Bệnh mất ngủ ở người già: Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh mất ngủ ở người già do nhiều nguyên nhân gây ra, phổ biến nhất là tình trạng thay đổi nội tiết tố hoặc do mắc các bệnh lý mãn tính như tiểu đường, hen suyễn. Dùng thuốc, áp dụng liệu pháp tâm lý kết hợp với việc điều chỉnh lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày có thể giúp người già khắc phục được chứng mất ngủ.

Nguyên nhân gây mất ngủ ở người già

Mất ngủ là một trong những vấn đề hầu hết người già đều gặp phải. Thông thường những người trên 50 tuổi được khuyến cáo nên dành thời gian từ 7 – 9 tiếng mỗi ngày cho giấc ngủ vào ban đêm. Tuy nhiên không phải ai cũng có được một giấc ngủ ngon trọn vẹn. Có không ít người than phiền về tình trạng khó ngủ, ngủ không sâu giấc, hay giật mình tỉnh giấc giữa đêm và không thể ngủ trở lại. Nếu người già bị mất ngủ hàng tháng hoặc kéo dài hết năm này sang năm kia sẽ được xác định là bị bệnh mất ngủ.

Bệnh mất ngủ ở người già có thể xuất phát từ những nguyên nhân dưới đây:

• Sự suy giảm nội tiết tố gây rối loạn giấc ngủ ở người già. Mất ngủ là một trong những biểu hiện thường gặp của chứng rối loạn giấc ngủ.
• Ngủ trưa quá nhiều nên khó ngủ và không thể ngủ ngon vào buổi tối
• Có thói quen ăn khuya trước khi đi ngủ
• Sử dụng thuốc lợi tiểu hoặc uống nhiều chất kích thích, lợi tiểu trước khi đi ngủ. Chẳng hạn như nước, bia, rượu, cà phê…
• Căng thẳng, lo âu, trầm cảm cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người già
• Môi trường sống nhiều tiếng ồn, đông đúc, chặt chội, điều kiện vệ sinh kém.
• Ít vận động hoặc không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nhiều
• Do ảnh hưởng của bệnh lý: Bên cạnh các nguyên nhân kể trên, chứng mất ngủ ở người già còn xảy ra do mắc các bệnh lý như đau nhức xương khớp, hen suyễn, tiểu đường, Alzheimer , nổi mề đay, ngứa da, loãng xương… Chúng gây ra những triệu chứng khó chịu xuất hiện vào ban đêm khiến người bệnh mất ngủ.

Dấu hiệu bệnh mất ngủ ở người già

Người già bị mất ngủ thường xuất hiện các triệu chứng sau:

• Khó đi vào giấc ngủ, hay trằn trọc trong lúc ngủ
• Ngủ không sâu giấc, dễ bị tỉnh giấc và rất khó để ngủ trở lại
• Thức quá sớm ngay từ 3 – 4 giờ đêm
• Cơ thể có cảm giác mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy
• Ngáp liên tục và buồn ngủ nhiều vào ban ngày
• Mất tập trung trong công việc
• Trí nhớ suy giảm
• Dễ nổi cáu, căng thẳng
• Đau đầu, bồn chồn trong người
• Có thể xuất hiện ảo giác

Những triệu chứng trên nếu xuất hiện dưới 1 tháng được gọi là mất ngủ cấp tính. Ngược lại, nếu chúng kéo dài qua 1 tháng thì bệnh mất ngủ ở người già đã chuyển sang giai đoạn mãn tính. Mức độ nặng nhẹ và tần suất xuất hiện các triệu chứng còn tùy thuộc vào từng cá nhân, không ai giống ai.

Cách điều trị mất ngủ ở người già

Những sự lựa chọn trong điều trị mất ngủ cho người già bao gồm:

1. Dùng thuốc chữa mất ngủ cho người già

Để điều trị bệnh mất ngủ cho người già, bác sĩ có thể kê đơn một số nhóm thuốc dưới đây:

• Thuốc ngủ: 

Nhóm thuốc này thích hợp cho những người bị mất ngủ ở mức độ trung bình trong thời gian ngắn. Chúng có tác dụng gây buồn ngủ nhanh và mạnh nhưng nếu dùng kéo dài có thể gây lệ thuộc vào thuốc. Vì vậy, các bác sĩ thường chỉ định loại thuốc này cho một liệu trình điều trị kéo dài không quá 3 ngày.

Các loại thuốc ngủ được sử dụng rộng rãi nhất là Phenobacbital hay Zolpidem. Thận trọng khi dùng cho bệnh nhân bị suy gan, suy thận. 

• Thuốc bình thần

Đây là thuốc kê đơn có tác dụng gây buồn ngủ gần như ngay lập tức sau khi sử dụng. Cũng như thuốc ngủ, các thuốc bình thần có thể gây quen thuốc nên chỉ được sử dụng trong thời gian từ 1 – 3 ngày.

