Cây chỉ thiên trị viêm xoang được không? Cách sử dụng

Dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang là bài thuốc quen thuộc trong dân gian. Theo y học cổ truyền, cây chỉ thiên có vị đắng, tính mát, thường dùng làm bài thuốc thanh nhiệt, chữa cảm sốt, ho… Tương tự như những bài thuốc dân dã khác, người bệnh cần hiểu rõ những tác dụng của cây thuốc dưới góc nhìn khoa học để nắm bắt rõ công dụng của cây.

Thông tin chung về cây chỉ thiên 

Cây chỉ thiên là một loài cây dại rất quen thuộc trong đời sống. Ngoài tên gọi chính là cây chỉ thiên, người ta còn gọi loài cây này bằng nhiều tên gọi khác như cây thổi lửa, cây cỏ lưỡi mèo, cỏ lưỡi chó. Theo tiếng Thái gọi gây là co tát nai và người Tày gọi là nhả đản. Trong y học dân gian của người Kinh, cùng một số dân tộc Tày, Thái, H’Mông,… thì cây lưỡi mèo là thảo dược có nhiều công dụng quý.

Tên khoa học của cây chỉ thiên là Elephantopus Scaber L, cần phân biệt cây chỉ thiên với nhiều loài cây khác có hình dáng tương tự như bồ công anh Trung Quốc, hoặc cỏ roi ngựa. Đặc điểm hình thái của cây chỉ thiên là chiều cao trung bình chỉ từ 30-60 cm. Lá cây đặc biệt nằm ở gốc, mỗi cây từ 5 – 7 lá xòe rộng hình vòng, có đuôi lá thuôn ôm lấy thân và tù ở đầu. Phiến lá có răng, bề mặt trên dưới đều có lông ráp, cứng màu xanh sẫm đậm màu.

Cây chỉ thiên thường nở hoa vào mùa xuân hoặc hè. Hoa có màu tím hoặc hồng, hoa nhỏ cỡ viên bi. Cây cũng có quả, hình dạng quả như quả bế với 10 cạnh, quả có hình thoi, lông tơ ở bề mặt và cụt ở đỉnh. Người ta thường thu hoạch cây chỉ thiên dùng làm thuốc, thường chỉ dùng cành, lá, và rễ cây. Cây thuốc được sử dụng tươi hoặc phơi khô đều có công dụng tương tự.

Theo Đông y, cây chỉ thiên là loài cây dại mọc hoang có dược tính cao. Sơ chế thành thuốc có vị đắng tính mát, hiệu quả hạ đờm rất tốt, đồng thời cũng giúp bổ nhiệt, thông khí, tiêu viêm. Nhờ có những công dụng này này cây chỉ thiên là bài thuốc quen thuộc được dùng để trị cảm gió, viêm mũi, viêm họng, viêm xoang và hen suyễn. Một số nơi dùng lá cây chỉ thiên để điều chế thành bài thuốc trị giun, làm sạch đường ruột.

Tại một số quốc gia Châu Á như Ấn Độ, Nepal, cây chỉ thiên cũng được dùng như bài thuốc chữa chứng ho và lao hạch. Nhựa cây được chiết xuất thành dung dịch điều trị chứng đau nhức khớp. Phần lá và thân cây giã nhuyễn dùng làm thuốc đắp trị phát ban, viêm da do nấm và ngứa ngáy do ghẻ gây ra.

Cây chỉ thiên trị viêm xoang được không?

Trong dân gian có nhiều bài thuốc sử dụng đến cây chỉ thiên làm nguyên liệu, trong đó có bệnh viêm xoang. Mặc dù công dụng của cây chỉ thiên chưa được công nhận trong y học hiện đại, nhưng không ít người đã sử dụng qua và công nhận hiệu quả nhất định. 

Trong Đông y, cây chỉ thiên là loại thảo dược có độc tính không đáng kể, tính bình, vì thế dùng trong điều trị bệnh không gây tác dụng phụ. Đây cũng là dược liệu được phơi khô sử dụng chữa nhiều bệnh trong ghi chép Đông y từ xưa đến nay. 

Đối với những người bị viêm xoang, khi dùng cây chỉ thiên làm thuốc uống sẽ giúp giải độc tốt, từ đó kích thích khí huyết lưu thông, tiêu viêm hiệu quả. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu chứng minh cây chỉ thiên có thể khắc phục tận gốc bệnh viêm xoang, mà cây thuốc chỉ giúp triệu chứng thuyên giảm trong thời gian ngắn. 

Người bệnh cần ý thức được rằng viêm xoang là căn bệnh mãn tính. Bệnh xuất phát từ tình trạng viêm và nhạy cảm ở khu vực xoang, hốc xương trên vùng mặt. Bệnh thường tái phát khi người bệnh tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng, hoặc do thời tiết lạnh kích thích các xoang. Vì thế không có cách chữa viêm xoang triệt để, ngoại trừ phẫu thuật. Những loại thuốc sử dụng, bao gồm thuốc tân dược và thuốc Đông y nói chung đều mang đến hiệu quả nhất thời. 

