Zona thần kinh là căn bệnh ngoài da thường gặp do virus gây ra. Hầu hết các trường hợp bệnh đều không quá nghiêm trọng và khỏi hẳn sau 1 tháng điều trị chăm sóc. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bệnh nặng, kéo dài dai dẳng và phát sinh các biến chứng đáng lo ngại. Vậy đó là những biến chứng nào và cách chữa bệnh zona thần kinh biến chứng có khó không? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Bệnh zona thần kinh gây ra những biến chứng nào?
Zona thần kinh thường xuất hiện phổ biến vào thời điểm giao mùa, nhất là từ mùa thu chuyển sang mùa đông. Lúc này, thời tiết ẩm ướt, độ ẩm không khí thấp tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển và hình thành bệnh. Loại virus zona thần kinh chính là virus Varicella – zoster gây bệnh thủy đậu. Chính vì vậy, chỉ những người đã từng mắc bệnh thủy đậu mới có nguy cơ bị bệnh zona hoặc một số ít trường hợp mắc bệnh do cơ địa.
Bệnh đặc trưng bởi những tổn thương rõ rệt trên da như phát ban, ửng đỏ, xuất hiện các đốm mụn nước, mọc thành từng dải lớn hoặc rải rác khắp nơi trên cơ thể gây đau rát, ngứa ngáy và khó chịu. Mặc dù bệnh zona thần kinh không đe dọa đến tính mạng nhưng biến chứng của bệnh rất đáng lo ngại, đặc biệt khi các triệu chứng bệnh xuất hiện tại những vị trí nhạy cảm mắt, miệng, tai, virus tấn công đến hệ thống dây thần kinh tam thoa trên mặt…
Ngoài ra, dù có thể chữa trị khỏi bệnh nhưng sau zona bệnh vẫn để lại một số di chứng như ảnh hưởng thị giác, thính giác, hình thành sẹo, vết thâm ảnh hưởng thẩm mỹ làn da. Vì vậy, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan, lơ là trong điều trị, thay vào đó hãy chủ động thăm khám ngay từ sớm để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp, giảm nguy cơ dẫn đến các biến chứng nặng như:
1. Nhiễm trùng, viêm loét da
Biến chứng zona thần kinh phổ biến nhất là nhiễm trùng tại vùng da bị bệnh, nguyên nhân chủ yếu là do không được chăm sóc, vệ sinh kỹ lưỡng cũng như điều trị không kịp thời. Lúc này, ngoài những triệu chứng viêm da, người bệnh cũng có thể bị sốt cao, da mưng mủ làm tăng nguy cơ lây lan nhanh chóng.
2. Đau dây thần kinh sau zona
Sự phát triển quá mức của virus Varicella zoster không chỉ gây ra những triệu chứng ngoài da mà còn khiến hệ thần kinh đối mặt với nguy cơ tổn thương nặng. Cụ thể, hệ thần kinh là nơi kết nối và điều khiển hầu hết mọi hoạt động trong cơ thể, nhưng khi bị virus tấn công làm cho cơ quan này bị viêm, suy yếu, rối loạn đường truyền xung nhịp của dây.
Và biểu hiện rõ rệt nhất chính là những cơn đau khó chịu, kéo dài, đau cục bộ liên tục kèm theo cảm giác tê nhức, ngứa ran khó chịu. Triệu chứng này có thể kéo dài vài ngày, vài tháng, thậm chí vài năm tùy theo mức độ bệnh của từng người. Biến chứng đau dây thần kinh sau zona thường xuất hiện ở khoảng 5 – 20% trường hợp bệnh, chủ yếu ở người lớn tuổi.
3. Hội chứng Ramsay Hunt
Đây là một trong những biến chứng nặng nề của bệnh zona thần kinh, xảy ra khi người bệnh bị liệt dây thần kinh mặt ngoại biên. Biến chứng này được biểu hiện thông qua các triệu chứng như phát ban đỏ, nổi mụn nước ở tai hoặc miệng, khiến người bệnh suy giảm hoặc mất thính giác, có cảm giác đau nhức tai, gần như tê liệt hoặc lệch một bên mặt.
