Mụn rộp sinh dục ở miệng – Dấu hiệu nhận biết và điều trị

Mụn rộp sinh dục ở miệng là bệnh da liễu do virus herpes simplex 1 (HSV 1) gây ra. Bệnh đặc trưng bởi sự xuất hiện của các vết loét và mụn nước ở môi, nướu, lưỡi, vòm họng,… Ngoài các triệu chứng tại chỗ, virus này còn làm phát sinh các biểu hiện toàn thân như sốt, đau cơ, mệt mỏi,…

Mụn rộp sinh dục ở miệng và dấu hiệu nhận biết qua từng giai đoạn

Mụn rộp sinh dục ở miệng (Herpes sinh dục) là bệnh lý nhiễm trùng da do virus herpes simplex 1 (HSV 1) gây ra. Biểu hiện của bệnh lý này là tình trạng xuất hiện các vết loét ở môi trên, môi dưới, bên trong niêm mạc miệng hoặc thậm chí xuất hiện ở lưỡi.

Sau khi nhiễm virus herpes simplex 1, cơ thể sẽ trải qua 3 giai đoạn với các biểu hiện khác nhau.

Giai đoạn 1 – Nhiễm trùng tiên phát

Virus thường xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết trầy xước ở trên da. Sau thời gian sinh sản và phát triển (3 – 6 ngày), bạn có thể gặp phải một số triệu chứng như:

• Môi bắt đầu có dấu hiệu đau rát, ngứa ran và khó chịu trước khi nhiễm trùng khởi phát.
• Sau đó ở vùng môi, bên trong miệng và lưỡi có thể xuất hiện các vết loét, vết sưng đỏ,…
• Một thời gian sau, mụn nước sẽ xuất hiện xung quanh vết loét, tạo thành từng mảng.
• Vết loét ban đầu thường có dấu hiệu rỉ dịch sau khoảng 3 ngày, dịch thường có màu vàng nhạt, sau đó đọng lại trên da tạo thành lớp mài màu vàng nâu đặc trưng.
• Sau đó mài sẽ khô và bong ra khỏi mô da.
• Ngoài ra bạn có thể gặp phải triệu chứng đau cơ, khớp, sốt và mệt mỏi.
• Các vết loét do mụn rộp sinh dục có thể xảy ra ở môi, nướu, cổ họng, lưỡi, vòm miệng,… Nếu xuất hiện bên trong miệng, bạn có thể gặp phải tình trạng đau nướu, chảy máu chân răng, khó nuốt,…
• Hạch bạch huyết ở cổ thường có dấu hiệu sưng và đau.
• Với những người dưới 20 tuổi, virus herpes simplex 1 có thể gây ra các vết loét nông và phủ một lớp màu xám lên amidan.

Tuy nhiên ở một số trường hợp, nhiễm trùng do virus herpes simplex thường không phát sinh bất cứ dấu hiệu nào.

Giai đoạn 2 – Giai đoạn virus không hoạt động

Từ vị trí xâm nhập, virus có thể lây lan sang các cơ quan khác thông qua tế bào thần kinh. Sau giai đoạn nhiễm trùng tiên phát, virus herpes simplex 1 sẽ trú ngụ tại cơ quan trong cơ thể dưới dạng tiềm ẩn (không hoạt động).

Giai đoạn 3 – Nhiễm trùng tái phát

Khi có điều kiện thích hợp, virus có thể hoạt động trở lại và gây ra các biểu hiện tương tự giai đoạn nhiễm trùng tiên phát. Tuy nhiên so với nhiễm trùng tiên phát, các triệu chứng tái phát của bệnh thường có mức độ nhẹ và thời gian phục hồi khá nhanh chóng (chỉ khoảng 3 – 7 ngày).

