Hội chứng thận hư kháng thuốc – Điều cần biết

Hội chứng thận hư kháng thuốc gồm hai dạng chính là kháng corticoid và steroid. Tình trạng này thường xảy ra khi bệnh nhân phải điều trị bệnh với các hóa, dược chất trong thời gian dài. Nếu không kịp thời can thiệp sớm và có biện pháp khắc phục phù hợp, bệnh sẽ gây ra biến chứng rất nguy hiểm.

Hội chứng thận hư là gì?

Hội chứng thận hư là một biểu hiện rối loạn chức năng thận khiến lượng protein bài tiết qua đường tiết niệu vượt mức trung bình. Những biểu hiện đặc trưng của hội chứng thận hư là tình trạng phù toàn thân theo mức độ, cân nặng tăng nhanh bất thường, tiểu ít. Hội chứng thận hư xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng tỷ lệ trẻ em mắc bệnh tương đối cao.

Những ảnh hưởng  xảy ra khi màng lọc của cầu thận bị viêm và tổn thương. Điều này khiến chức năng lọc máu của thận bị cản trở, và ảnh hưởng đến quá trình chuyển đối các chất. Phần lớn những trường hợp mắc hội chứng thận hư không có nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh. Trong đó một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn số người còn lại, cụ thể là những đối tượng sau:

• Bệnh nhân suy giảm chức năng thận, viêm cầu thận có nguy cơ thận hư cao.
• Bệnh nhân tiểu đường, người mắc hội chứng lupus, amyloidosis hoặc những bệnh lý liên quan đến thận mạn tính.
• Người tiến hành điều trị với thuốc trong thời gian dài, đăc biệt là các loại thuốc ảnh hưởng đến chức năng thận.
• Người bệnh lạm dụng các loại thuốc chống viêm không steroid và thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc điều trị ung thư…
• Bệnh nhân mắc phải các hội chứng nhiễm trùng làm tăng cao nguy cơ thận hư, thường gặp nhất là hội chứng HIV, viêm gan B, viêm gan C và bệnh sốt rét.
• Bệnh nhân đã hoặc đang điều trị bệnh ung thư.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng thận hư

Hội chứng thận hư không chỉ gây cản trở hoạt động lọc và thai độc của thận mà còn ảnh hưởng đến những cơ quan khác, bệnh nhân có thể gặp phải hàng loạt triệu chứng trên cơ thể xuất phát từ sự rối loạn trao đổi chất. Do các yếu tố như protein trong nước tiểu của người bệnh hoặc nồng độ lipid trong máu cao hơn so với mức bình thường. Cùng với mức albumin thấp hơn trung bình gây ra hiện tượng phù toàn thân cùng nhiều triệu chứng khác. 

Hội chứng thận hư có tiến triển âm thầm và hậu quả để lại rất nghiêm trọng. Tuy nhiên những dấu hiệu của hội chứng thận hư rất khó để nhận biết. Nếu bệnh nhân nhận thấy những biểu hiện dưới đây thì khả năng bệnh đã tiến triển đến mức nghiêm trọng:

• Dấu hiệu phù nề và sưng nặng vùng quanh mắt, bàn chân và mắt cá chân
• Bụng chướng, căng do tràn dịch màng bụng, tiểu ít
• Khi tiểu tiện có thể nhỏ giọt và kèm theo bọt, đây là dấu hiệu có protein trong nước tiểu.
• Cân nặng tăng nhanh bất thường có cơ thể tích nước, làn da căng phù.
•  Cơ thể đau mỏi, ăn uống kém, xanh xao hoặc người trắng bệch

Hội chứng thận hư kháng thuốc là như thế nào?

Hội chứng thận hư kháng thuốc xảy ra phổ biến hơn ở những bệnh nhân điều trị một bệnh lý nền bất kỳ trong khoảng thời gian dài. Chính xác hơn, thận hư kháng thuốc là một trong những hệ lụy khi thận phải xử lý hóa – dược chất mỗi ngày. Trong đó có hội chứng thận hư kháng corticoid và chứng thận hư kháng steroid. Cụ thể:

Hội chứng thận hư kháng thuốc corticoid

Thận hư kháng thuốc corticoid xảy ra ở phần lớn những người bị tiểu đường hoặc ung thư. Có khoảng 10% người  bị thận hư tiên phát cũng sẽ gặp bệnh này, phổ biến ở bệnh nhân nam so với bệnh nhân nữ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra chứng suy thận mạn tính.