Ngoài hỗ trợ điều trị viêm xoang, cây chỉ thiên cũng được sử dụng để chữa chứng cảm sốt, viêm loét dạ dày mãn tính, viêm mũi. Do có tính bình, giúp điều thông máu huyết nên bài thuốc từ cây chỉ thiên cũng giúp làm giảm chứng đau nhức xương khớp, phong tê thấp, viêm da hoặc mụn nhọt do nhiệt hàn gây ra.

Trước khi sử dụng cây thuốc nói chung và cây chỉ thiên nói riêng để chữa bệnh, bệnh nhân cần đến sự khám và chẩn đoán bằng y học hiện đại. Với những trường hợp bệnh tiến triển cấp tính, cần được cấp cứu chống nhiễm trùng, chống sốc thì tuyệt đối không dùng thảo dược để điều trị.

Cách sử dụng cây chỉ thiên chữa bệnh viêm xoang

Ưu điểm chung của thảo dược trong điều trị bệnh là chúng ít khi gây ra các phản ứng phụ. Cần sử dụng cây thuốc đúng cách để bài thuốc có thể phát huy hiệu quả tốt, đồng thời tránh để xảy ra các phản ứng bất lợi ảnh hưởng đến sức khỏe. Thông thường bạn có thể sử dụng cây chỉ thiên theo cách dùng thuốc dạng tươi hoặc khô, sắc uống hay hãm trà. Ngoài ra, một số bài thuốc từ cây chỉ thiên phơi khô sao vàng cũng được tán bột để uống dưới dạng viên.

Cây chỉ thiên được dùng độc vị để hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh, hoặc kết hợp với một số vị thuốc khác để tăng hiệu quả. Lưu ý, khi dùng vị thuốc này kết hợp cùng các vị thuốc, thảo dược khác thì người bệnh cần kết hợp với vị thuốc phù hợp, liều lượng và tuân thủ chỉ định của thầy thuốc.

Bài thuốc chữa viêm xoang bằng cây chỉ thiên

Bài thuốc được điều chế từ cây chỉ thiên sau đây được sử dụng trong điều trị chứng ho, viêm hô hấp, viêm họng, viêm mũi và viêm xoang nói chung.

Chuẩn bị:

• 10g chỉ thiên khô
• 10g lá bướm bạc
•  2g hạt núc nác. 

Cách thực hiện:

• Bạn đem tất cả nguyên liệu trên đi rửa sạch, để ráo nước.
• Đem cây thuốc đun sắc với 1 lít nước lọc, đun trong vòng 15 phút 
• Đến khi hỗn hợp sắc còn ⅔ phần thì tắt bếp
• Sau cùng bạn để nguội và sử dụng các buổi trong ngày.

Với bài thuốc độc vị, bạn chỉ sử dụng cây chỉ thiên đã được phơi khô để sắc nước uống. Mỗi ngày dùng khoảng 15g – 20g cây chỉ thiên đem đi rửa sạch qua nước nhiều lần. Sau đó cho phần thuốc đã rửa sạch đi sắc với 800ml nước. Bạn đun hỗn hợp trên trong vòng 15 phút thì tắt bếp, để nguội và chia thành 3 lần uống trong ngày.

Uống trà cây chỉ thiên có chữa được viêm xoang?

Nhiều người dùng trà cây chỉ thiên hàng ngày để tăng cường sức khỏe và giúp cơ thể có sức đề kháng tốt hơn. Tuy nhiên việc uống trà không mang lại hiệu quả điều trị bất kỳ căn bệnh nào, tương tự những loại thảo dược khác, khi lạm dụng hàng ngày có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe. 

Một số thông tin cho rằng trà cây chỉ thiên phơi khô có thể giúp làm lành vết thương do viêm loét dạ dày gây ra. Thực tế các nghiên cứu đã công nhận lượng dược tính nhất định tồn tại trong thân và lá cây có khả năng giảm đau hiệu quả. Vì thế khi bị đau đầu, bạn có thể uống một cốc trà nóng ấm để giúp làm dịu cơn đau. Nhưng cần nhớ đây không phải phương pháp chữa trị lâu dài. 

Những cách sử dụng cây chỉ thiên chữa bệnh viêm xoang kể trên có thể mang lại những tiến triển nhất định. Bên cạnh việc dùng thuốc, bệnh nhân bị viêm xoang cũng cần lưu ý đến chế độ ăn uống đủ chất, tránh xa những thực phẩm gây dị ứng, đồng thời không nên ăn quá nhiều thực phẩm cay, nóng, không nên uống thức uống có cồn. Kết hợp nghỉ ngơi điều độ sẽ giúp bệnh có thuyên giảm đáng kể.

