Đau rát cổ họng là bệnh gì, có nguy hiểm không?

Đau rát cổ họng là triệu chứng đặc trưng của bệnh viêm amidan, viêm họng và viêm thanh quản. Tuy nhiên đây cũng có thể là dấu hiệu tiềm ẩn của một số vấn đề sức khỏe như khối u thực quản, ung thư vòm họng hoặc trào ngược dạ dày.

Đau rát cổ họng là biểu hiện của bệnh gì?

Cổ họng (yết hầu) là cơ quan nằm ngay dưới khoang mũi, phía trên dây thanh quản, thực quản và phía sau miệng. Cổ họng vừa là cơ quan của đường hô hấp trên vừa là một phần của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, cơ quan này cũng có vai trò trong việc phát âm (giao tiếp).

Tuy nhiên cổ họng rất dễ bị tổn thương và đau rát do nhiều tác nhân khác nhau như nhiễm virus, vi khuẩn, thay đổi thời tiết, hút thuốc lá, uống nhiều nước đá lạnh,… Nếu cổ họng bị đau rát, bạn cần xác định bệnh lý cụ thể để áp dụng các biện pháp chăm sóc và điều trị kịp thời.

Bài viết đã tổng hợp một số bệnh lý có liên quan đến chứng đau rát ở cổ họng, bao gồm:

1. Viêm thanh quản

Dây thanh quản là cơ quan nằm phía dưới cổ họng. Hiện tượng sưng viêm và tổn thương ở cơ quan này có thể gây chèn ép lên hầu họng và làm phát sinh triệu chứng đau rát, nghẹn vướng, khó chịu,…

Ngoài triệu chứng nói trên, bệnh lý này còn gây ra một số biểu hiện khác như khàn tiếng, ho, mất tiếng, mệt mỏi, sốt, sưng hạch bạch huyết,… Viêm thanh quản cấp tính thường dễ điều trị và phần lớn là do nhiễm virus cúm.

Tuy nhiên nếu tổn thương ở thanh quản do vi khuẩn, trào ngược dạ dày thực quản, hút thuốc lá,… bệnh lý thường tiến triển chậm và kéo dài. Với những trường hợp này, các triệu chứng thường có mức độ nhẹ hơn giai đoạn cấp tính nhưng kéo dài dai dẳng và khó điều trị.

2. Viêm họng

Virus, vi khuẩn xâm nhập là nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh viêm họng. Bệnh lý này hình thành do niêm mạc ở hầu, cổ họng bị nhiễm trùng, dẫn đến hiện tượng viêm sưng, nóng đỏ và đau rát. Bên cạnh đó, viêm họng cũng có thể khởi phát do một số nguyên nhân ít phổ biến hơn như hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, sinh sống trong môi trường ô nhiễm, dị ứng,…

Với những trường hợp viêm họng do virus, bệnh tình sẽ tự thuyên giảm sau khoảng 10 ngày. Tuy nhiên nếu do những nguyên nhân khác, bạn buộc phải tiến hành điều trị để ngăn chặn các tác động tiêu cực lên tai, mũi, thanh quản,…

3. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý phổ biến ở hệ tiêu hóa. Tuy nhiên bệnh có thể ảnh hưởng đến cả cổ họng vì cơ quan này nằm liền kề với thực quản.

Trào ngược xảy ra khi dịch vị trong dạ dày tăng tiết quá mức khiến acid đi ngược lên thực quản. Hàm lượng acid có thể tiếp xúc với niêm mạc cổ họng, khiến cơ quan này bị tổn thương, viêm và đau rát. Nếu để tình trạng kéo dài, vùng cổ họng có thể bị viêm mãn tính và tạo điều kiện để các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác xuất hiện.

