Bệnh Đau Vai Gáy

Đau vai gáy là căn bệnh phổ biến ở mọi lứa tuổi, ảnh hưởng trên khoảng 30% dân số thế giới. Bệnh đặc trưng với những cơn đau nhức dữ dội vùng cổ - vai gáy, gây cản trở khả năng vận động và nhiều phiền toái trong đời sống sinh hoạt. Người bệnh cần sớm thăm khám để chẩn đoán và áp dụng các cách điều trị phù hợp, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. 

Đau vai gáy (tên tiếng Anh là Shoulder Pain) là tình trạng đau nhức, căng cứng vùng vai, cổ và gáy. Đây là một trong những hội chứng rối loạn cơ - xương khớp phổ biến nhất hiện nay. Không chỉ xảy ra do tổn thương cơ xương khớp, mà bệnh còn có mối liên hệ mật thiết với các tổn thương mạch máu tại các vị trí này.

Cơn đau mỏi vai gáy có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, phổ biến nhất là ở người lớn tuổi. Chủ yếu đến từ việc lười vận động, căng thẳng kéo dài, hoạt động sai tư thế hoặc chấn thương làm rách gân cơ vùng vai.

Phần nhiều những cơn đau vai gáy chỉ thoáng qua và nhanh chóng biến mất sau khi nghỉ ngơi. Tuy nhiên, cũng có không ít trường hợp bị đau vai gáy dai dẳng, kéo dài hơn 2 - 3 tuần, lan sang các khu vực lân cận và kèm theo nhiều triệu chứng khác được xem là dấu hiệu sớm cảnh báo các bệnh lý xương khớp đáng lo ngại như thoái hóa khớp, thoái hóa đốt sống cổ.

Bản chất của đau vai gáy là tình trạng căng cứng cơ khớp và các mạch máu bị chèn ép gây cản trở tuần hoàn máu. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng đau vai gáy, được chia cụ thể làm 2 nhóm gồm nguyên nhân cơ học và nguyên nhân bệnh lý.

1. Nguyên nhân cơ học 

Tình trạng đau vai gáy có thể bộc phát từ chính những thói quen sinh hoạt hàng ngày của chúng ta như:

• Sai tư thế nằm ngủ, chồng gối cao, ngồi làm việc, đi đứng, chạy nhảy, khuân vác đồ vật...;
• Thường xuyên ngồi trước máy tính hoặc cúi đầu bấm điện thoại trong nhiều giờ liền trong trạng thái căng cứng vùng cổ vai gáy;
• Vận động quá sức, nhất là khi chơi thể thao với cường độ mạnh trong thời gian dài;
• Thói quen tắm đêm, ngủ trước máy quạt suốt đêm khiến các mạch máu vùng vai, gáy co thắt lại, giảm tuần hoàn máu và gây đau nhức vào sáng hôm sau;
• Chấn thương, va chạm mạnh do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, té ngã khi chơi thể thao... cũng là những yếu tố cơ học gây đau nhức âm ỉ vùng cổ vai gáy;

2. Nguyên nhân bệnh lý

Một số bệnh lý phổ biến gây ra đau vai gáy như:

• Viêm bao khớp vai, thoái hóa khớp vai: Đây là một dạng thoái hóa do viêm khớp cực kỳ phổ biến. Bệnh gây ra các tổn thương nghiêm trọng vùng vai, bả vai, tạo ra cơn đau nhức âm ỉ tại vùng này và kéo theo những ảnh hưởng phiền toái đến sinh hoạt hàng ngày.
• Tổn thương cột sống cổ: Các tổn thương thường gặp gây đau vai gáy như thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, gai cột sống cổ, hẹp ống sống, vôi hóa cột sống cổ, vẹo cổ bẩm sinh...
• Lao xương: Vi khuẩn lao xâm nhập và tấn công vào khớp xương vùng cổ hoặc thắt lưng, gây viêm nhiễm cột sống và đau mỏi vùng vai gáy âm ỉ.
• Ảnh hưởng từ các bệnh lý tim mạch: Những người có tiền sử bệnh nhồi máu cơ tim, hở van tim ngoài gây đau tức vùng ngực, lưng, còn gây đau mỏi vai gáy. Do xương bả vai và xương lồng ngực nằm gần, có mối liên kết mật thiết với nhau.
• Rối loạn chức năng dây thần kinh: Hệ thống dây thần kinh đi qua vùng cổ - vai - gáy bị chèn ép, căng giãn quá mức hoặc tổn thương đều được biểu hiện thông qua những cơn đau nhức dữ dội, liên tục khiến người bệnh mệt mỏi.
• Do tổn thương phổi: Phổi tổn thương, suy giảm chức năng cũng là nguyên nhân gây ra các cơn đau vai gáy. Kèm theo sau là triệu chứng khó thở, căng tức ngực, ho...
• Bệnh túi mật: Các vấn đề bất thường làm giảm chức năng túi mật, điển hình là sỏi mật cũng có thể là nguyên nhân làm phát sinh cơn đau bả vai hoặc sau gáy.
• Các vấn đề bất ổn tâm lý: Các bệnh về tâm thần, stress, căng thẳng quá mức, mất ngủ triền miên khiến hệ thống dây xung truyền thần kinh trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị đau vai gáy;