Hầu hết những trường hợp bị zona thần kinh và mắc hội chứng Ramsay Hunt sẽ thuyên giảm dần và biến mất khi mức độ viêm đau dây thần kinh được cải thiện. Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan, hãy tích cực điều trị và chủ động phòng ngừa để tránh nguy cơ làm tổn thương vĩnh viễn các cơ quan liên quan.
4. Biến chứng ở mắt
Theo thống kê có đến 10 – 25% trường hợp người bệnh zona thần kinh xuất hiện trên mặt. Thể bệnh này khiến dây thần kinh mắt dễ bị virus tấn công và tăng nguy cơ phát sinh biến chứng. Bởi mắt là cơ quan rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương, nhất là giác mạc gây viêm nhiễm, suy giảm thị lực hoặc mất thị lực vĩnh viễn nếu không điều trị kịp thời.
Để giảm nguy cơ viêm, đỏ mắt kéo dài do biến chứng zona, người bệnh cần điều trị bằng thuốc kháng virus và dùng thuốc nhỏ mắt thường xuyên. Đồng thời, thăm khám thường xuyên để được theo dõi và kiểm tra thị lực, từ đó có hướng khắc phục kịp thời.
5. Viêm màng não
Ngoài những biến chứng vừa kể trên, zona thần kinh còn có thể gây ra biến chứng nguy nghiêm trọng khi chúng xâm nhập vào các cơ quan nội tạng trong cơ thể. Điển hình như phổi, gây ra viêm phổi, xuất huyết giảm tiểu cầu và gây ra viêm màng não… cực kỳ nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời.
6. Hình thành sẹo sau zona
Những tổn thương trên da do zona thần kinh gây ra nếu không được chăm sóc kỹ lưỡng có thể hình thành sẹo thâm, sẹo lồi… Đặc biệt, khi sẹo sau zona xuất hiện ở những vị trí “lộ thiên” như mặt, cổ, tai, tay, chân… gây mất thẩm mỹ cho làn da, nhất là với chị em phái nữ. Tùy theo cơ địa của từng người, nguyên nhân và cách chăm sóc mà sẹo sẽ có đặc điểm khác nhau, càng điều trị sớm thì sẹo càng nhanh khỏi và ngược lại những sẹo càng lâu năm, không chăm sóc càng khó chữa.
Những đối tượng có nguy cơ cao bị biến chứng zona thần kinh
Bệnh zona thần kinh có thể xảy ra với bất kỳ ai nên các biến chứng của bệnh cũng tương tự, ai cũng có nguy cơ gặp phải nếu điều trị không kịp thời hoặc sai cách. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết các biến chứng này thường dễ xuất hiện ở những người có cơ địa sức khỏe yếu, hệ miễn dịch kém vì đây là điều kiện thuận lợi cho virus phát triển. Bao gồm:
- Người cao tuổi: Đã có rất nhiều nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa bệnh zona thần kinh và tuổi tác. Cụ thể, tuổi càng cao càng dễ bị biến chứng sau zona và mức độ nặng hơn so với những đối tượng khác, trong đó phổ biến nhất là biến chứng đau dây thần kinh sau zona. Đặc biệt, ở bệnh nhân trên 80 tuổi trở lên có nguy cơ tái phát cao hơn so với người bình thường.
- Phụ nữ mang thai và đang cho con bú: Đây là nhóm đối tượng có sức khỏe yếu, hệ miễn dịch khá kém do đang trong thời kỳ thai nghén và sau sinh phải cho bú liên tục. Đặc biệt, đối với phụ nữ mang thai, việc bị virus tấn công gây bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi.
- Người bị ung thư hoặc đang áp dụng các biện pháp điều trị: Sự phát triển của các tế bào ung thư hoặc ảnh hưởng bởi hóa xạ trị để tiêu diệt tế bào ung thư khiến cơ thể người bệnh ngày càng suy yếu. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho virus zona phát triển gây bệnh.