4. Khối u thực quản

Khối u thực quản là một trong những biến chứng của trào ngược thực quản mãn tính. Ngoài ra, bệnh lý cũng có thể phát sinh do những nguyên nhân khác như hút thuốc lá kéo dài, di truyền, nghiện rượu,…

Nếu khối u hình thành ở nắp thực quản, vùng cổ họng có thể bị chèn ép, dẫn đến hiện tượng nghẹn khi nuốt và đau rát. Khối u thực quản có thể gây chèn ép các cơ quan xung quanh và gây ra các di chứng nghiêm trọng. Vì vậy nếu bạn nghi ngờ mình mắc phải bệnh lý này, cần tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời.

5. Viêm amidan

Amidan là một bộ phận của hầu họng. Cơ quan này có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng bằng cách bắt giữ vi khuẩn và virus gây bệnh. Tuy nhiên khi cơ thể suy giảm sức đề kháng, amidan có thể bị nhiễm trùng và sưng viêm.

Vì vị trí nằm gần cổ họng nên khi amidan bị sưng tấy, cơ quan này có thể gây chèn ép cổ họng và làm phát sinh triệu chứng đau rát. Ngoài ra, nhiễm trùng ở amidan cũng có thể lây lan sang niêm mạc hầu họng và các cơ quan lân cận.

6. Sỏi amidan

Sỏi amidan hình thành khi các chất trong thực phẩm (chủ yếu là canxi) vôi hóa tại các kẽ của cơ quan này. Bệnh lý này hầu như không phát sinh triệu chứng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên theo thời gian, sỏi có thể lớn dần, gây chèn ép amidan, cổ họng và gây ra tình trạng đau rát, khó chịu.

Bên cạnh triệu chứng đau rát cổ họng, bệnh lý này còn làm phát sinh một số dấu hiệu đi kèm như vướng khi nuốt, hơi thở có mùi, cảm giác ứ ở cổ họng,…

7. Ung thư vòm họng

Sự tăng sản bất thường của các tế bào ở vòm họng là nguyên nhân trực tiếp hình thành khối u ác tính. Ung thư vòm họng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất thế giới. Các triệu chứng do bệnh lý này thường không có tính đặc trưng trong giai đoạn đầu.

Khi khối u mới hình thành, bạn có thể nhận thấy một số triệu chứng tương tự bệnh viêm họng như đau rát cổ họng, nghẹn khi nuốt, ho, sốt nhẹ,…

Tuy nhiên khi khối u phát triển, các triệu chứng nghiêm trọng hơn như sụt cân bất thường, chảy mủ/ máu mũi, nghẹt thở, khó thở, thở khò khè, giao tiếp khó khăn,… có thể xảy ra.

8. Cảm cúm

Cảm cúm là bệnh lý truyền nhiễm do virus cúm gây ra (chủ yếu là virus cúm A). Bệnh ảnh hưởng đến phổi, cổ họng và mũi, do đó triệu chứng đau rát cổ họng có thể là biểu hiện của cảm cúm.

Ngoài ra, cảm cúm còn gây ra một số triệu chứng khác như đau cơ, ho khan, nghẹt mũi, ớn lạnh, sốt cao, đau đầu, chóng mặt,… Bệnh có khả năng lây nhiễm qua đường hô hấp (hắt hơi, giao tiếp, ho,…) nên rất dễ bùng phát thành dịch.

9. Cảm lạnh

Cảm lạnh cũng là một bệnh lý truyền nhiễm thường gặp. Bệnh hình thành do rhinovirus gây ra. Virus này có xu hướng xâm nhập vào đường hô hấp trên và gây ra nhiễm trùng.

Khác với cảm cúm, bệnh cảm lạnh chủ yếu ảnh hưởng lên mũi nên có mức độ nhẹ và có xu hướng thuyên giảm sau khoảng 7 – 10 ngày. Cảm lạnh thường phát sinh vào thời điểm mùa lạnh và thường gặp ở trẻ dưới 6 tuổi, người thường xuyên hút thuốc và suy giảm miễn dịch.

10. Viêm VA

Viêm VA (sùi vòm mũi họng) là bệnh lý thường gặp ở trẻ từ 2 – 10 tuổi. Vì VA nằm ở vị trí đặc biệt nên cơ quan này có vai trò bắt giữ vi khuẩn và virus gây bệnh nhằm hạn chế nhiễm trùng di chuyển xuống hệ hô hấp dưới. Tuy nhiên vì vậy mà VA rất dễ bị viêm và tổn thương khi có tác nhân xâm nhập.