Tình trạng kháng corticoid gây ra rất nhiều cản trở trong điều trị, bởi bệnh nhân sẽ hạn chế một số loại thuốc sử dụng. Một số dấu hiệu của chứng thận hư kháng corticoid tương tự như tình trạng ngộ độc corticoid. Một số ảnh hưởng gây ra bởi triệu chứng này gồm: nguy cơ đục thủy tinh thể, chậm phát triển thể chất, rối loạn đường huyết, cao  huyết áp, hội chứng Cushing,… Đồng thời bệnh nhân còn có thể gặp phải một số dấu hiệu nguy hiểm như cơ thể sưng phù vì giữ nước, giảm nặng áp lực keo, hoặc rối loạn nước điện giải, mức độ nặng của bệnh suy thận …

Do phải điều trị với các nhóm thuốc cùng lúc nên đa số bệnh nhân mắc chứng thận hư đều không có hệ miễn dịch khỏe mạnh. Kháng thuốc làm cơ thể giảm đáp ứng với miễn dịch tự nhiên, vì thế mà bệnh nhân sẽ dễ mắc phải các dạng bệnh truyền nhiễm như viêm gan virus, viêm phổi, bệnh lao, cùng một số bệnh do nhiễm khuẩn, nhiễm trùng gây ra.

Hội chứng này cũng ảnh hưởng đến hoạt động của hệ nội tiết. Nếu như việc điều trị không đạt hiệu quả, điều này sẽ cản trở khả năng hấp thu chất, gây suy dinh dưỡng, nếu như xảy ra ở trẻ nhỏ sẽ gây chậm lớn. Ở phụ nữ, hội chứng thận hư kháng thuốc còn có thể gây vô sinh và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.  

Hội chứng thận hư kháng steroid

Tương tự như hội chứng thận hư kháng corticoid, chứng kháng steroid cũng gây ảnh hưởng đến quá trình điều trị suy thận và hư thận. Tình trạng này đồng thời gay ra tăng huyết áp và tình trạng giữ nước, giữ muối trong cơ thể. Một số bệnh nhân hư thận nặng còn có nguy cơ gặp phải biến chứng suy tim ứ huyết, bệnh nhân còn bị giảm kali máu nặng do kiềm máu gây ra.

Những vấn đề liên quan đến dạ dày cũng là một trong những triệu chứng ban đầu của hội chứng thận hư kháng steroid. Cụ thể là tình trạng đau và viêm dạ dày, tăng tiết dịch vị dạ dày, xuất huyết dạ dày, đi ngoài phân đen… Bệnh nhân có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như suy yếu các hoạt động của hệ thần kinh và đặc biệt là điện não. Điều này sẽ dẫn đến nguy cơ rối loạn tâm thần nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến khả năng điều khiển cảm xúc của người bệnh.

Tương tự như hội chứng kháng corticoid, tình trạng thận hư kháng steroid cũng là nguyên nhân gây đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp – nguyên nhân dẫn đến biến chứng mắt lồi. Do các hạn chế trong việc sử dụng thuốc điều trị mà bệnh nhân sẽ gặp phải những vấn đề đi kèm khó khắc phục như tình trạng tăng mỡ máu, tăng đường huyết, cơ thể mệt mỏi, da xanh và mỏng, yếu ớt, dễ bị xuất huyết dưới da.

Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm đối với bệnh nhân đái tháo đường, bởi thận hư kháng steroid có thể làm đường huyết tăng cao và gây hôn mê. Bệnh nhân bị tiểu đường giai đoạn nhẹ có nguy cơ khởi phát đái tháo đường hoặc bệnh tiến triển nặng hơn. 

Thận hư cũng làm nghiêm trọng hơn các vấn đề ở tuyến thượng thận và xương khớp. Khi cơ thể mất khuất hiện tình trạng loãng xương ngày càng trậm trọng thậm chí gãy xương tự phát hoặc chỉ cần tác động nhẹ cũng có thể gây xẹp lún thân đốt sống, làm chậm liền xương nếu bị gãy. Tác dụng dị hóa protein của corticoid còn gây teo cơ, đau cơ. 

 Các xét nghiệm chẩn đoán thận hư kháng thuốc

Tình trạng thận hư kháng thuốc được xem như một trong những biến chứng xảy ra khá phổ biến ở những người phải điều trị với thuốc lâu dài. Để chẩn đoán Hội chứng, bệnh nhân bắt buộc thực hiện một số xét nghiệm sau:

Xét nghiệm nước tiểu

Chẩn đoán nước tiểu giúp đánh giá chính xác chỉ số protein niệu, nếu như nồng độ protein niệu tăng ở mức 3g/24 giờ.  Tuy nhiên kết quả chẩn đoán sau khi xét nghiệm nước tiểu không đánh giá hoàn toàn khả năng thận hư kháng thuốc, bởi protein niệu cũng có thể xảy ra ở một số bệnh lý khác như thận yếu, bệnh đườn tiết niệu, hoặc ở phụ nữ mang thai bị tiền sản giật. Tuy nhiên, xét nghiệm này vẫn được thực hiện để đảm bảo thuận tiện khi đưa ra đánh giá trong suốt quá trình điều trị.

