Ích mẫu

Bác sĩ phụ trách

Bác sĩ Phạm Thị Minh Dương

Bác sĩ phụ trách chuyên môn

Ích mẫu có tác dụng tốt trong việc lưu thông khí huyết, điều hòa kinh nguyệt, trị huyết áp cao, mụn nhọt… Nhưng mỗi ngày chỉ nên dùng một lượng nhất định. Người bệnh nên tìm hiểu kĩ thông tin về loại thảo dược quen thuộc này. 

  • Tên khác: dã thiên ma, thấu cốt thảo, phản hồn đơn, thiên chi ma, xú uất thảo, hạ khô thảo, hỏa hiêm, khổ đê thảo, ngưu tần, tạm thái, trinh úy, trư ma, uất xú thảo, uyên ương đằng, sung úy thảo… 
  • Tên khoa học: Herba leonuri Heterophylli. Leonurus Heterophyllus Sweet 
  • Họ: Hoa Môi (Lamiaceae)

Mô tả cây ích mẫu 

Đặc điểm của cây ích mẫu 

Đây là cây thân thảo có chu kỳ sống kéo dài từ 1 đến 2 năm có chiều cao từ 0.6 đến 1m. Toàn thân hình vuông, ít phân nhánh, có phủ lông nhỏ, ngắn. Phần lá mọc đối và có sự khác nhau ở từng phần: phần lá gốc có cuống dài lá ở thân có cuống ngắn hơn, còn lá trên cùng hầu như không có cuống. Phần hoa thường mọc ở kẽ lá, quả thì nhỏ 2 cạnh có màu xám nâu. Mùa hoa thường rơi vào từ tháng 3 đến tháng 5 và kết quả vào khoảng tháng 6 và tháng 7. 

Phân bố 

Cây tập trung chủ yếu ở các bãi cát, mọc hoang. Loại cây này tập trung nhiều ở một số tính của Trung Quốc như: An Huy, Cam Túc, Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Hà Nam, Hồ Bắc, Liêu Ninh, Mông Cổ, Sơn Tây,… Ngoài ra còn có ở một số nước như Thái Lan, Việt Nam, Triều Tiên,… Khu vực Nam Mỹ, Bắc Mỹ và châu Phi.

chữa bệnh bằng ích mẫu
Người ta hay thu hoạch ích mẫu, phơi khô rồi bảo quản để dùng dần

Bộ phận dùng 

Tất cả các bộ phận của cây đều có tác dụng trong việc làm thuốc, phần hạt của cây còn có tên gọi khác là sung úy tử. 

Thu hái – sơ chế 

Thông thường việc thu hái thường được thực hiện khi cây chớm ra hoa. Người thu hoạch sẽ cắt chừa lại phần gốc để cây tiếp tục phát triển. Sau đó phơi nắng hoặc sấy nhẹ để bảo quản. 

Bào chế thuốc 

Để làm thuốc, ích mẫu thường được rửa sạch, bằm nát rồi tẩm rượu hoặc giấm. Sau đó, nguyên liệu được sao vàng hoạc nấu thành cao đặc. Chú ý tránh dùng nồi sắt để nấu có thể làm thuốc bị mất tác dụng. 

Bảo quản 

Dùng thuốc ở những nơi khô ráo, tránh nơi ẩm mốc. 

Thành phần hóa học 

Trong thành phần của ích mẫu có chứa nhiều hoạt chất như saponin, ancaloit, flavonozit, tanin…

Vị thuốc ích mẫu 

Tính vị 

Vị cay, đắng và tính hơi hàn 

Quy kinh 

Kinh Can, Tâm bào, Tỳ, Thận

Tác dụng dược lý và chủ trị của ích mẫu

  • Tác dụng lên tử cung làm cho tử cung co thắt nhiều và mạnh hơn. 
  • Tác dụng lên tim mạch giúp tăng cường lưu lượng ở động mạch vành, cải thiện tuần hoàn rối loạn, ức chế tiểu cầu ngưng tập… 
  • Tác dụng lên hệ thần kinh trung ương gây hưng phấn trung khu hô hấp ở não. 
  • Đối với ruột: kích thích co bóp ruột
  • Tác dụng kháng khuẩn: có thể ức chế một số loại vi khuẩn gây nên các bệnh ngoài da. 