- Người bị HIV/AIDS và nhiều bệnh lý suy giảm miễn dịch khác: Đây đều là những bệnh lý làm cho hệ miễn dịch suy yếu nhanh chóng, tạo môi trường phù hợp cho virus Varicella zoster phát triển và gây ra bệnh.
- Người đang ốm nặng hoặc vừa ghép nội tạng xong: Người đang trong những trường hợp này có sức đề kháng rất yếu, hàng rào bảo vệ cơ thể suy giảm trầm trọng khiến virus bùng phát và hình thành bệnh, dễ phát sinh biến chứng.
Cách trị biến chứng bệnh zona thần kinh tốt nhất
Các biến chứng zona thần kinh thường ít gặp, tuy nhiên khi đã mắc phải sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, thậm chí gây ảnh hưởng đến tính mạng mặc dù gián tiếp. Vì vậy, điều trị zona thần kinh ngay từ sớm để hạn chế các tổn thương trên da, ngăn chặn bội nhiễm, giảm đau dây thần kinh và tăng cường sức đề kháng.
Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh đã có biến chứng thì cách điều trị các biến chứng zona thần kinh tốt nhất là dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng, ngăn chặn tiến triển nặng và phát sinh thêm các rủi ro khác. Một số loại thuốc trị zona thần kinh biến chứng như:
- Thuốc kháng virus: Thuốc này giúp làm chậm tiến triển của bệnh, kiềm hãm sự phát triển của virus gây ra biến chứng nặng và kiểm soát triệu chứng. Thuốc này có tác dụng mạnh nên khuyến cáo chỉ được dùng khi có sự chỉ định của bác sĩ.
- Thuốc kháng sinh: Có tác dụng ngăn chặn bội nhiễm, tuy nhiên thuốc chỉ đực dùng trong trường hợp zona thần kinh có dấu hiệu nhiễm khuẩn. Ngược lại với những trường hop85 zona thần kinh thông thường do virus thì thuốc không có tác dụng.
- Thuốc giảm đau: Zona thần kinh không chỉ gây đau rát ngoài da mà còn đau dây thần kinh tùy theo mức độ nặng nhẹ của người bệnh. Thường thì càng lớn tuổi cơn đau zona thần kinh càng nặng, kéo dài và thậm chí phát sinh thành viêm. Lúc này bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc giảm đau như Ibuprofen, Naproxen hay Acetaminophen với liều lượng phù hợp.
- Thuốc chống co giật, động kinh: Nhóm thuốc này được chỉ định sử dụng trong trường hợp đau dây thần kinh quá mức, thuốc giảm đau không còn tác dụng.
- Thuốc bôi Capsaicin: Loại thuốc này dùng để bôi ngoài da, trực tiếp lên vùng da có tổn thương zona nhằm mục đích giảm đau, phục hồi vết thương nhanh chóng. Lưu ý khi bôi thuốc này cần chú ý không bôi vào mắt hoặc gần mắt vì sẽ rất có hại cho cơ quan này.
- Thuốc gây tê: Nhóm thuốc này được điều chế dưới nhiều dạng như dạng bột, dung dịch, miếng dán… Bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn sử dụng loại phù hợp với tình trạng bệnh nhằm đem lại hiệu quả giảm đau tại chỗ nhanh chóng.
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Đây cũng là loại thuốc có tác dụng giảm đau khá tốt, tuy nhiên do tác dụng phụ của thuốc khá nhiều nên chỉ được sử dụng khi thật sự cần thiết.
- Thuốc an thần: Những trường hợp đau nhiều, kéo dài dai dẳng khiến người bệnh khó ngủ, mất ngủ sẽ được kê đơn sử dụng thuốc giảm đau mạnh và thuốc an thần.