Bên cạnh đó, xét nghiệm nước tiểu cũng giúp phát hiện các trụ niệu, tình trạng lipid niệu, sự hiện diện của lipid tự do và các cholesterol trong nước tiểu – những yếu tố khẳng định chắc chắn hơn về bệnh thận hư.

Xét nghiệm hỗ trợ trong hội chứng thận hư

Một số xét nghiệm được chỉ định sau khi bác sĩ nghi ngờ những vấn đề ở thận. Điều này đảm bảo chắc chắn hơn mức độ nặng của bệnh lý và nguy cơ mắc phải các biến chứng. Cụ thể là xét nghiệm:

• Xét nghiệm đo chỉ số BUN và creatinine: Những chỉ số này có thể thay đổi theo mức độ suy thận hoặc hư thận từ nhẹ đến nặng.
• Xét nghiệm Albumin huyết thanh: Ở chỉ số bình thường, albumin huyết thanh thường không vượt quá 2,5 g / dL.
• Xét nghiệm cholesterol và triglyceride: Trong điều kiện khỏe majanh bình thường, nồng độ cholesterol và triglyceride toàn phần thường tăng.

Xét nghiệm tìm các nguyên nhân thứ phát của hội chứng thận hư

Thận hư kháng thuốc xuất phát từ tình trạng thận yếu, tuy nhiên thông qua chẩn đoán thông thường khó có thể phát hiện được nguyên nhân gây ra hội chứng này. Các xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân thứ phát là:

• Xét nghiệm đo chỉ số Glucose huyết thanh hoặc Hb glycosyl hóa (HbA_1c)
• Xét nghiệm đo chỉ số lháng thể kháng nhân
• Xét nghiệm huyết thanh học chẩn đoánviêm gan B và C
• Xét nghiêm điện di chẩn đoán protein huyết thanh và nước tiểu
• Xét nghiệm Cryoglobulins
• Xét nghiệm các yếu tố dạng thấp
• Xét nghiệm huyết thanh học tầm soát bệnh giang mai
• Xét nghiệm các kháng thể kháng HIV
• Nồng độ bổ thể (CH50, C3, C4)

Sinh thiết thận

Ở một số trường hợp đặc biệt, bệnh nhân mắc chứng thận hung sẽ phải tiến hành sinh thiết thận để có được kết quả đánh giá chính xác nhất. Sinh thiết chỉ được thực hiện ở những người trưởng thành, hoặc người có nguy cơ cao mắc hội chứng thận hư nguyên phát. Sinh thiết chỉ được thực hiện khi thật sự cần thết bởi bệnh nhân sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ rủi ro như nhiễm trùng, rò rỉ dịch trong thận,… vì thế phương pháp sẽ được chỉ định cho một số trường hợp cụ thể.

Phương pháp điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc

Tùy vào mức độ thận hư nhẹ hay nặng mà can thiệp điều trị bằng các phương pháp khác nhau. Hội chứng thận hư kháng thuốc có bản chất là một bệnh mạn tính, diễn biến đột ngột theo từng đợt. Do đó hiệu quả điều trị có thể giúp bệnh thuyên giảm hoàn toàn, hoặc chỉ dừng lại ở mức cải thiện trong giai đoạn nhất định. Sau điều trị, hội chứng vẫn có nguy cơ tái phát, bệnh nhân cần được theo dõi điều trị lâu dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Mục tiêu điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc nhăm làm giảm triệu chứng, phòng ngừa biến chứng, và hạn chế tối đa những tổn thương ở thận. Phác đồ điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc bao gồm những hình thức sau: 