Ích mẫu có khả năng hoạt huyết, điều kinh, lợi tiểu, tiêu viêm, trừ ứ. Dùng điều trị tình trạng kinh nguyệt không đều, vô sinh, khí hư, đau bụng sau sinh, sản dịch. 

Cách dùng và liều lượng 

Thông thường mỗi người không nên dùng quá 30g mỗi ngày, liều dùng thông dụng là từ 6 đến 12g ngày. 

Độc tính 

Hầu như không có độc tính, an toàn khi sử dụng. 

Bài thuốc sử dụng ích mẫu 

Ích mẫu có tác dụng chữa được nhiều bệnh, bạn có thể thử áp dụng các bài thuốc sau: 

1/ Điều trị mụn nhọt, mưng mủ 

  • Lấy khoảng 20g ích mẫu cho vào nồi sành rồi đổ nước ngập phần nguyên liệu. 
  • Nấu cho cạn cho đến khi nước chỉ còn phân nửa. 
  • Dùng để vệ sinh vùng da bị tổn thương từ 3 đến 4 lần mỗi ngày. 

2/ Trị hậu sản, máu không ra được 

Dùng 1 nắm ích mẫu giã lấy nước cốt và dùng mỗi ngày 1 chén 

3/ Trị tắc tia sữa 

Dùng ích mẫu phơi khô, tán bột rồi hòa với nước để bôi lên vú. 

4/ Trị viêm tai 

  • Dùng phần ngọn và lá non của ích mẫu giã nát rồi vắt lấy nước cốt. 
  • Lấy nước cốt nhỏ vào tai mỗi ngày 1 lần 

5/ Điều trị đinh nhọt 

  • Lấy một nắm lá tía tô giã nát rồi vắt lấy nước cốt. 
  • Phần bã lá đắp lên da còn phần nước cốt thì dùng để uống. 

6/ Điều trị kiết lỵ cho trẻ 

Lấy phần lá non và búp của ích mẫu nấu chung với cháo và cho trẻ dùng hàng ngày. 

7/ Điều trị bệnh trĩ

  • Dùng ích mẫu giã nát, vắt lấy nước cốt uống. 
  • Áp dụng hàng ngày cho đến khi lành bệnh. 

8/ Điều trị mụn nhọt, rôm sảy 

  • Lấy một nắm ích mẫu rửa sạch 
  • Đem đi giã nát rồi đắp lên vùng da bị tổn thương 
  • Áp dụng hàng ngày cho đến khi lành bệnh 

9/ Điều trị cổ họng sưng đau

  • Dùng ích mẫu rửa sạch giã nát. 
  • Hòa với chén nước rồi bắt lấy nước cốt. 
  • Uống cho hết chén nước thu được.

10/ Điều trị kinh nguyệt không đều 

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 10g ích mẫu, 10g xích thược, 10g đương quy, 5g mộc hương 
  • Đem tất cả nguyên liệu phơi thật khô, tán bột và uống. 

11/ Bồi bổ khí huyết, điều kinh 

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 80g ích mẫu, 40g ngải cứu, 60g nga truật, 40g củ gấu, 30g hương nhu 
  • Cho tất cả nguyên liệu đi sao vàng, tán bột rồi nhào thành từng viên nhỏ như hạt đậu. 
  • Dùng mỗi lần 20 viên, mỗi ngày 3 lần. 

12/ Điều trị kinh nguyệt không đều 

  • Chuẩn bị: 800g ích mẫu, 200g ngải cứu, 250g hương phụ, siro và cồn vừa đủ 1 lít. 
  • Nấu các nguyên liệu trong khoảng 20 phút. 
  • Dùng mỗi ngày từ 10 đến 20ml để điều hòa kinh nguyệt. 

13/ Điều trị huyết áp cao 

  • Chuẩn bị nguyên liệu: ích mẫu, hy thiêm thảo, ngô đồng, hạ khô thảo. 
  • Cho tất cả nguyên liệu lên nấu nước để uống. 
  • Kiên trì sẽ thấy chỉ số huyết áp hạ. 