3. Các nguyên nhân khác

• Tuổi tác cao khiến quá trình lão hóa càng diễn ra nhanh hơn. Hệ thống cơ xương khớp suy giảm chức năng gây đau vai gáy cũng là điều dễ hiểu.
• Ảnh hưởng từ sự thay đổi thời tiết đột ngột, chuyển lạnh hoặc ẩm thấp khiến cơ thể không kịp thích nghi, giảm lượng oxy đến các tế bào, dẫn đến thiếu máu cục bộ đến các cơ vùng cổ vai gáy và gây đau nhức.
• Cơ thể suy yếu, dễ bị nhiễm lạnh khiến các dây thần kinh ngoại vi dễ bị tổn thương và gây đau mỏi cổ vai gáy.
• Nghiện hút thuốc lá gây cản trở quá trình mang oxy đi nuôi dưỡng cơ bắp, xương khớp. Tăng tần suất đau vai gáy và có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp.

Cơn đau vai gáy không bao giờ xuất hiện đơn lẻ, đi kèm với nó là các triệu chứng sau:

• Cứng khớp cổ, gặp khó khăn trong việc quay trái - phải, ngước lên - xuống;
• Cơn đau vai gáy xuất hiện nhiều nhất vào buổi sáng sớm, vừa ngủ dậy, khi hắt hơi, ngồi lâu một chỗ trong thời gian dài hoặc thời tiết chuyển lạnh đột ngột,
• Cơn đau dần lan rộng sang các khu vực lân cận như vùng đầu, cánh tay;
• Biểu hiện với các triệu chứng như đau đầu, nặng mặt, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, tê bì, ngứa ran, rối loạn cảm giác tay...;
• Có xu hướng nhạy cảm với tiếng ồn, ánh sáng;
• Khó thở, mệt mỏi, suy nhược cơ thể, suy giảm trí nhớ;
• Khó ngủ, mất ngủ kéo dài;
• Hạn chế vận động;

Người bệnh cần hết sức thận trọng trong việc nắm bắt các triệu chứng bất thường khi bị đau vai gáy. Đồng thời, chủ động đến bệnh viện chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán tìm ra nguyên nhân, có hướng điều trị kịp thời.

Ngoài dựa vào các triệu chứng lâm sàng nghiêm trọng vừa kể trên, chẩn đoán nguyên nhân gây đau vai gáy cũng được thực hiện thông qua các kỹ thuật sau:

• Chụp X quang: Giúp phát hiện chính xác vị trí tổn thương tại khu vực cổ vai gáy. Hoặc nghi ngờ đau vai gáy có liên quan đến các tổn thương tim, phổi.
• Chụp CT Scan: Thực hiện khi chụp X quang không cho kết quả chính xác, nghi ngờ có các tổn thương khác như gãy xương.
• Đo điện cơ EMG & Xét nghiệm máu: Thực hiện chẩn đoán điện tâm đồ để đánh giá các chỉ số đường huyết, huyết áp do đau vai gáy kèm theo tức ngực, khó thở... để loại trừ khả năng mắc các bệnh lý khác.