Khi dùng nhóm thuốc này, bệnh nhân có thể phải đối mặt với các tác dụng phụ như chóng mặt, đau đầu, tiêu chảy, suy giảm trí nhớ. Vì vậy người già không nên tự ý mua thuốc về sử dụng trong thời gian dài.

Các thuốc trị mất ngủ cho người già thuộc nhóm thuốc bình thần bao gồm:

+ Diazepam

+ Rotunda

+ Bromazepam

+ Clonazepam…

– Thuốc chống trầm cảm 3 vòng

Bao gồm một số thuốc thông dụng như Clomipramine hay Mirtazapine Người già mất ngủ do bị trầm cảm hoặc bị đau trong người có thể dùng thuốc chống trầm cảm 3 vòng để điều trị. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế tái hấp thu serotonin trong não, cải thiện tâm trạng, từ đó giúp người bệnh dễ chìm vào giấc ngủ và ngủ ngon giấc hơn.

Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc chống trầm cảm 3 vòng thường không đến ngay mà chỉ được nhìn thấy rõ sau 3 – 4 tuần sử dụng. Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc bao gồm: Nóng trong, táo bón, khô đắng miệng. Người già là đàn ông bị u xơ tuyến tiền liệt nên thận trọng khi dùng thuốc vì nó có thể gây bí tiểu.

• Thuốc kháng histamin:

Đôi khi thuốc kháng histamin cũng được chỉ định để điều trị bệnh mất ngủ ở người già do dị ứng, ngứa ngáy hoặc do ảnh hưởng của các bệnh lý ngoài da. Ngoài tác dụng giảm ngứa, thuốc còn gây buồn ngủ khá mạnh nên thường được dùng vào buổi tối.

Cũng như các thuốc chữa mất ngủ ở người già khác, thuốc kháng histamin cũng gây ra một số phản ứng phụ nhưng không quá nghiêm trọng. Bao gồm khô niêm mạc mũi miệng, kém tập trung. Tránh tự lái xe hoặc điều khiển máy móc sau khi uống thuốc.

• Thuốc an thần kinh mới

Được chỉ định nhiều nhất là Olanzapine hay Amisulpride. Thuốc có tác dụng gây buồn ngủ mạnh và thích hợp cho người già bị mất ngủ vì trầm cảm, lo âu. Ngoài ra, thuốc an thần kinh mới còn có khả năng kích thích vị giác và giúp người già ăn uống ngon miệng hơn. Vì vậy, những bệnh nhân đang bị thừa cân béo phì nên chú ý về chế độ ăn uống trong quá trình dùng nhóm thuốc này để tránh bị tăng cân.

Thông thường, các loại thuốc trị mất ngủ cho người già ở trên không được sử dụng đơn độc mà sẽ được phối hợp 2 hay 3 nhóm thuốc với nhau để tăng hiệu quả điều trị. Sau một vài tuần khi có kết quả, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ bớt dần các thuốc trong đơn để hạn chế sự lệ thuộc vào thuốc cũng như các tác dụng phụ không mong muốn cho sức khỏe.

2. Cách chữa mất ngủ cho người già bằng liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý thường được áp dụng cho người già bị mất ngủ có biểu hiện bị trầm cảm, lo âu quá mức. Bệnh nhân sẽ được điều trị với bác sĩ tâm lý trong thời gian kéo dài khoảng 10 – 20 tuần.

Mục đích của trị liệu tâm lý là hướng bệnh nhân đến những suy nghĩ tích cực hơn, giúp họ giải quyết xung đột cá nhân với người xung quanh và giảm căng thẳng thần kinh. Một khi tâm lý được đưa về trạng thái cân bằng, ổn định thì tình trạng mất ngủ ở người già cũng sẽ dần được cải thiện theo chiều hướng tích cực.

3. Mẹo tự nhiên trị mất ngủ cho người già tại nhà 

Nếu chỉ bị mất ngủ nhẹ, người già có thể áp dụng một số mẹo trị bệnh tự nhiên để cải thiện chất lượng giấc ngủ mà không phải lo ngại về tác dụng phụ như khi uống thuốc tây.

– Ngồi thiền:

Thiền định là một phương pháp chữa mất ngủ cho người già tự nhiên đang được áp dụng rộng rãi. Tham gia bộ môn này không chỉ giúp người già ngủ ngon giấc hơn mà còn có nhiều tác dụng khác như:

• Giảm căng thẳng, mệt mỏi, chống trầm cảm
• Cải thiện tâm trạng
• Giảm đau
• Cải thiện trí nhớ
• Chống lão hóa
• Tăng cường hệ miễn dịch

Ngoài thiền, người bệnh có thể tham gia các bộ môn thể dục thể thao khác phù hợp với lứa tuổi và sức khỏe như tập yoga, đi bộ, đạp xe đạp… Tuy nhiên cần lưu ý tránh tập luyện hay vận động mạnh trước khi đi ngủ bởi nó có thể khiến thần kinh bị hưng phấn, khó ngủ.