Dân gian còn rất nhiều bài thuốc khác có nguyên liệu chính là cây ích mẫu. Bạn nên tham khảo để sử dụng trong trường hợp cần thiết. 

Kiêng kị khi sử dụng ích mẫu

Ích mẫu có công dụng điều trị nhiều bệnh nhưng không được dùng trong các trường hợp sau: 

  • Không được dùng cho phụ nữ đang mang thai. 
  • Không dùng cho người bị máu khó đông vì sẽ làm tăng thêm nguy cơ chảy máu, gây ra nhiều bất lợi cho sức khỏe. 
  • Dùng với lượng vừa phải, dùng lá nhiều có thể gây mệt mỏi, tăng tiết mồ hôi, khó thở, cơ thể suy nhược. 

Cũng như các loại thảo dược khác khi dùng ích mẫu cần phải tìm hiểu thật kĩ, vì có thể gây ra các tác dụng phụ mà chúng ta chưa từng gặp phải. Cách tốt nhất là nên tìm hiểu kĩ thông tin từ bác sĩ, các lương y thì mới nên sử dụng. 

Bạn có thể tham khảo thêm: 

Ngày đăng 02:12 - 01/06/2023 - Cập nhật lúc: 02:12 - 02/06/2023
Chia sẻ:

Bình luận (36)

  1. Thảo linh
    Thảo linh says: Trả lời

    em 16 tuổi, có kinh cách đây 3 năm,mà chu kỳ của em không đều, cứ phải 2,3 tháng mới có 1 lần,thậm chí có lúc 6 tháng mới có. em thấy mọi người hay nói ích mẫu điều trị kinh nguyệt,thì trường hợp của em kinh thưa như vậy có chữa được không ạ?

    1. An An
      An An says:

      nhiều người bảo mới đầu có kinh thì bị thế (kiểu rối loạn) cũng không việc gì cả,không dùng thuốc cũng được. nhưng mấy năm vẫn vậy thì nên đi khám kiểm tra vì kinh nguyệt thưa quá hay dầy quá đều là biểu hiện sức khỏe có vấn đề không nên chủ quan nhất là cái này liên quan đến việc chồng con sau này

    2. Hiền linh
      Hiền linh says:

      Hồi xưa chị mới bị cũng hay rối loạn như thế, thường xuyên 2,3 tháng mới có. lúc đầu chủ quan cứ để kệ vậy, đến lúc có chồng nghĩ đến chuyện con cái mới lo chạy chữa. Có người mách cho cây ích mẫu này kiếm về sao khô sắc uống,thế mà lại hiệu quả đấy, em uông thử xem. Thuốc tốt nhưng phải hợp với cơ địa em nữa cơ

    3. Thảo linh
      Thảo linh says:

      uống bao lâu thì có hiệu quả thế ạ, hiện bây giờ là 2 tháng rưỡi em chưa có rồi ạ.

    4. Hiền linh
      Hiền linh says:

      Như chị uống cũng phải mất hơn 3tháng đấy, uống xong có kinh rồi vẫn duy trì uống tiếp, được 3 kỳ có mới thôi mà trong thời gian có kinh họ bảo không nên uống đâu

    5. Trần Thảo
      Trần Thảo says:

      Chị ơi chị chỉ uống riêng ích mẫu hay có kết hợp với loại thảo dược nào khác k ạ?

  2. Trương quỳnh thy
    Trương quỳnh thy says: Trả lời

    Cho minh hoi là dùng cái cao ích mẫu tốt hơn hay dùng thuốc khô sắc uống tốt hơn

    1. mai tuyết yuki
      mai tuyết yuki says:

      Dùng dạng cao thì nói thật là nó tiện, nhưng phải mua được ở nơi có uy tín đảm bảo chứ đầy chỗ làm ăn trí trá, nói là cao cũng chả biết có đúng là vị thuốc ấy không nữa, hay pha tạp thêm cái gì vào? Mình là mình cứ lá khô sắc nước uống thôi cho lành

  3. Trần thị như thảo
    Trần thị như thảo says: Trả lời

    Mình bị tắc kinh đến chu kì kinh chỉ ra 1 ít và rất mệt mỏi dùng ích mẫu đc ko

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn, trường hợp của bạn dùng cây ích mẫu kết hợp với cây hương phụ sẽ có hiệu quả rất tốt. Bạn vui lòng liên hệ với trung tâm qua số điện thoại 0961716466 để được hỗ trợ thêm. Cảm ơn bạn!