Bên cạnh điều trị zona thần kinh biến chứng bằng thuốc, tùy theo tính chất, đặc điểm và mức độ của từng loại biến chứng mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Cách phòng ngừa biến chứng zona thần kinh
Bên cạnh áp dụng các biện pháp điều trị zona, người bệnh cũng cần chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc để hồi phục nhanh hơn và phòng ngừa hiệu quả. Một số biện pháp phòng ngừa biến chứng zona bạn không nên bỏ qua như:
- Giữ vệ sinh da sạch sẽ
Vùng da thương tổn do zona thần kinh rất dễ bị nhiễm trùng nếu không được vệ sinh, sát khuẩn sạch sẽ thường xuyên. Đặc biệt là khi người bệnh thường xuyên để lộ ra ngoài, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nguồn nước bẩn, bị quần áo cọ xát vào. Vì vậy, hằng ngày hãy vệ sinh vùng da kỹ lưỡng bằng cách tắm gội sạch sẽ và sát khuẩn riêng vùng da này bằng các loại dung dịch sát khuẩn chuyên dụng như hồ nước, xanh methylene 1%, nước muối sinh lý…
Ngoài ra, khi tắm hoặc vệ sinh cần chú ý nhẹ nhàng, tránh cào gãi, chà xát mạnh làm vỡ mụn nước zona. Nên tắm bằng nước ấm hoặc nước mát và tránh sử dụng các sản phẩm làm sạch chứa chất tẩy rửa hoặc có độ kiềm cao vì rất có hại cho da.
- Ăn uống đủ chất
Người bệnh zona thần kinh cần ăn uống đủ chất với một thực đơn khoa học, phân bổ đầy đủ thực phẩm, ưu tiên các loại thực phẩm giàu dưỡng chất tốt cho làn da và tránh các loại thực phẩm không tốt. Trong đó, bổ sung các loại vitamin, khoáng chất… từ rau xanh, trái cây, củ quả, ngũ cốc, cá béo giàu omega-3, lysine… chính là những chất cần thiết để giúp cơ thể khỏe mạnh, tăng sức đề kháng chống lại sự phát triển của virus gây zona.
- Vận động rèn luyện thể chất
Tập thể dục thể thao vừa là một cách rèn luyện thể chất tốt vừa giúp nâng cao sức đề kháng hiệu quả. Nhờ đó ngăn ngừa biến chứng zona trong quá trình điều trị, không những vậy còn giúp phòng ngừa bệnh từ sớm. Để việc tập luyện có hiệu quả, người bệnh cần chọn lựa bài tập phù hợp, tập vừa sức và tránh va chạm với vùng da bị tổn thương để hạn chế đau nhức, viêm nhiễm và tăng nguy cơ phát sinh biến chứng nặng hơn.
- Giữ vệ sinh môi trường sống
Môi trường sống sạch sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa zona thần kinh. Bởi khi bạn sử dụng các loại đồ dùng cá nhân sạch sẽ, nơi bạn sinh hoạt có không khí trong lành, không ô nhiễm… sẽ giúp bảo vệ sức khỏe, tránh các tác nhân gây hại làm suy giảm sức đề kháng, có như vậy virus zona mới không phát triển và gây bệnh được.
- Tiêm phòng vắc xin thủy đậu
Tiêm phòng vắc xin ngừa bệnh thủy đậu sớm là cách tốt nhất để phòng ngừa zona thần kinh và các biến chứng liên quan của bệnh lý này. Hãy liên hệ với các cơ sở tiêm chủng, bệnh viện uy tín để được tư vấn tiêm ngừa đúng cách.
Cách chữa zona thần kinh biến chứng không hề đơn giản nếu muốn chữa khỏi hoàn toàn. Điều này còn phụ thuộc vào phác đồ điều trị cũng như sự ý thức chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc. Nhờ đó bệnh mới khỏi nhanh chóng và giảm thiểu những nguy hiểm của bệnh đến đối với sức khỏe.
Có thể bạn quan tâm
Giải đáp thắc mắc của độc giả cùng chuyên gia của chúng tôi!