảy ra cao ở những u nang lớn hơn 5cm. Ở kích thước này, nang lớn đủ để chèn ép vào các cơ quan lân cận và làm rối loạn chức năng tại các cơ quan này. Ở mỗi cơ quan bị chèn ép có những biểu hiện khác nhau, cụ thể:

• Nếu nang tạo áp lực lên trực tràng thì người bệnh sẽ bị táo bón..
• Nang chèn ép bàng quang, niệu quản sẽ gây ứ nước bể thận, từ đó khiến người bệnh tiểu rắt, tiểu buốt và buồn tiểu liên tục.
• Nang phát triển lớn chiếm vị trí nhất định trong ổ bụng sẽ chèn ép lên hệ thống tĩnh mạch dưới, ức chế lưu thông máu gây phù hai chi dưới, cổ chướng, tuần hoàn bàng hệ.
• Với phụ nữ mang thai, u nang to sẽ chèn ép thai nhi và làm tăng nguy cơ sảy thai, thai thiếu oxy, thai chết lưu, sinh non…

U nang đơn thùy bị vỡ

Biến chứng vỡ u nang thường xảy ra ở những trường hợp nang bị xoắn hoặc bị chèn ép từ ngoại lực, hoặc bị thai nhi chèn ép (ở phụ nữ mang thai), giao hợp thô bạo, làm việc nặng nhọc. U nang càng mỏng thì càng dễ bị vỡ hơn khi chịu các áp lực tác động đè lên.

Thông thường u nang buồng trứng bị vỡ thì nguy cơ lớn nhất là biến chứng nhiễm khuẩn nang, viêm phúc mạc chậu, viêm buồng trứng… Khi u nang đơn thùy bị vỡ cần được xử lý nhanh, nếu không sẽ đe dọa tính mạng và khả năng sinh sản sau này của người phụ nữ.

U nang đơn thùy bị nhiễm khuẩn

Nhiễm khuẩn là biến chứng nguy hiểm nhất của chứng nang đơn thùy buồng trứng. Biến chứng thường gặp sau khi u nang bị xoắn lại và phát triển to lên. Khi nang lớn và bám vào các tạng xung quanh thì nguy cơ nang vỡ và gây nhiễm trùng tại các tại này rất cao.

Dấu hiệu nhiễm trùng nang đơn thùy sau vỡ là triệu chứng đau bụng, xuất huyết, sốt cao (dấu hiệu nhiễm khuẩn), bụng trướng, kiểm tra âm đạo thấy u dính, ấn vào bụng thấy đau. Các dấu hiệu này có biểu hiện dễ gây nhầm lẫn với bệnh viêm nội mạc tử cung.

Phương pháp điều trị nang đơn thùy buồng trứng

Triệu chứng nang đơn thùy buồng trứng có thể cải thiện khỏi hoàn toàn bằng nhiều phương pháp, tuy nhiên bệnh nhân cần được chẩn đoán và chữa trị sớm. Bác sĩ sẽ căn cứ vào dạng u nang (sinh lý hay bệnh lý), kích thước nang và độ tuổi, cùng tình trạng sức khỏe để chọn hình thức điều trị phù hợp. Quy trình chữa trị nhằm mục đích ức chế hoặc loại bỏ u nang đang phát triển, đồng thời đảm bảo cơ quan sinh sản không bị ảnh hưởng.

Trường hợp các nang đơn thùy có kích thước nhỏ, được đánh giá lành tính ban đầu sẽ phải tiếp tục theo dõi thêm 2 – 3 tháng để tầm soát nguy cơ nang phát triển ác tính. Trong thời gian này, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng thêm thuốc tránh thai để ức chế sự phát triển của u nang. Nếu các nang lành tính hoàn toàn thì sẽ tự biến mất sau thời gian điều tiết bằng thuốc tránh thai.  

Ngược lại khi các nang lành tính có xu hướng diễn biến phức tạp hơn, như là ngày càng lớn, có dấu hiệu xoắn vỡ, nhiễm khuẩn,… bệnh nhân sẽ được làm phẫu thuật để loại bỏ nang. Thông thường các nang có kích thước khối u dưới 6 cm là u nang cơ năng và cần được theo dõi thêm. Các u nang có kích thước lớn hơn được chẩn đoán là u nang thực thể sẽ được loại bỏ phòng biến chứng hoặc ung thư hóa. 

Mặc dù hiếm gặp nhưng một số u nang có thể phát triển kích thước rất to, có trường hợp kích thước nang to tương đương như quả chanh hoặc lớn hơn. Các nang này cần được loại bỏ sớm và triệt để mới có thể phòng ngừa được nguy cơ tái phát và mầm mống ung thư trong tương lai. Những cách xử lý u nang đơn thùy phụ thuộc từng nhóm đối tượng, phổ biến là những trường hợp sau:

• Đối với phụ nữ lớn tuổi, nếu như không còn nguyện vọng sinh sản sẽ được khuyến khích cắt bỏ cả hai bên buồng trứng nếu có dấu hiệu u nang buồng trứng.

• Với đối tượng phụ nữ trẻ, chưa lập gia đình thì các bác sĩ sẽ áp dụng điều trị theo hướng bảo tồn, nhằm mục đích giữ lại các nhu mô lành (nang trứng khỏe mạnh) để phục vụ sinh sản.

• Trong trường hợp phụ nữ bị nang đơn thùy buồng trứng khi mang thai sẽ được khuyến khích mổ ở tháng thứ thứ 4 – 6 của thai kỳ. Ở những người mẹ phát hiện nang đơn thùy buồng trứng muộn phải đợi đến khi em bé được sinh ra, sau đó mới phẫu thuật loại bỏ u nang.

• Đối với những u nang đơn thùy buồng trứng phát triển tại khu vực gần đáy dây chằng rộng. Cần phẫu thuật khi u nang còn nhỏ, thao tác bóc tách cẩn thận đề phòng chạm niệu quản, ruột và bàng quang.

U nang đơn thùy buồng trứng có thể được bóc tách ra ngoài bằng 2 phương pháp là mổ nội soi và mổ hở. Ngay cả khi được bóc tách ra ngoài, các nang này vẫn có nguy cơ tái phát rất cao. Vì thế đối tượng phụ nữ không còn nhu cầu sinh sản thường được khuyến khích cắt bỏ buồng trứng, và nhóm đối tượng còn lại cần chú trọng chăm sóc sau mổ để buồng trứng sớm phục hồi và phòng ngừa nguy cơ tái phát.

Hi vọng những kiến thức về triệu chứng nang đơn thùy buồng trứng đã giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này. Mặc dù được đánh giá là lành tính nhưng ở góc độ nào đó triệu chứng vẫn gây ra ít nhiều bất lợi cho sức khỏe. Do đó nếu bạn nhận thấy cơn đau bụng âm ỉ, hoặc là những dấu hiệu bất thường ở vùng bụng thì cần thăm khám sớm để kiểm soát sớm các dấu hiệu nguy hiểm.

Bài viết liên quan: Sau mổ u nang buồng trứng bao lâu thì lành hẳn?