Đặc điểm nhận biết bệnh lý này là tình trạng mũi chảy nước thường xuyên, ban đầu có màu trong suốt sau chuyển thành màu đục. Ngoài ra, khi dịch mũi chảy xuống cổ họng, cơ quan này có thể bị sưng, đau rát và hình thành đờm. Viêm VA kéo dài có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính và gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ nhỏ.

11. Dị ứng thực phẩm

Đậu phộng, đậu nành, hải sản,… là những loại thực phẩm có khả năng dị ứng cao. Khi ăn phải những thực phẩm này, hệ miễn dịch có xu hướng nhầm lẫn các thành phần trong thức ăn là dị nguyên và bắt đầu giải phóng kháng thể.

Khi kháng thể được sản sinh, các thành phần trung gian như histamine sẽ đi vào các mô bên trong cổ họng và gây ra các triệu chứng như sưng họng, đau rát họng và vướng nghẹn khi nuốt.

Dị ứng thực phẩm còn có thể gây sưng môi, phù mắt, khó thở,… Ở những trường hợp dị ứng nghiêm trọng, cần chủ động đến bệnh viện để tránh hiện tượng sốc phản vệ và tử vong.

12. Vướng dị vật trong cổ họng

Cổ họng là cơ quan vận chuyển thức ăn xuống thực quản. Vì vậy khi ăn uống, thực phẩm và một số dị vật (viên thuốc) có thể vướng ở cổ họng.

Khi dị vật chặn ở cơ quan này, bạn sẽ nhận thấy triệu chứng vướng nghẹn và đau rát. Với những trường hợp dị vật lớn, tuyệt đối không tự ý xử lý tại nhà. Lúc này bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để được nhân viên y tế khắc phục.

13. Viêm mũi dị ứng mãn tính

Viêm mũi dị ứng mãn tính là tình trạng niêm mạc mũi sưng viêm kéo dài dai dẳng. Nguyên nhân gây ra bệnh lý này thường là do tiếp xúc với tác nhân kích thích như phấn hoa, lông chó mèo, hóa chất độc hại, không khí ô nhiễm, hút thuốc lá,…

Dấu hiệu đặc trưng của viêm mũi dị ứng là tình trạng hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở, ho,… Tuy nhiên khi bệnh lý kéo dài, nước mũi có thể chuyển sang màu đục, gây ứ đọng ở cổ họng và làm phát sinh triệu chứng đau rát.

Triệu chứng đau rát cổ họng có nguy hiểm không?

Đau rát cổ họng là triệu chứng thường gặp của bệnh viêm họng, viêm amidan, viêm VA,… Nếu nguyên nhân do các vấn đề sức khỏe này, triệu chứng thường không nguy hiểm và có xu hướng thuyên giảm sau khi bệnh tình được điều trị.

Tuy nhiên nếu cổ họng đau rát do trào ngược thực quản, ung thư vòm họng hay u thực quản, triệu chứng thường có mức độ nặng và tiến triển kéo dài. Ở những trường hợp này, cần điều trị theo phác đồ của bác sĩ, kết hợp với việc chăm sóc tại nhà để kiểm soát bệnh và cải thiện triệu chứng.

So với những bệnh lý về họng thông thường, ung thư vòm họng hay u thực quản có mức độ nghiêm trọng hơn nhiều lần và rất dễ phát sinh những biến chứng nguy hiểm.

Đau rát cổ họng là triệu chứng của nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau. Vì vậy việc xác định bệnh thông qua triệu chứng này thường không chính xác và dễ gây ra tình trạng nhầm lẫn. Nếu cổ họng đau rát kéo dài, bạn nên chủ động đến bệnh viện để thực hiện các thủ thuật chẩn đoán cần thiết.

Tham khảo thêm: Đau rát cổ họng có đờm là dấu hiệu của bệnh gì?