Cơn đau vai gáy ngoài gây ra các triệu chứng đau nhức, khó chịu, cản trở vận động còn có khả năng gây ra các biến chứng khó lường như:

• Thiếu máu não;
• Rối loạn tiền đình;
• Chèn ép rễ dây thần kinh thực vật gây rối loạn, mất cảm giác tứ chi;
• Nghiêm trọng hơn có thể gây liệt một hoặc cả hai cánh tay;

Ngoài những biến chứng này, cơn đau vai gáy cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của rất nhiều căn bệnh nguy hiểm khác, không riêng các bệnh về xương khớp mà còn có các bệnh ung thư (điển hình là ung thư phổi)... Do đó, người bệnh cần phải thận trọng, thăm khám ngay để chẩn đoán nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.

Đau vai gáy được điều trị bằng nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán nguyên nhân và các triệu chứng kèm theo.

1. Điều trị bằng thuốc 

Thuốc trị đau vai gáy được chỉ định sử dụng nhằm mục đích giảm đau, chống viêm và giãn cơ, từ đó kiểm soát tạm thời các triệu chứng của bệnh.

• Thuốc giảm đau: Giúp cắt giảm cơn đau vai gáy tức thì trong trường hợp khẩn cấp nhờ khả năng ức chế tín hiệu truyền dẫn của não bộ. Tùy từng trường hợp sẽ sử dụng thuốc giảm đau đơn thuần (như Acetaminophen, Paracetamol) hoặc thuốc kháng viêm không steroid (như Ibuprofen, Diclofenac, Meloxicam hay Aspirin) giúp giảm sưng, phòng ngừa viêm khớp.
• Dùng miếng dán giảm đau: Trong miếng dán Salonpas có chứa chất chống viêm non-steroid là Methyl Salicylat có khả năng thẩm thấu qua da và giảm đau nhanh chóng.
• Thuốc giãn cơ hoặc thuốc giãn cơ vân: Như mydocalm, myonal, diazepam... Có tác dụng chống lại các cơn co thắt quá mức, giảm đau vai gáy hiệu quả.
• Thuốc chống trầm cảm: Một số trường hợp được chỉ định sử dụng liều thấp nhóm thuốc chống trầm cảm để cải thiện cơn đau vai gáy do đau dây thần kinh kéo dài.
• Thuốc ức chế dẫn truyền thần kinh: Với các trường hợp bệnh nặng, đau nhức khó dữ dội kéo dài sẽ được chỉ định tiêm thuốc ức chế dẫn truyền thần kinh như Novocain hoặc Lidocain. Với liều phù hợp, thuốc này giúp chấm dứt tạm thời sự kích thích thần kinh, xoa dịu làm giãn các cơ và giảm đau tức thì.
• Thuốc bổ sung: Kết hợp bổ sung các loại vitamin B1, B6 và B12 dạng viên uống giúp cải thiện chức năng dẫn truyền thần kinh, góp phần kiểm soát các triệu chứng đau vai gáy,

2. Vật lý trị liệu

Những trường hợp đau vai gáy mãn tính, tuy không đến mức biến chứng nguy hiểm nhưng tái đi tái lại thường xuyên gây ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định thực hiện các liệu pháp vật lý trị liệu phù hợp để kiểm soát bệnh.

Các phương pháp vật lý trị liệu đau vai gáy phổ biến như:

• Điện trị liệu: Giải phóng áp lực kích thích dây thần kinh, chống co thắt cơ vùng cổ vai gáy, giảm bớt cơn đau.
• Sóng ngắn: Tác động đến tận sâu trong các cơ khớp vùng vai gáy bằng nguồn nhiệt nóng, thúc đẩy quá trình chuyển hóa, giảm viêm, chống phù nề và cải thiện cơn đau.
• Điện xung trị liệu: Sử dụng nguồn điện xung tác động đến hệ thần kinh, giúp giảm nhanh các cơn đau xương khớp, bao gồm cả đau vai gáy. Đồng thời, cải thiện sự linh hoạt và phục hồi khả năng vận động của xương khớp.
• Siêu âm: Thúc đẩy tuần hoàn máu, giải phóng tắc nghẽn, làm giãn cơ, chống viêm, giảm đau vai gáy hiệu quả.
• Tia laser: Giúp làm mềm các tổ chức cơ khớp căng cứng, giải phóng áp lực chèn ép dây thần kinh, tăng cường chuyển hóa, tái tạo mô cơ và giảm đau.