Các yếu tố kích thích virus hoạt động và gây nhiễm trùng tái phát:

• Căng thẳng
• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài
• Trầm cảm
• Hệ miễn dịch suy yếu
• Rối loạn nội tiết

Nguyên nhân gây mụn rộp sinh dục ở miệng

Virus herpes simplex 2 (gây bệnh mụn rộp ở cơ quan sinh dục) thường lây nhiễm qua quan hệ tình dục. Tuy nhiên mụn rộp sinh dục ở miệng có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Tiếp xúc trực tiếp lên vết loét, dịch lỏng và mụn nước của người bị nhiễm virus herpes simplex.
• Sử dụng chung vật dụng (đũa, muỗng, son môi, khăn mặt,…) với người nhiễm bệnh.
• Hôn môi hoặc quan hệ bằng miệng với người mắc bệnh mụn rộp sinh dục.
• Trẻ bị nhiễm virus herpes simplex từ mẹ.
• Sử dụng chung kim tiêm hoặc tiếp xúc với máu của người nhiễm bệnh.

Ngoài các nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố rủi ro cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý này như:

• Có nhiều hơn 1 bạn tình
• Mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục
• Hệ miễn dịch suy giảm (nhiễm HIV/ AIDS, thay ghép cơ quan nội tạng,…)
• Quan hệ tình dục không an toàn

Mụn rộp sinh dục ở miệng có nguy hiểm không?

So với mụn rộp tại cơ quan sinh dục (do virus herpes simplex 2 gây ra), mụn rộp ở miệng có mức độ nhẹ hơn. Mặc dù virus herpes simplex 1 không bị tiêu diệt hoàn toàn, tuy nhiên bạn có thể ức chế hoạt động của virus bằng nhiều biện pháp khác nhau.

Nếu điều trị và chăm sóc đúng cách, virus sẽ tồn tại dưới dạng không hoạt động và ít khi gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu tình trạng này xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, virus có thể di chuyển lên não và gây tổn thương cơ quan này. Ngoài ra việc xuất hiện các vết loét ở miệng cũng gây ra tâm lý tự ti, ngại gặp gỡ và giao tiếp.

Chẩn đoán bệnh mụn rộp sinh dục ở miệng

Mụn rộp sinh dục ở miệng có thể bị nhầm lẫn với một số vấn đề sức khỏe khác như mụn cóc, chốc lở, sùi mào gà ở miệng,… Vì vậy trước khi can thiệp các phương pháp điều trị, bạn cần thực hiện một số chẩn đoán cần thiết.

Các kỹ thuật được áp dụng trong chẩn đoán mụn rộp sinh dục ở miệng, bao gồm:

• Xét nghiệm bệnh phẩm: Mẫu da và dịch ở vết loét thường có sự xuất hiện của virus herpes simplex 1. Vì vậy bác sĩ có thể xét nghiệm bệnh phẩm để chẩn đoán mụn rộp sinh dục.
• Xét nghiệm PCR: PCR là kỹ thuật chẩn đoán dành cho các bệnh lý đặc hiệu – nhất là trong trường hợp không thể xác định chủng virus thông qua phương pháp nuôi cấy truyền thống. Xét nghiệm này được thực hiện nhằm xác định loại virus nhóm herpes gây ra bệnh mụn rộp sinh dục.
• Xét nghiệm máu: Khi cơ thể nhiễm virus herpes simplex, hệ miễn dịch sẽ tạo ra một loại kháng thể tương ứng nhằm ức chế sự sinh trưởng và hoạt động của loại virus này. Xét nghiệm máu cho phép bác sĩ xác định sự hiện diện của virus herpes simplex 1 thông qua các kháng thể tồn tại bên trong huyết tương.

Các phương pháp điều trị mụn rộp sinh dục ở miệng

Hiện tại chưa tìm thấy phương pháp điều trị dứt điểm virus herpes simplex 1 trong cơ thể người. Tuy nhiên nếu sử dụng thuốc và chăm sóc đúng cách, virus sẽ bị ức chế và chuyển sang giai đoạn tiềm ẩn (không hoạt động). Ở giai đoạn này, virus hầu như không gây ra bất cứ triệu chứng hay ảnh hưởng nào đến sức khỏe.

1. Sử dụng thuốc điều trị

Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị mụn rộp sinh dục ở miệng chỉ có tác dụng hỗ trợ cơ thể ức chế virus và cải thiện một số triệu chứng đi kèm.