THAM KHẢO: Bài thuốc YHCT đặc trị viêm xoang – Chữa khỏi bệnh không cần nạo xoang, không tái phát

Cách phân biệt cây chỉ thiên chữa viêm xoang

Cây chỉ thiên có hình dáng tương tự như các loài cỏ dại mọc sát đất khác. Cây phát triển trong môi trường tự nhiên, có thể dễ dàng nhận thấy cây chỉ thiên xung quanh khu vực sống của những loài cây khác. Thường có những nhầm lẫn giữa cây chỉ thiên và loài cây có hình dáng tương tự là tiền hồ nam, đây là loài cây thuộc họ cỏ roi ngựa. Mặc dù hình thái của hai loại cây này rất giống nhau nhưng tính vị và tác dụng của chúng lại rất khác nhau. 

Nhầm lẫn giữa hai loại thảo dược có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Ngoài ra cây tiền hồ nam cũng có một số độc tính chưa được nghiên cứu nên việc sử dụng lẫn lộn chúng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Vị của cây tiền hồ nam có độ đắng vừa, tuy nhiên cây tiền hồ nam chỉ được dùng để sắc kết hợp cùng nhiều loại thuốc khác để bồi bổ, chữa ho và trừ giun.

Ngoài ra người bệnh cũng cần lưu ý phân biệt cây chỉ thiên với cây bồ công anh Trung Quốc. Dáng là tương tự và cả hai đều là những loài cây thân gốc có lá, nhưng bồ công anh Trung có hoa màu vàng, quả xếp hình cầu, bề mặt có lông màu trắng. Ngược lại hoa của cây chỉ thiên có màu tím nhạt. Thông thường cây bồ công anh Trung Quốc cũng có tác dụng chữa bệnh nhưng không được sử dụng trong điều trị viêm xoang.

Lưu ý khi sử dụng cây chỉ thiên chữa bệnh viêm xoang

Đối với một số người bị viêm xoang, khi sử dụng cây chỉ thiên chữa bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ/thầy thuốc trước. Sau đây là những nhóm người bệnh cần thận trọng khi sử dụng cây thuốc này:

• Người có sức khỏe yếu, đang điều trị bệnh với thuốc tây y
• Người có cân nặng thấp, cơ thể suy nhược và nhẹ cân
• Những phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú
• Người bị bệnh huyết áp hoặc rối loạn tiêu hóa cần thận trọng
• Không dùng cây chỉ thiên chữa bệnh nên bạn mắc bệnh thuộc chứng hàn.

Khi nào nên sử dụng cây chỉ thiên chữa bệnh?

Những bài thuốc từ cây chỉ thiên không những được sử dụng trong điều trị viêm xoang mà còn hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác trong dân gian. Người bệnh cần lưu ý, các bài thuốc dân gian thường mang lại tác dụng chậm, và thường chỉ được sử dụng để hỗ trợ điều trị căn bệnh nhẹ. Với những trường hợp viêm xoang nặng, có dấu hiệu biến chứng sẽ cần được điều trị sớm theo chỉ định bác sĩ.

Điều trị bệnh với cây thuốc tiềm ẩn nhiều nguy cơ, nếu như người bệnh không có hiểu biết đầy đủ có thể gây ra nhiều ảnh hưởng bất lợi đến sức khỏe.  Cho đến hiện tại, vẫn chưa có một luận điểm khoa học nào phân loại thảo dược vào nhóm thuốc điều trị chuyên môn. Tuy nhiên cũng không thể phủ nhận một số loại cây thuốc đem đến hiệu quả tích cực trong việc đào thải độc tố, lọc gan, hỗ trợ lưu thông khí huyết, hạ nhiệt… Vì thế nên cây thuốc có thể được ứng dụng như một phương pháp hỗ trợ điều trị hiện đại nếu được kết hợp và sử dụng đúng cách. 

Để sử dụng cây thuốc chữa bệnh an toàn, bệnh nhân nên tuân thủ liều lượng, thời gian dùng thuốc, và quan trọng nhất là sử dụng thuốc điều trị đúng bệnh. Người bệnh không nên chủ quan, do một số loại thảo dược không phù hợp với tình trạng cơ thể nên có khả năng khiến bạn khó chịu, đau bụng, tiêu chảy hoặc buồn nôn. Tuy nhiên những biểu hiện này thường không nghiêm trọng và sẽ tự biến mất sau vài giờ. 

Sử dụng cây chỉ thiên trị viêm xoang là cách chữa trị được dân gian áp dụng rất phổ biến. Nhưng để bài thuốc phát huy những hiệu quả tốt còn phụ thuộc vào cách sử dụng của từng người. Bệnh viêm xoang là căn bệnh mãn tính, để khắc phục cần kết hợp dùng thuốc, bổ sung dinh dưỡng và nghỉ ngơi khoa học. Do đó nếu mắc bệnh, bạn cần thăm khám bác sĩ trước tiên để được hướng dẫn cách đối phó phù hợp.

Bài viết liên quan:

• 8 thuốc nhỏ mũi cho người viêm xoang tốt nhất và cách dùng
• Tỏi ngâm mật ong chữa viêm xoang; Hướng dẫn chi tiết
• Cách rửa mũi chữa viêm xoang; phòng bệnh an toàn hiệu quả