  4. Thanh Tâm
    Thanh Tâm says: Trả lời

    Em tháng này đến tháng trước kỳ 1 tuần, mà máu kinh nó màu đỏ sẫm, với nó ra ít hơn những kỳ trước, người thì mệt mỏi uể oải không dám đi lại vận động gì , bình thường em không bao giờ bị thế cả. nhờ mọi người tư vấn cho em với

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn! Trường hợp của bạn có thể dùng ích mẫu nhưng bạn dùng sau khi đã sạch kinh bạn nhé. Uống liên tục trước khi có chu kỳ mới. Mọi thắc mắc cần được giải đáp thêm, bạn vui lòng liên hệ số hotline 0961716466. Cảm ơn bạn!

  5. Giang nguyễn
    Giang nguyễn says: Trả lời

    em chu kỳ kinh vẫn đều 27-30 ngày ..nhưng 4 tháng nay hàng tháng của em có 1-2 ngày đã hết rồi ..trước em thường 4-5 ngày mới hết ..lượng máu kinh ít so với trước là ít hơn một nửa, cho em hỏi em dùng ích mẫu được không ạ? cách dùng như thế nào?

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn. Trường hợp của bạn có thể dùng được ích mẫu bạn nhé. Bạn dùng khoảng 30g sắc uống ngày 3 lần. Ngoài ra bạn có biểu hiện của huyết hư thiếu nên lượng ít hơn so với bình thường, bạn nên sử dụng thêm vị thuốc đương quy để bồi bổ thêm nhé.

  6. Giang nguyễn
    Giang nguyễn says: Trả lời

    Cho e hỏi e có kinh một tháng 2 lần liệu có ảnh hưởng ko ạ
    E có kinh nhưng e đâu bụng kinh dữ dội

  7. phạm thị mùi
    phạm thị mùi says: Trả lời

    e tu luc sinh con den jo la 5 nam kinh nguyet cua e thang nao cung co ma moi thang no keo dai toi 12 ngay .3 ngay dau no gia nhieu con nhung ngay sau la no dai rac jo phai uong thuoc ji ah?uong mot minh cay ich mau nay hay phai ket hop cay nao nua khong a?

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn. Bạn nên dùng ích mẫu cùng với cây cỏ nhọ nồi hoặc cây huyết dụ, có tác dụng cầm máu, cải thiện tình trạng rong kinh bạn nhé.

    2. Giang nguyễn
      Giang nguyễn says:

      cảm ơn trung tâm.vậy trung tâm cho mình 2 vị ích mẫu với huyết dụ mỗi loại nửa cân nhá

    3. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Cảm ơn bạn đã tin dùng sản phẩm trung tâm. Bạn vui lòng cung cấp thêm số điện thoại và địa chỉ liên hệ để Trung tâm giao hàng bạn nhé.

  8. Mun munn
    Mun munn says: Trả lời

    ai bị tắc sữa mà dùng có hiệu quả chưa?đắp có lâu không

    1. Trương thị thanh hằng
      Trương thị thanh hằng says:

      Mình dùng rùi nè. Gĩa ra đắp tươi xung quay bầu vú. Với mình uống thêm nước lá bồ công anh nữa. Lúc mới đẻ tắc sữa ngực đau căng tức ,nghe nhiều người bảo tắc có khi bị áp xe mưng mủ lên. May mà có mấy cây tự nhiên này, dùng vừa hiệu quả mà an toàn,chứ thuốc tây uống vào lại ảnh hưởng đến cả bé nữa

    2. Mun munn
      Mun munn says:

      Chị cho em hỏi thêm là cây cỏ sữa có làm hết tắc không

    3. trương thị thanh hằng
      trương thị thanh hằng says:

      Cỏ sữa chị thấy họ hay dùng lúc sữa ít thôi, chứ không làm hết tắc đâu

    4. TÚ OANH
      TÚ OANH says:

      chữa ít sữa bằng cỏ sữa thế nào thế mom chia sẻ mình vói

    5. trương thị thanh hằng
      trương thị thanh hằng says:

      dùng đun uống thôi. b vào đây đọc này https://www.thuocdantoc.org/duoc-lieu/co-sua

  9. phương anh
    phương anh says: Trả lời

    70nghìn được 1 cân hay nửa cân thế? với cả là loại cây tươi hay loại khô phơi sao rồi?minhhf muốn mua khô được không

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn, hiện tại Trung tâm cung cấp cây ích mẫu dưới dạng phơi sấy khô với giá 70.000đ/500gr bạn nhé. Bạn có nhu cầu xin để lại địa chỉ cụ thể là số điện thoại liên hệ hoặc inbox trực tiếp cho Trung tâm.

  10. Uni
    Uni says: Trả lời

    bị mụn bọc nhiều thì dùng đắp thôi hay phải uống nữa,

  11. vũ thùy trang
    vũ thùy trang says: Trả lời

    Em đẻ 2 ngày nay mà dịch sản ra ít lắm,dính tí một bvs thôi thì có sao không,dùng cây ích mẫu này có nhanh ra hết dịch không

  12. Hoài thu
    Hoài thu says: Trả lời

    bố mình 50 tuổi chớm cao huyết áp.cho mình hỏi về đơn trị cao huyết áp ích mẫu, hy thiêm, hạ khô thảo, uống vào thời gian nào trong ngày, liều bao nhiêu ?

    1. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn. Với đơn thuốc trên bạn dùng với liều mỗi vị khoảng 10g, sắc uống vào buổi sang sớm trước hoặc sau ăn đều được.

  13. trương tuấn quỳnh
    trương tuấn quỳnh says: Trả lời

    Trĩ chảy máu thì có nên dùng không

    1. Hạo nhiên
      Hạo nhiên says:

      tôi thấy có người dùng cây này đỡ, có người dùng lại bị chảy máu nhiều hơn

    2. Trung tâm Dược liệu Vietfarm says:

      Chào bạn. Theo đông y thì ích mẫu thuộc nhóm thuốc hoạt huyết hành khí, chỉ phù hợp với các trường hợp trĩ tắc mạch gây đau. Bạn muốn cầm máu khi trĩ chảy máu thì có thể dùng vị thuốc hòe hoa sao đen, cỏ nhọ nồi sắc uống hàng ngày nhé.

  14. tiên Nguyễn
    tiên Nguyễn says: Trả lời

    Ích mẫu uống rất tốt

  15. Nguyễn Thị Chuyền
    Nguyễn Thị Chuyền says: Trả lời

    Tôi lấy 2 kí khô, gửi về bà rịa vũng tàu bao lâu thì nhạn được?

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Bán biên liên

Bán biên liên là dược liệu có vị ngọt cay, tính bình, chủ trị rắn độc cắn, nhọt độc, tiểu khó, sốt rét, viêm tai giữa... Vị thuốc này có…

Bạch đàn trắng

Bạch đàn trắng là dược liệu thường được sử dụng để bào chế thuốc kháng khuẩn đường hô hấp và một số bệnh lý ngoài da. Ngoài ra, dược liệu cũng…

Bạch biển đậu

Bạch biển đậu (đậu ván) được xếp vào nhóm thuốc bổ khí cùng với bạch truật, hoài sơn, đường quy, đảng sâm, nhân sâm và hoàng kỳ. Vì vậy đậu…

Bạch đồng nữ

Bạch đồng nữ là thảo dược quen thuốc có thể điều trị mụn nhọt, viêm gan, kinh nguyệt không đều... Tuy an toàn nhưng vẫn có trường hợp không được…

Bác sĩ phụ trách

Bác sĩ Phạm Thị Minh Dương

Bác sĩ phụ trách chuyên môn

Xem nhiều

Đặt câu hỏi

Chia sẻ
Bỏ qua