Những loại thuốc có thể được sử dụng, bao gồm:

• Thuốc kháng virus (Famciclovir, Acyclovir, Valacyclovir,…): Những loại thuốc này có tác dụng ức chế một số loại virus nhóm herpes ở người như virus herpes simplex 1, cytomegalovirus, varicella zoster,… Thuốc kháng virus có thể được sử dụng trong giai đoạn nhiễm trùng tiên phát hoặc tái phát của bệnh mụn rộp sinh dục.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt (Paracetamol): Nhiễm trùng do virus có thể khiến thân nhiệt tăng và làm phát sinh một số triệu chứng đi kèm như đau cơ, sưng hạch bạch huyết, mệt mỏi,… Paracetamol được sử dụng nhằm cải thiện các triệu chứng toàn thân do virus herpes simplex 1 gây ra.
• Thuốc kháng histamine H1: Với những trường hợp ngứa ngáy dữ dội, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng histamine H1 để cải thiện tình trạng này.

2. Các biện pháp chăm sóc

Mụn rộp sinh dục ở miệng là bệnh lý không có thuốc điều trị đặc hiệu. Những loại thuốc được sử dụng chỉ có tác dụng hỗ trợ quá trình điều trị. Chính vì vậy bên cạnh việc dùng thuốc, bạn nên thực hiện các biện pháp chăm sóc để ức chế virus và hạn chế lây nhiễm cho người khác.

Một số biện pháp chăm sóc cho bệnh nhân bị mụn rộp sinh dục ở miệng:

• Tránh để người khác chạm vào các vết loét ở miệng.
• Thông báo với các thành viên trong gia đình tình trạng sức khỏe của bản thân để tránh nguy cơ lây nhiễm.
• Vệ sinh răng miệng thường xuyên để tránh virus lây lan rộng.
• Làm dịu vết loét bằng dung dịch nước muối sinh lý, đồng thời cần giữ cho vùng da này khô thoáng.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và A để tăng khả năng đề kháng và phục hồi các tế bào da bị tổn thương.
• Nếu vùng môi nóng rát và khó chịu, bạn có thể sử dụng khăn mát đắp lên các vết loét trong khoảng 5 – 10 phút.

Ngăn ngừa mụn rộp sinh dục ở miệng tái phát

Mụn rộp sinh dục ở miệng không thể chữa trị hoàn toàn. Sau khi điều trị, virus sẽ tiềm ẩn bên trong các tế bào thần kinh ở dạng không hoạt động và sẽ tái phát khi có điều kiện thích hợp. Nếu thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ sớm, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh lý này.

Những biện pháp dự phòng mụn rộp sinh dục ở miệng tái phát:

• Tránh để môi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài. Nếu có thể, bạn nên sử dụng các loại son có chỉ số chống nắng để giảm nguy cơ virus tái nhiễm.
• Kiểm soát stress và căng thẳng.
• Luyện tập thường xuyên và thực hiện chế độ ăn uống khoa học để nâng cao miễn dịch, hạn chế tình trạng tái nhiễm và tạo điều kiện cho các virus/ vi khuẩn mới xâm nhập.
• Không tiếp xúc lên các vết loét hoặc mụn nước của người khác.
• Vệ sinh cơ thể và răng miệng đều đặn.
• Tránh sử dụng các đồ uống chứa cồn, caffeine, chất kích thích và một số thực phẩm không lành mạnh như thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo bão hòa, gia vị cay nóng,…
• Có thể sử dụng thuốc kháng virus trong một thời gian để dự phòng tái phát. Tuy nhiên biện pháp này chỉ được thực hiện với những người có nguy cơ tái phát cao.

So với mụn rộp ở cơ quan sinh dục, mụn rộp ở miệng có mức độ nhẹ và ít khi gây ra các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên nếu có các dấu hiệu bất thường (ớn lạnh, sốt, co giật,…), bạn nên đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra và tiến hành các can thiệp y tế kịp thời.