• Điều trị giảm phù: Phù là một trong những triệu chứng đặc trưng xảy ra ở những bệnh nhân bị thận hư. Để giảm phù, bắt buộc bệnh nhân phải giảm lượng muối khi ăn và uống ít nước hơn. Bệnh nhân có thể được điều trị kết hợp với các nhóm thuốc lợi tiểu có tác dụng đối kháng như aldacton, verospiron…. Hoặc thêm metolazone để tăng tác dụng của furosemid trong trường hợp dùng đến nhóm kháng lợi tiểu.
• Bù khối lượng tuần hoàn: Bệnh thận hư nói riêng và các vấn đề về thận nói chung có thể gây giảm thể tích tuần hoàn và đồng thời ảnh hưởng đến hoạt động của những cơ quan khác. Do đó trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần được bù khối lượng tuần hoàn bằng các bổ sung albumin. Thông thường albumin chỉ được sử dụng trong các trường hợp tích nước gây phù to, hoặc những bệnh nhân chuẩn bị sinh thiết thận. Hoặc sử dụng nước muối sinh lý là biện pháp đơn giản nhất để bùng lượng dịch trong lòng mạch. 
• Bù protein: Do hội chứng thận hư kháng thuốc sẽ khiến cơ thể thấy thoát lượng protein lớn nên bệnh nhân cần phải bù đắp lượng protein cho cơ thể bằng cách tăng cường bổ sung đạm trong thức ăn, hoặc kết hợp với truyền plasma, albumin nếu cần thiết.
• Kiểm soát huyết áp: Hội chứng thận hư kháng thuốc có thể dẫn đến nguy cơ hạ hoặc tăng huyết áp đột ngột, điều này sẽ tăng khả năng đột quỵ và xuất huyết máu não rất nguy hiểm. Do đó bệnh nhân sẽ được theo dõi và giảm huyết áp ở mức trung bình để bảo vệ thận. Nhóm thuốc hạ áp được sử dụng phổ biến là thuốc ức chế men chuyển có tác dụng hạn mức protein niệu về chỉ số ổn định.

Lưu ý khi điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc

Khi hội chứng thận hư kháng thuốc xảy ra, bệnh nhân sẽ gặp phải những hạn chế trong việc sử dụng thuốc có corticoid hoặc steroid. Người bệnh cần lưu ý những biện pháp cải thiện sau đây:

• Song song với điều trị, người bệnh cần tiếp tục bổ sung đạm, calci và vitamin D nhằm hạn chế nguy cơ biến chứng loãng xương và suy dinh dưỡng.
• Lưu ý quá trình điều trị sẽ sử dụng các loại thuốc tránh để tích nước, giữ natri và thải kali, nhóm thuốc này đảm bảo giảm phù nề, nhược cơ và đảm bảo an toàn cho người bệnh.
• Ban đầu khi mới điều trị hội chứng thận hư kháng thuốc, bệnh nhân không nên sử dụng thuốc với liều cao, tham khảo ý kiến chuyên gia về liều lượng thuốc hoặc dùng thuốc ngắt quãng nếu nhận thấy các dấu hiệu mệt mỏi khi dùng thuốc.
• Bệnh nhân chỉ sử dụng một loại thuốc được bác sĩ kê đơn, cùng với chế độ ăn uống khoa học để hồi phục chức năng thận.
• Thay đổi phương án điều trị phù hợp và kịp thời nếu như cách điều trị hiện tại không mang lại hiệu quả.
• Đối với bất kỳ loại thuốc nào, khi bệnh nhân muốn dùng điều trị sẽ được khuyến khích giảm liều dùng dần, tránh cắt thuốc đột ngột sẽ gây ra phản ứng bất lợi. Bệnh nhân cần có thời gian thích nghi với các loại thuốc mới để bảo toàn chức năng thận.

Theo các tham vấn chuyên khoa, hội chứng thận hư kháng thuốc tiềm ẩn những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh. Do đó nếu bệnh nhân nhận thấy tình trạng phù hoặc tiểu ít bất thường, hoặc nghi ngờ khả năng mắc phải hội chứng này cần thăm khám sớm để được tư vấn điều trị phù hợp. Hy vọng những thông tin trong bài viết có thể hỗ trợ bạn đọc bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Bài viết liên quan:

• Thận hư nhiễm mỡ là gì? Nguyên nhân, cách điều trị
• Cà phê có hại cho thận không? Thận yếu có nên uống?
• Hội chứng thận hư ở trẻ em và thông tin cần biết

TIN NÊN ĐỌC

[HÉ LỘ] 50 vị thuốc "dựng lên" giúp quý ông sung mãn mọi "cuộc yêu"

[Góc chia sẻ] Địa chỉ chữa yếu sinh lý bằng Y học cổ truyền uy tín nhất hiện nay

Bác sĩ Nam khoa 40 năm kinh nghiệm chỉ cách điều trị yếu sinh lý nam hiệu quả

Yếu sinh lý là gì?

ĐỪNG BỎ LỠ

Học Nghệ sĩ nhân dân Nguyễn Hải cách SUNG MÃN phòng the ở tuổi 60

Bác sĩ đầu ngành tư vấn điều trị yếu sinh lý bằng liệu pháp Y học cổ truyền