3. Kết hợp chăm sóc tại nhà

Người bệnh cần chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc tích cực nhằm hỗ trợ cải thiện triệu chứng, tăng cao kết quả điều trị tốt hơn.

• Khi phát sinh cơn đau, hãy ngưng mọi hoạt động và nằm xuống nghỉ ngơi cho đến khi cơn đau qua đi.
• Chườm lạnh hoặc chườm ấm khoảng 15 - 20 phút để giảm đau.
• Dùng tay massage nhẹ nhàng lên vùng cổ, vai, gáy nhằm tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau nhanh hơn.
• Thực hiện các bài tập kéo giãn cơ cột sống, xoay cổ nhẹ nhàng, đan chéo tay căng cơ cổ... cũng là một cách giúp thúc đẩy tuần hoàn máu, giãn cơ và giảm đau vai gáy nhanh chóng.

4. Phẫu thuật

Rất ít trường hợp phải phẫu thuật điều trị đau vai gáy. Tuy nhiên, vẫn có tỷ lệ nhỏ một vài trường hợp được chỉ định áp dụng phương pháp này. Phẫu thuật nhằm giải phóng sự chèn ép lên các dây thần kinh & tủy sống, đây là biến chứng thường gặp ở người bị thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, hẹp ống sống...

Hiện nay, có 2 phương pháp phẫu thuật được áp dụng phổ biến nhất là mổ hở truyền thống và mổ bằng laser.

Để phòng ngừa đau vai gáy, người bệnh cần nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe xương khớp thông qua duy trì thực hiện lối sống, sinh hoạt khoa học.

• Thay đổi tư thế sinh hoạt cho khoa học, không duy trì quá lâu một tư thế, nhất là khi ngồi làm việc trên bàn máy tính.
• Sau khoảng 1 tiếng làm việc, hãy ngưng lại và thực hiện các động tác vận động cột sống cổ, bả vai, tay...
• Hạn chế khuân vác vật nặng quá khả năng, không nghe điện thoại trong tư thế kẹp giữa vai và cổ, không cúi đầu sử dụng điện thoại trong nhiều giờ liền...
• Không kê gối cao quá 10cm khi ngủ để tránh làm lệch cột sống cổ và gây đau vai gáy.
• Sinh hoạt khoa học, đúng giờ giấc, đảm bảo ngủ ngủ 7 - 8 tiếng/ ngày, không thức khuya.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, đặc biệt bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh, tốt cho xương khớp. Loại bỏ thực phẩm nhiều chất béo, chứa chất bảo quản, thịt đỏ, đồ ngọt, thay vào đó là rau xanh, trái cây, ngũ cốc...
• Duy trì thói quen tập luyện thể dục thể thao hàng ngày, ít nhất 30 phút/ lần tập và 5 lần/ tuần. Chú ý tập vừa sức, phù hợp với thể trạng sức khỏe, tăng cường miễn dịch và nâng cao sức khỏe xương khớp nó chung.

1. Nguyên nhân vì sao tôi bị đau vai gáy? Nghi ngờ là dấu hiệu của bệnh gì?

2. Mức độ bệnh của tôi có nghiêm trọng không?

3. Tôi cần phải thực hiện các xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh?

4. Phác đồ điều trị bệnh tốt nhất dành cho trường hợp bệnh của tôi?

5. Dùng thuốc trị đau vai gáy nào tốt nhất?

6. Liều dùng và cách sử dụng thuốc để không gây tác dụng phụ?

7. Phải mất bao lâu để điều trị khỏi bệnh đau vai gáy?

8. Chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày khi bị đau vai gáy?

9. Bị đau vai gáy có cần phẫu thuật không? Khi nào cần phẫu thuật?

10. Tổng chi phí điều trị đau vai gáy có tốn kém không?

Đau vai gáy thực chất chỉ là triệu chứng của các tổn thương hoặc bệnh lý xương khớp và không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, không nên vì vậy mà bạn chủ quan, bỏ qua không điều trị. Ngược lại càng phải điều trị sớm nếu đau thường xuyên, kết hợp điều chỉnh tư thế sinh hoạt, lối sống khoa học để phòng ngừa tái phát đau vai gáy, ngăn ngừa các biến chứng khó lường về sau.