– Xây dựng thói quen đi ngủ khoa học

Nhiều người già bị mất ngủ do có thói quen ngủ không hợp lý. Để cải thiện tình trạng này, bệnh nhân cần lưu ý:

• Đi ngủ sớm và đúng giờ. Tốt nhất là lên giường ngủ trong khoảng thời gian từ 9 – 10 giờ tối mỗi ngày
• Tránh làm việc nặng nhọc, ăn khuya, đọc sạch, xem tivi hay sử dụng điện thoại trước khi đi ngủ
• Tắt hết đèn điện, ti vi và các thiết bị điện tử khác để phòng ngủ đủ tối, đảm bảo cho người già dễ ngủ và có một giấc ngủ ngon.
• Hạn chế ngủ quá nhiều vào buổi trưa
• Không nên uống quá nhiều nước, đặc biệt là cà phê, trà đặc vào buổi tối để tránh tình trạng phải thức giấc giữa đêm để đi tiểu.

– Tắm nước ấm:

Trong một số trường hợp, bệnh mất ngủ ở người già có thể được cải thiện khi tắm với nước ấm trước khi đi ngủ. Nước ấm có tác dụng làm tăng thân nhiệt, kích thích lưu thông tuần hoàn máu lên não, xoa dịu trạng thái căng thẳng của thần kinh nên sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh có một giấc ngủ ngon hơn.

Bên cạnh đó, người già có thể ngâm chân với nước ấm mỗi tối trước khi đi ngủ cũng có hiệu quả không thua kém. Thêm một chút gừng, muối hay tinh dầu thảo mộc vào trong nước ngâm để đạt được kết quả trị liệu tốt hơn.

– Trị mất ngủ cho người già bằng thảo dược

• Hoa tâm thất: Thảo dược này có tác dụng an thần nên được dân gian sử dụng như một phương thuốc chữa mất ngủ cho người già tại nhà. Bệnh nhân có thể lấy hoa tâm thất hãm trà uống mỗi ngày 2 – 3 tách nhỏ để cải thiện chứng mất ngủ về đêm.
• Lá vông: Người già bị mất ngủ chỉ cần lấy 30g lá vông đem sắc chung với 50g cây lạc tiên và 10g lá dâu tằm để lấy nước uống. Đều đặn bài thuốc này một thời gian sẽ thấy ngủ ngon giấc hơn, bớt hồi hộp, lo âu – những nguyên nhân gây mất ngủ thường gặp ở đối tượng lớn tuổi.
• Tâm sen: Đây là phần chồi mầm màu xanh nằm giữa hạt sen. Nó có vọ đắng nhưng trong việc làm thư giãn các dây thần kinh, hỗ trợ điều trị mất ngủ, chống suy nhược cơ thể. Để sử dụng, mỗi ngày người già có thể lấy 4 – 10g tâm sen đem sao vàng, hãm uống thay trà.
• Cây xạ đen: Thân và lá cây xạ đen thường được người dân thu hái về nấu nước uống chữa mất ngủ, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư. Liều dùng được khuyến cáo là 60g mỗi ngày.
• Cây lạc tiên: Được biết đến với các tên gọi khác như dây chùm bao, cây nhãn lồng, lạc tiên là vị thuốc chữa mất ngủ nổi tiếng trong y học cổ truyền. Thảo dược này được sử dụng theo nhiều hình thức khác nhau. Người bệnh có thể hái ngọn và lá non nấu canh ăn. Hoặc có thể dùng thân và lá chặt khúc ngắn, đem phơi khô nấu nước uống hàng ngày.

Trên đây là những thông tin chung về căn bệnh mất ngủ ở người già. Đây là nhóm đối tượng có nguy cơ mắc căn bệnh này cao nhất. Vì vậy, nếu có dấu hiệu mất ngủ, người già nên tiến hành điều trị sớm để bảo vệ sức khỏe của mình.

Thông tin hữu ích cho bạn

• 10 cách trị mất ngủ tại nhà đơn giản + hiệu quả nhanh
• Mất ngủ kéo dài lâu ngày là bệnh gì? Có sao không?
• Bị mất ngủ nên ăn gì, uống gì để dễ ngủ hơn?

Tin bài nên đọc

Định tâm An thần thang có nhờn thuốc không? Nhận định từ chuyên gia và người bệnh

Phản hồi của người bệnh về hiệu quả điều trị mất ngủ bài thuốc Định tâm An thần thang

Đọc ngay

VTV2 giới thiệu bài thuốc thảo dược ĐẶC TRỊ mất ngủ tốt nhất hiện nay

Nghệ sĩ Hương Dung chia sẻ kinh nghiệm KHỎI HẲN mất ngủ kinh niên